درس خارج فقه آیت الله نوری
کتاب البیع
93/12/10
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: احادیث
مرابطه/ولایة الفقیه
بحثمان با توفیق پروردگار بحثی است که الان با کل دنیا مربوط می باشد، بحثی است که با وضع فعلی عراق و سوریه و آفریقا و بحرین و عربستان و قطر و پاکستان و افغانستان و تمام کشورهای اسلامی مربوط می باشد و کلاً بحث در این است که اگر جهاد با آن همه مزایا و فلسفه ای که در قرآن و روایات برایش ذکر شده عملی می شد این جریانات و مشکلات در کشورهای اسلامی بوجود نمی آمد فلذا این یک بحث بسیار مهمی می باشد، ازطرفی باید بدانیم که کسی با نوار گوش دادن فقیه و مجتهد و محقق نخواهد شد بلکه باید در درس حضور پیدا کند و مطالب را یادداشت کند و به کتابهائی که آدرس داده می شود مراجعه کند و با دقت مطالعه کند و بعد مباحثه کند، ما باید طوری درس بخوانیم که در حوزه های علمیه افراد مجتهد و آگاه به زمانه تربیت بشوند.
خوب واما در این بحثی که داریم از نظر مدارک فقهی بسیار غنی هستیم، یکی از آیات قرآنی این است:﴿وَلَن يَجْعَلَ اللّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلاً﴾[1]که قاعده بسیار مهمی است و با توجه به آن هر قاعده و قانونی که مقتضی برتری و سلطه کفار بر مسلمانان شود مردود و برخلاف اسلام می باشد بنابراین هیچ راهی برای سلطه آنها نباید وجود داشته باشد و شما نیز نباید تحت سلطه آنها قرار بگیرید، ما نیز بحثمان را از همین آیه شریفه شروع می کنیم و امام رضوان الله علیه نیز در صحیفه نور جلد 4 صفحه 91 و صفحه 300 به این آیه تمسک کرده است.
ما به مناسبتی در دو چیز بحث کردیم اول در اینکه آخوندها و طلبه ها را بد معرفی کردند و دوم اینکه اسلام را بد معرفی کردند و علتش هم این بود که اینها را از سر راه بردارند زیرا مانع از سلطه کفار و اجانب به کشورهای اسلامی هستند لذا اینها را بد معرفی کرده اند و از چشم ها انداخته اند تا راه را برای سلطه خودشان باز کنند، بنده یادم هست که در سال 43 که امام رضوان الله علیه درباره کاپیتلاسیون صحبت کردند که در نتیجه به ترکیه و بعد نجف تبعید شدند اول کلامشان همین آیه را خواندند.
بحث امروز ما با توفیق پروردگار در "رباط" به معنای مرزبانی و مرزداری می باشد، چند اشکال نسبت به جواهر و شرایع به نظر ما می رسد من جمله اینکه صاحب جواهر فرموده مرابطه مستحب است و شهیدان و فاضلان نیز همین را می گویند و ما کتاباً و سنةً دلیلی بر وجوب آن نداریم و اصل نیز اقتضاء می کند که مرابطه مستحب باشد وحال آنکه مرابطه از شئون حکومت و جهاد است و جهاد و حکومت نیز از شئون امام است و در زمان غیبت نیز از شئون فقیه عادلی که متصدی امور است می باشد.
اولاً باید توجه داشته باشیم که مرز شامل مرزهای زمینی و هوائی و دریایی می شود و مرزبانی و محافظت از آنها نیز وظیفه مجاهدین از پاسدارها و ارتشی ها می باشد اما مرزهای سیاسی و فرهنگی و اقتصادی نیز وجود دارد که ما باید آنها را بشناسیم و از آنها محافظت کنیم و همچنین راههای نفوذ دشمن به آنها را بشناسیم، ثانیاً باید راه جلوگیری از نفوذ دشمن در سیاست و فرهنگ و اقتصاد را بشناسیم ثالثاً باید مرزبانان امور فرهنگی و سیاسی و اقتصادی را بشناسیم، فلذا این بحث بسیار مهمی است وحدیثی نیز در بحار از امام صادق علیه السلام داریم که حضرت فرمودند:﴿قال جعفر بن محمد الصادق: علماء شيعتنا مرابطون بالثغر الذي يلي إبليس وعفاريته، يمنعونهم عن الخروج على ضعفاء شيعتنا، وعن أن يتسلط عليهم إبليس وشيعته النواصب، ألا فمن انتصب لذلك من شيعتنا كان أفضل ممن جاهد الروم والترك والخزر ألف ألف مرة لانه يدفع عن أديان محبينا، وذلك يدفع عن أبدانهم﴾[2]، بنابراین بحث رباط و مرزبانی و شناخت مرزها و مرزبانان بسیار مهم می باشد.
