موضوع: عده‌ی عقد متعه

 شرایع:

 «الثامن إذا انقضى أجلها بعد الدخول فعدتها حيضتان و روي حيضة و هو متروك و إن كانت لا تحيض و لم تيأس فخمسة و أربعون يوما و تعتد من الوفاة و لو لم يدخل بها بأربعة أشهر و عشرة أيام إن كانت حائلا و بأبعد الأجلين إن كانت حاملا على الأصح و لو كانت أمة كانت عدتها حائلا شهرين و خمسة أيام»

 می فرمایند بعد انقضای اجل در عقد متعه عده آن زن دو حیض می باشد و روایت وارد شده که عده او یک حیض می باشد ولی این روایت متروک است و کسی به آن عمل نکرده است.

 اما اگر زنی باشد که حائض نمی شود و یائسه هم نشده است عده اش چهل و پنج روز می باشد.

 اما اگر زوج مرده باشد ولو دخول هم نشده باشد عده این زن چهار ماه و ده روز می باشد در صورتی که حامله نباشد.

 و اگر حامله باشد ابعد الاجلین بین چهار ماه و ده روز و وضع حمل می باشد.

 و اگر امه باشد عده اش دو ماه و پنج روز می باشد.

 جامع المقاصد، ج 13، ص 40 تقریبا همین مطلب را بیان می کند.

 موضوع بحث در حکم هشتم عده بعد از اتمام اجل یا عده بعد از فوت روج می باشد لذا کلام تارة در عده بعد از تمام اجل است و اخری در عده وفات است.

 عده بعد از تمامیت اجل:

 از جامع المقاصد و جواهر، ج 30، ص 196 استفاده می شود که در این فرض، چهار قول است:

 قول اول:

 عده بعد از دخول برای زنی که حیض می شود دو حیض است این قول نسبت داده شده به شیخ طوسی در نهایه و عده ای بعد از ایشان.

 برای این قول به روایاتی استدلال شده است:

 منها: وسائل، ج 21، ص 20، باب4، ح 8: «إِسْمَاعِيلَ بْنِ الْفَضْلِ الْهَاشِمِيِّ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْمُتْعَةِ فَقَالَ الْقَ عَبْدَ الْمَلِكِ بْنَ جُرَيْجٍ- فَسَلْهُ عَنْهَا فَإِنَّ عِنْدَهُ مِنْهَا عِلْماً فَلَقِيتُهُ فَأَمْلَى عَلَيَّ شَيْئاً كَثِيرا... وَ عِدَّتُهَا حَيْضَتَانِ وَ إِنْ كَانَتْ لَا تَحِيضُ فَخَمْسَةٌ وَ أَرْبَعُونَ يَوْماً قَالَ فَأَتَيْتُ بِالْكِتَابِ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع- فَقَالَ صَدَقَ وَ أَقَرَّ بِه»

 در این روایت تصریح شده است که در این فرض عده این زن دو حیض می باشد.

 قول دوم:

 عده این زن در این فرض دو طهر می باشد این قول به ابن ادریس و شیخ مفید و مختلف علامه

 برای این قول شیخ مفید و من تبعه به بعضی از روایات استدلال کرده اند:

 منها: همان، باب 22، ح 4: «عبدالله بن عمر عن الصادق ع قال: قَالَ قُلْتُ فَكَمْ عِدَّتُهَا فَقَالَ خَمْسَةٌ وَ أَرْبَعُونَ يَوْماً أَوْ حَيْضَةٌ مُسْتَقِيمَة»

 از حضرت در باره عده زن متعه سوال شد حضرت فرمود چهل و پنج روز یا یک حیض کامل

 تقریب استدلال:

 جامع المقاصد، ج 13، ص 41 در تقریب استدلال می فرمایند: « فانه بحيضة واحدة يحصل قرءان، القرء الذي طلقها فيه و القرء الذي بعد الحيضة»

 می فرمایند با یک حیض کامل دو طهر حاصل می شود یک طهر، طهری است که در آن زن را طلاق داده است و یک طهر هم بعد از حیض.

 نظیر این روایت، روایت لیث ابن بختری از امام صادق علیه السلام است که همین مضمون را بیان می کند.

 قول سوم:

 عده این زن در این فرص یک حیض و نصف یک حیض می باشد.

  برای این قول استدلال شده به روایت عبدالرحمن بن حجاج.

 وسائل، ج 22، ح5: «سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْمَرْأَةِ يَتَزَوَّجُهَا الرَّجُلُ مُتْعَةً ثُمَّ يُتَوَفَّى عَنْهَا هَلْ عَلَيْهَا الْعِدَّةُ فَقَالَ تَعْتَدُّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَ عَشْراً وَ إِذَا انْقَضَتْ أَيَّامُهَا وَ هُوَ حَيٌّ فَحَيْضَةٌ وَ نِصْفٌ مِثْلُ مَا يَجِبُ عَلَى الْأَمَة»

 در این روایت تصریح شده است که عده در فرض مذکور یک حیض و نصف می باشد.

 قول چهارم:

 عده این زن در این فرض یک حیض است که این قول به ابن ابی عقیل نسبت داده شده است که به این روایت استدلال شده است:

 همان،ح1: «زُرَارَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ إِنْ كَانَتْ تَحِيضُ فَحَيْضَةٌ وَ إِنْ كَانَتْ لَا تَحِيضُ فَشَهْرٌ وَ نِصْف»

 جواهر، ج 30، ص 196 متنا و شرحا می فرماید: «و هو(این روایت) متروک بین الاصحاب»