درس خارج فقه آیت‌الله نوری

موضوع: میراث المجوس.

دیروز یک نوشته ای به بنده دادند در این مورد که ما در بحثهایمان هر موقع به فرق باطله و امثال آنها می رسیم به اندازه ای که وقت ما اجازه دهد توضیحاتی را مطرح می کنیم مانند بحثهائی که در مورد صوفیه داشتیم و حالا خواسته اند که مقداری اطلاعات در مورد مجوس داشته باشیم.

چند مسئله در اینجا مطرح است؛ اول مسئله زرتشت و دوم مسئله مجوس و سوم تفاوت اینها باهم که امروز به صورت فهرست عرض می کنیم و اگر لازم شد بعدا بیشتر توضیح خواهیم داد.

در جلد 10 بحار طبع جدید صفحه 179 و صفحه 310 ذکر شده که: قال : أفزردشت؟ قال : إن زردشت أتاهم بزمزمة، وادعى النبوة فآمن منهم قوم وجحده قوم، فأخرجوه فأكلته السباع في برية من الارض[1] .

در سفینة البحار و در مستدرک سفینة البحار در ماده "مجس" اینطور بیان شده : «مجس: خرافات المجوس في كيومرث و انّه أول متكوّن من البشر عندهم و لقبه (كوهشاه)أي ملك الجبل و منهم من يسمّيه(گلشاه)أي ملك الطين لأنّه لم يكن حينئذ بشر يملكهم.

مقالة المجوس في انّ كلّما كان في هذا العالم من الخيرات فهو من يزدان و كلّما فيه من الشرور فهو من اهرمن و هو المسمّى بابليس في شرعنا، و عن ابن عبّاس انّه نزل فيهم قوله تعالى: ﴿وَ جَعَلُوا لِلّٰهِ شُرَكٰاءَ الْجِنَّ وَ خَلَقَهُمْ وَ خَرَقُوا لَهُ بَنِينَ وَ بَنٰاتٍ بِغَيْرِ عِلْمٍ سُبْحٰانَهُ وَ تَعٰالىٰ عَمّٰا يَصِفُونَ﴾[2] .[3] .

ابن أبی الحدید در شرح نهج البلاغه(جلد 3 صفحه 215 و جلد 5 صفحه 6) مطالبی در مورد مجوس دارد که حاج شیخ عباس قمی در تتمه کلامش در سفینة البحار به آن اشاره می کند :«كلام ابن أبي الحديد في عقيدة المجوس:

النبوي صلّى اللّه عليه و آله و سلّم : القدريّة مجوس اُمّتي؛ و كلمات العلماء في وجه تشبيه القدريّة بالمجوس.»[4] .

حاج شیخ عباس قمی در ادامه مطالبی را در مورد پیامبر مجوس ذکر می کند به این بیان که:« ذكر نبيّ المجوس : باب فيه ذكر نبيّ المجوس.

أمالي الصدوق: عن ابن نباتة قال:قال عليّ عليه السّلام على المنبر: سلوني قبل أن تفقدوني،فقام إليه الأشعث بن قيس فقال:يا أمير المؤمنين كيف تؤخذ من المجوس الجزية و لم ينزل عليهم كتاب و لم يبعث اليهم نبيّ؟فقال:بلى يا أشعث قد أنزل اللّه عليهم كتابا و بعث اليهم نبيّا و كان لهم ملك سكر ذات ليلة فدعا بابنته الى فراشه فارتكبها فلمّا أصبح تسامع به قومه فاجتمعوا الى بابه فقالوا: أيّها الملك دنّست علينا ديننا فأهلكته فاخرج نطهّرك نقم عليك الحدّ،فقال لهم:اجتمعوا و اسمعوا كلامي فإن يكن لي مخرج ممّا ارتكبت و الاّ فشأنكم،فاجتمعوا فقال لهم: هل علمتم انّ اللّه(عزّ و جلّ)لم يخلق خلقا أكرم عليه من أبينا آدم و أمّنا حوّاء؟ قالوا:صدقت أيّها الملك،قال:أليس قد زوّج بنيه بناته و بناته من بنيه؟ قالوا : صدقت هذا هو الدّين،فتعاقدوا على ذلك فمحا اللّه ما في صدورهم من العلم و رفع عنهم الكتاب فهم الكفرة يدخلون النار بغير حساب و المنافقون أشدّ حالا منهم،فقال الأشعث: و اللّه ما سمعت بمثل هذا الجواب و اللّه لا عدت الى مثلها أبدا.»[5] .