باب 6 و 7 از ابواب جهادالعدو وسائل الشیعة مربوط به همین موضوع می باشد منتهی مثل روایات جهاد که مربوط به زمان بنی امیه و بنی عباس بودند اینها نیز همین طور هستند، در زمان بنی امیه و بنی عباس جهاد اسلامی وجود نداشته زیرا آنها همه چیز من جمله جهاد را از محور خود خارج کرده بودند حمله می بردند و جنگ می کردند تا قلمروی حکومتشان را گسترش دهند و مردم را زیر سلطه ی خودشان بگیرند و از آنها جزیه و مالیات بگیرند فلذا ائمه از این جهت که در زیر پرچم آنها جهاد صورت نگیرد نهی و مخالفت می کردند و جهاد فی سبیل الله در آن زمان بسیار کم بود و اما در باب 6 و 7 نیز گاهی ائمه می فرمایند مرابطه نکنید زیرا جزء لشگریان خلفای عباسی محسوب می شوید اما اگر مقصود دفاع از بیضه ی اسلام و حفظ سرزمین اسلامی از تهاجم دشمنان باشد مرابطه اشکالی ندارد بلکه ثواب هم دارد و در روایاتمان ذکر شده ثواب مرابطه از جهاد نیز بیشتر می باشد و دعای 27 از صحیفه سجادیه نیز برای مرزبانان می باشد "دعائه علیه السلام لأهل الثغور"، بنابراین بحث ما فعلاً مربوط به مرزبانی می باشد.
چند روایت می خوانیم تا فضیلت مرابطه مشخص شود، اخبار هم از طریق ما و هم از طریق عامه نقل شده است، در صحیح بخاری از پیغمبرصلی الله علیه و آله وسلم نقل شده: ﴿رِبَاطُ یَوْمٍ فِی سَبِیلِ اللَّهِ خَیْرٌ مِنَ الدُّنْیَا وَمَا عَلَیْهَا﴾و﴿ رباط یوم فی سبیل الله خیر من ألف یوم فیما سواه من المنازل﴾و﴿حَرَسُ لَيلةٍ في سبيلِ اللّه عز و جل أفْضَلُ مِن ألفِلَيلةٍ يُقامُ لَيلُها ويُصامُ نَهارُها﴾و﴿حرس لیلة فی سبیل الله أفضل من صیام رجل و قیامه فی أهله ألف سنة﴾، و در سنن ابن ماجه نیز از رسول الله صلی الله علیه و آله نقل شده:﴿من رابط لیلة فی سبیل الله کانت له کألف سنة صیامها و قیامها﴾و﴿رباط يوم في سبيل الله من وراء عورة المسلمين محتسبا من شهر رمضان أعظم أجرا من عبادة مائة سنة صيامها و قيامها﴾و﴿عینان لایمسّهما النّار أبدا عین بکت من خشیه اللَّه و عین باتت تحرس فی سبیل الله﴾، اینها روایاتی بودند که از طرق عامه نقل شده اند.
خوب واما از طرق ما نیز اخباری درباره مرابطه نقل شده که در باب 6 و 7 از ابواب جهاد العدو ذکر شده اند، خبر اول این خبر است:﴿محمد بن الحسن بإسناده عن محمد بن الحسن الصفار، عن إبراهيم بن هاشم عن نوح بن شعيب، عن محمد بن أبي عمير رواه عن حريز، عن محمد بن مسلم وزرارة عن أبي جعفر وأبي عبد الله عليهما السلام قال: الرباط ثلاثة أيام، وأكثره أربعون يوما، فإذا كان ذلك فهو جهاد﴾[3].
در باب 6 و 7 از ابواب جهاد العدو روایات زیاد هستند که مطالعه بفرمائید فقط به این نکته باید توجه داشته باشید که روایات مربوط به زمان بنی امیه و بنی عباس هستند لذا ائمه علیهم السلام زیر چتر آنها جمع شدن را جائز نمی دانستند زیرا باعث تقویت آنها می شده لذا فقط مرابطه را در صورتی جائز می دانستند که مقصود دفاع از بیضه اسلام و یا دفاع درمقابل تهاجم دشمنان باشد.
