درس خارج فقه آیت‌الله نوری

موضوع: اعداد صلاة/نوافل/صلاة غفیله

پیشاپیش شهادت امام عسکری علیه السلام را تسلیت عرض می کنیم.

تا به حالا در عناوین مختلفی بحث کردیم؛

اولا عرض کردیم روایات در ذکر نوافل می گویند نافله مغرب چهار رکعت است که قبل از عشاء خوانده می شود و این یک عنوان مسلَّم می باشد و روایاتش را خواندیم.

ثانیا روایاتی داریم که در آنها گفته شده "تنفلوا فی ساعة الغفلة و هی مابین العشائین" ؛

خبر اول: محمد بن علي بن الحسين قال: قال رسول الله صلى الله عليه وآله، تنفلوا في ساعة الغفلة ولو بركعتين خفيفتين، فإنهما تورثان دار الكرامة، قال وفي خبر آخر دار السلام وهي الجنة، وساعة الغفلة ما بين المغرب والعشاء الآخرة.(این خبر مرسل است).

وفي (العلل) عن أبيه، عن سعد، عن أحمد بن أبي عبد الله البرقي، عن أبيه، عن زرعة، عن سماعة، عن جعفر بن محمد، عن أبيه(خبر سندا صحیح است) قال: قال رسول الله صلى الله عليه وآله وذكر الحديث.

وفي (ثواب الأعمال) عن أبيه، عن سعد، عن أحمد بن أبي عبد الله، عن أبيه، عن وهب بن وهب، عن جعفر بن محمد نحوه.

وفي (المجالس) عن أحمد بن محمد بن يحيى، عن أبيه، عن أحمد بن محمد بن خالد، عن أبيه مثله.

وفي (معاني الأخبار) عن أبيه، عن سعد، عن أحمد بن محمد بن خالد، عن سليمان بن سماعة، عن عمه عاصم الكوزي، عن أبي عبد الله، عن أبيه، عن النبي صلى الله عليه وآله نحوه إلى قوله: والعشاء.

محمد بن الحسن باسناده عن محمد بن أحمد بن يحيى، عن أبي جعفر، عن وهب، عن السكوني، عن جعفر بن محمد، عن أبيه، مثله[1] .

این خبر با اسناد مختلفی نقل شده بود که به عرضتان رسید.

ثالثا در مورد نماز غفیله نیز مطالبی را عرض کردیم و اخبار مربوط به آن را نیز خواندیم.

رابعا نمازی داریم بنام صلاة وصیت که در روایات ذکر شده؛

خبر اول: محمد بن الحسن في (المصباح) عن الصادق، عن أبيه، عن آبائه، عن رسول الله صلى الله عليه وآله أنه قال: أوصيكم بركعتين بين العشائين يقرأ في الأولى الحمد وإذا زلزلت الأرض ثلاث عشرة مرة، وفي الثانية الحمد مرة وقل هو الله أحد خمس عشرة مرة فان فعل ذلك في كل شهر كان من المؤمنين، فان فعل ذلك في كل سنة كان من المحسنين فان فعل ذلك في كل جمعة مرة كان من المخلصين فان فعل ذلك كل ليلة زاحمني في الجنة ولم يحص ثوابه إلا الله تعالى[2] .

خب حالا در مقام تشریع باید ببینیم آیا این عناوین اربعه که ذکر کردیم هرکدام یک امر مستقلی دارند یا نه؟

حاج آقا رضای همدانی در صفحه 48 از جلد 9 مصباح الفقیه "تنافلوا فی ساعة الغفلة" را به نماز غفیله برگردانده.

چهار دسته روایت داریم؛ اول اخباری که مربوط به نافله مغرب هستند، دوم اخباری که در آنها گفته شده "تنافلوا فی ساعة الغفلة" که اینها به غفلیه برگردانده شد، دسته سوم اخباری هستند که امر به خواندن غفیله می کنند و چهارم اخباری هستند که امر به خواندن نماز وصیت می کنند، اینها در مقام تشریع و تعلق امر بود و اما در مقام امتثال نیز صور مختلفی دارد؛

اول اینکه چهار رکعت نماز نافله مغرب بخواند و بعد دو رکعت نماز غفیله و بعد دو رکعت نماز وصیت بخواند،

دوم اینکه قصد نافله مغرب کند و بعد دو رکعت نماز غفلیه و دو رکعت نماز وصیت بخواند که جمعا می شود چهار رکعت،

سوم اینکه دو رکعت غفیله و بعد دو رکعت نماز نافله بخواند که اینطور نمی شود زیرا امر به چهار رکعت نافله مغرب تعلق گرفته نه به دو رکعت.

اگر تمام اینها خوانده شود خیلی طولانی می شود حالا اشکال این است که اتیان نافله در وقت فریضه تا چه اندازه ای جائز است؟ وقت ذاتا برای فریضه می باشد نه نافله، حالا بعدا بحث خواهیم کرد که آیا ما باید هرچه می توانیم از نوافل کم کنیم و به فریضه برسیم و وقت فریضه را با نوافل نگیریم یا اینکه این کار اشکالی ندارد.

آقای بروجردی رحمة الله علیه نیز در تبیان الصلاة به همین ترتیب که عرض کردیم بحث کرده.

حاج شیخ عبدالکریم حائری اعلی الله مقامه در اول کتاب صلاة فرموده می تواند اول چهار رکعت نماز نافله مغرب را بخواند و خواندن نماز وصیت و غفیله مترتب است بر اینکه آیا اشغال وقت فریضه با نوافل جایز است یا نه.

خبر مرسلی از صدوق اعلی الله مقامه نقل شده که قبلا خواندیم، خبر این است: وباسناده عن جابر عن أبي جعفر عليه السلام قال إن إبليس إنما يبث جنود الليل من حين تغيب الشمس إلى مغيب الشفق ويبث جنود النهار من حين تطلع الفجر إلى مطلع الشمس وذكر أن نبي الله عليه السلام كان يقول أكثروا ذكر الله عز وجل في هاتين الساعتين فإنهما ساعتا غفلة وتعوذوا بالله عز وجل من شر إبليس وجنوده وعوذوا صغاركم في هاتين الساعتين فإنهما ساعتا غفلة[3] .

بقیه بحث بماند برای روز شنبه إن شاء الله تعالی... .