مسئله تکثیر نسل آدم خودش یک بحثی می باشد، علامه طباطبائی اعلی الله مقامه در تفسیر المیزان این بحث را مفصلا مطرح کرده و همچنین در جلد اول شرح خوئی بر نهج البلاغه این بحث مطرح شده و ایشان از روایات استفاده می کند که خداوند متعال همان طور که برای آدم حواء را خلق کرد برای فرزندان آدم نیز از خاک زوجی خلق کرد بر خلاف علامه طباطبائی که بحثی دارد و فرموده آیا ازدواج خواهر و برادر قبح ذاتی دارد یا قبح اجتماعی؟ و بعد ایشان می فرماید گمان نمی کنیم که این قبح ذاتی داشته باشد و شاهد بر این مطلب فطرت انسان می باشد خلاصه ایشان می خواهد ثابت کند که این قبح ذاتی ندارد بنابراین تزویج فرزندان آدم اشکالی نداشته، صاحب جواهر نیز در بحث وطی به شبهه این بحث را پیش کشیده و فرموده این ذاتاً بسیار قبیح است و به اندازه ای قبح دارد که حتی حیوانات نیز این کار را نمی کنند.

حاج شیخ عباس قمی در ادامه کلامش در مورد مجوس اینطور می فرماید:«في انّ المجوس كان لهم نبيّ فقتلوه و كتاب أحرقوه . الكافي : عن بعض أصحابنا قال: سئل أبو عبد اللّه عليه السّلام عن المجوس أكان لهم نبيّ؟ فقال:نعم،أما بلغك كتاب رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم الى أهل مكّة أن أسلموا و الاّ نابذتكم بحرب،فكتبوا الى النبيّ صلّى اللّه عليه و آله و سلّم أن خذ منّا الجزية و دعنا على عبادة الأوثان،فكتب اليهم النبيّ صلّى اللّه عليه و آله و سلّم:انّي لست آخذ الجزية الاّ من أهل الكتاب،فكتبوا إليه يريدون بذلك تكذيبه:زعمت انّك لا تأخذ الجزية الاّ من أهل الكتاب ثمّ أخذت الجزية من مجوس هجر،فكتب اليهم النبيّ صلّى اللّه عليه و آله و سلّم: انّ المجوس كان لهم نبيّ فقتلوه و كتاب أحرقوه أتاهم نبيّهم بكتابهم في اثني عشر ألف جلد ثور.

مناظرة مجوسي مع ابن المبارك لما عرض عليه الايمان.»[6] .

امام سجاد علیه السلام می فرماید وقتی از مکه به طرف کربلاء حرکت کردیم هیچ منزلی نبود إلا اینکه پدر من سید الشهداء علیه السلام می فرمودند از پستی دنیا این است که سر یحیی را برای پادشاهی از مجوس هدیه بردند، آن پادشاه می خواسته با دخترش یا دختر زنش ازدواج کند که ما حرام می دانیم، ولی افرادی گفتند حرام است و او پرسیده چرا حرام است؟ گفتند چون پیامبر خدا می گوید حرام است و بعد آن پادشاه همان شب فرستاد آن پیغمبر را کشتند و سرش را برای آن شخصی که امتناع می کرد فرستاد و آن شخص حاضر شد با پادشاه ازدواج کند.

آیت الله نمازی شاهرودی مستدرکی بر سفینة البحار نوشته که کتاب بسیار خوبی می باشد و در جلد 9 از مستدرک مفصلا درباره مجوس بحث کرده.

بقیه بحث بماند برای فردا... .