بقیه بحث بماند برای جلسه بعد إن شاء الله تعالی... .
بحثمان با توفیق پروردگار بحثی است که الان با کل دنیا مربوط می باشد، بحثی است که با وضع فعلی عراق و سوریه و آفریقا و بحرین و عربستان و قطر و پاکستان و افغانستان و تمام کشورهای اسلامی مربوط می باشد و کلاً بحث در این است که اگر جهاد با آن همه مزایا و فلسفه ای که در قرآن و روایات برایش ذکر شده عملی می شد این جریانات و مشکلات در کشورهای اسلامی بوجود نمی آمد فلذا این یک بحث بسیار مهمی می باشد، ازطرفی باید بدانیم که کسی با نوار گوش دادن فقیه و مجتهد و محقق نخواهد شد بلکه باید در درس حضور پیدا کند و مطالب را یادداشت کند و به کتابهائی که آدرس داده می شود مراجعه کند و با دقت مطالعه کند و بعد مباحثه کند، ما باید طوری درس بخوانیم که در حوزه های علمیه افراد مجتهد و آگاه به زمانه تربیت بشوند.
خوب واما در این بحثی که داریم از نظر مدارک فقهی بسیار غنی هستیم، یکی از آیات قرآنی این است:﴿وَلَن يَجْعَلَ اللّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلاً﴾[1]که قاعده بسیار مهمی است و با توجه به آن هر قاعده و قانونی که مقتضی برتری و سلطه کفار بر مسلمانان شود مردود و برخلاف اسلام می باشد بنابراین هیچ راهی برای سلطه آنها نباید وجود داشته باشد و شما نیز نباید تحت سلطه آنها قرار بگیرید، ما نیز بحثمان را از همین آیه شریفه شروع می کنیم و امام رضوان الله علیه نیز در صحیفه نور جلد 4 صفحه 91 و صفحه 300 به این آیه تمسک کرده است.
ما به مناسبتی در دو چیز بحث کردیم اول در اینکه آخوندها و طلبه ها را بد معرفی کردند و دوم اینکه اسلام را بد معرفی کردند و علتش هم این بود که اینها را از سر راه بردارند زیرا مانع از سلطه کفار و اجانب به کشورهای اسلامی هستند لذا اینها را بد معرفی کرده اند و از چشم ها انداخته اند تا راه را برای سلطه خودشان باز کنند، بنده یادم هست که در سال 43 که امام رضوان الله علیه درباره کاپیتلاسیون صحبت کردند که در نتیجه به ترکیه و بعد نجف تبعید شدند اول کلامشان همین آیه را خواندند.
بحث امروز ما با توفیق پروردگار در "رباط" به معنای مرزبانی و مرزداری می باشد، چند اشکال نسبت به جواهر و شرایع به نظر ما می رسد من جمله اینکه صاحب جواهر فرموده مرابطه مستحب است و شهیدان و فاضلان نیز همین را می گویند و ما کتاباً و سنةً دلیلی بر وجوب آن نداریم و اصل نیز اقتضاء می کند که مرابطه مستحب باشد وحال آنکه مرابطه از شئون حکومت و جهاد است و جهاد و حکومت نیز از شئون امام است و در زمان غیبت نیز از شئون فقیه عادلی که متصدی امور است می باشد.
اولاً باید توجه داشته باشیم که مرز شامل مرزهای زمینی و هوائی و دریایی می شود و مرزبانی و محافظت از آنها نیز وظیفه مجاهدین از پاسدارها و ارتشی ها می باشد اما مرزهای سیاسی و فرهنگی و اقتصادی نیز وجود دارد که ما باید آنها را بشناسیم و از آنها محافظت کنیم و همچنین راههای نفوذ دشمن به آنها را بشناسیم، ثانیاً باید راه جلوگیری از نفوذ دشمن در سیاست و فرهنگ و اقتصاد را بشناسیم ثالثاً باید مرزبانان امور فرهنگی و سیاسی و اقتصادی را بشناسیم، فلذا این بحث بسیار مهمی است وحدیثی نیز در بحار از امام صادق علیه السلام داریم که حضرت فرمودند:﴿قال جعفر بن محمد الصادق: علماء شيعتنا مرابطون بالثغر الذي يلي إبليس وعفاريته، يمنعونهم عن الخروج على ضعفاء شيعتنا، وعن أن يتسلط عليهم إبليس وشيعته النواصب، ألا فمن انتصب لذلك من شيعتنا كان أفضل ممن جاهد الروم والترك والخزر ألف ألف مرة لانه يدفع عن أديان محبينا، وذلك يدفع عن أبدانهم﴾[2]، بنابراین بحث رباط و مرزبانی و شناخت مرزها و مرزبانان بسیار مهم می باشد.
باب 6 و 7 از ابواب جهادالعدو وسائل الشیعة مربوط به همین موضوع می باشد منتهی مثل روایات جهاد که مربوط به زمان بنی امیه و بنی عباس بودند اینها نیز همین طور هستند، در زمان بنی امیه و بنی عباس جهاد اسلامی وجود نداشته زیرا آنها همه چیز من جمله جهاد را از محور خود خارج کرده بودند حمله می بردند و جنگ می کردند تا قلمروی حکومتشان را گسترش دهند و مردم را زیر سلطه ی خودشان بگیرند و از آنها جزیه و مالیات بگیرند فلذا ائمه از این جهت که در زیر پرچم آنها جهاد صورت نگیرد نهی و مخالفت می کردند و جهاد فی سبیل الله در آن زمان بسیار کم بود و اما در باب 6 و 7 نیز گاهی ائمه می فرمایند مرابطه نکنید زیرا جزء لشگریان خلفای عباسی محسوب می شوید اما اگر مقصود دفاع از بیضه ی اسلام و حفظ سرزمین اسلامی از تهاجم دشمنان باشد مرابطه اشکالی ندارد بلکه ثواب هم دارد و در روایاتمان ذکر شده ثواب مرابطه از جهاد نیز بیشتر می باشد و دعای 27 از صحیفه سجادیه نیز برای مرزبانان می باشد "دعائه علیه السلام لأهل الثغور"، بنابراین بحث ما فعلاً مربوط به مرزبانی می باشد.
چند روایت می خوانیم تا فضیلت مرابطه مشخص شود، اخبار هم از طریق ما و هم از طریق عامه نقل شده است، در صحیح بخاری از پیغمبرصلی الله علیه و آله وسلم نقل شده: ﴿رِبَاطُ یَوْمٍ فِی سَبِیلِ اللَّهِ خَیْرٌ مِنَ الدُّنْیَا وَمَا عَلَیْهَا﴾و﴿ رباط یوم فی سبیل الله خیر من ألف یوم فیما سواه من المنازل﴾و﴿حَرَسُ لَيلةٍ في سبيلِ اللّه عز و جل أفْضَلُ مِن ألفِلَيلةٍ يُقامُ لَيلُها ويُصامُ نَهارُها﴾و﴿حرس لیلة فی سبیل الله أفضل من صیام رجل و قیامه فی أهله ألف سنة﴾، و در سنن ابن ماجه نیز از رسول الله صلی الله علیه و آله نقل شده:﴿من رابط لیلة فی سبیل الله کانت له کألف سنة صیامها و قیامها﴾و﴿رباط يوم في سبيل الله من وراء عورة المسلمين محتسبا من شهر رمضان أعظم أجرا من عبادة مائة سنة صيامها و قيامها﴾و﴿عینان لایمسّهما النّار أبدا عین بکت من خشیه اللَّه و عین باتت تحرس فی سبیل الله﴾، اینها روایاتی بودند که از طرق عامه نقل شده اند.
خوب واما از طرق ما نیز اخباری درباره مرابطه نقل شده که در باب 6 و 7 از ابواب جهاد العدو ذکر شده اند، خبر اول این خبر است:﴿محمد بن الحسن بإسناده عن محمد بن الحسن الصفار، عن إبراهيم بن هاشم عن نوح بن شعيب، عن محمد بن أبي عمير رواه عن حريز، عن محمد بن مسلم وزرارة عن أبي جعفر وأبي عبد الله عليهما السلام قال: الرباط ثلاثة أيام، وأكثره أربعون يوما، فإذا كان ذلك فهو جهاد﴾[3].
در باب 6 و 7 از ابواب جهاد العدو روایات زیاد هستند که مطالعه بفرمائید فقط به این نکته باید توجه داشته باشید که روایات مربوط به زمان بنی امیه و بنی عباس هستند لذا ائمه علیهم السلام زیر چتر آنها جمع شدن را جائز نمی دانستند زیرا باعث تقویت آنها می شده لذا فقط مرابطه را در صورتی جائز می دانستند که مقصود دفاع از بیضه اسلام و یا دفاع درمقابل تهاجم دشمنان باشد.
بقیه بحث بماند برای جلسه بعد إن شاء الله تعالی... .
