< فهرست دروس

درس خارج فقه آیت الله نوری

کتاب الصوم

89/07/26

بسم الله الرحمن الرحیم

سخنی به موجب تشریف مقام معظم رهبری به قم:

مقام معظم رهبری، رکن نظام اسلامی و حکومت است. مسئله ی حکومت بسیار مهم است زیرا زندگی انسان دارای ابعاد متعددی است مواردی چون بعد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، فردی و غیره و حکومت در همه ی آنها نقش دارد. حکومت تنظیم کننده ی کادرها و تامین برنامه هایی است که انسان به آنها احتیاج دارد. مسئله ی حکومت از ابتدا مسئله ی بسیار مهمی بوده است و خداوندی که حتی احتیاجات جزئی بشر را معین کرده است نمی تواند در مقابل مسئله ی بسیار مهم حکومت چیزی بیان نکند همان گونه که در آیات و روایات بسیاری از این مسئله سخن به میان رفته است. قیام پیامبران خدا در وحله ی اول به منظور تشکیل حکومت بود. در اسلام هم ولایت و حکومت برای اهل بیت تعیین شده است هر چند متاسفانه در این مسیر انحراف به وجود آمده است و مسلمانان دچار حیرت و حقارت شده اند همان گونه که امام امیر مؤمنان در کلمات قصار شماره ی 244 می فرماید: (و الامامة نظاما للامة) یعنی امامت برای این است که نظام اسلام در طریق صحیح خود قرار بگیرد و یا در تعبیر دیگری می خوانیم (لِكُلِّ شَيْ‌ءٍ أَسَاسٌ وَ أَسَاسُ الْإِسْلَامِ حُبُّنَا أَهْلَ الْبَيْتِ)

قدرتی که امروزه ایران در دنیا دارد بر اثر قدرت نظام اسلامی و حکومت اسلامی است. ما باید این زمان را بشناسیم و مطابق زمان به جلو برویم همان گونه که در روایت آمده است (عَلَى الْعَاقِلِ أَنْ يَكُونَ عَارِفاً بِزَمَانِه)‌ ما باید بدانیم که در این زمان که حکومت اسلامی در وجود شخصی متجلی شده است باید از آن شخص استقبال و تقدیر شود.

دیگر اینکه شهر قم خواستگاه همین حکومت و نظام است و روایات فراوانی در مورد قم و اهل قم در آخر الزمان وارد شده است. قم آشیانه ی اهل بیت است و در هر کار صحیحی باید قم پشقدم باشد و در روایتی آمده است: (إِنَّمَا سُمِّيَ قُمَّ لِأَنَّ أَهْلَهُ يَجْتَمِعُونَ مَعَ قَائِمِ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ يَقُومُونَ مَعَهُ وَ يَسْتَقِيمُونَ عَلَيْهِ وَ يَنْصُرُونَهُ) و یا در روایات دیگری آمده است (سَلَامُ اللَّهِ عَلَى أَهْلِ قُمَّ يَسْقِي اللَّهُ بِلَادَهُمُ الْغَيْثَ وَ يُنْزِلُ اللَّهُ عَلَيْهِمُ الْبَرَكَاتِ وَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ هُمْ أَهْلُ رُكُوعٍ وَ سُجُودٍ وَ قِيَامٍ وَ قُعُودٍ هُمُ الْفُقَهَاءُ الْعُلَمَاءُ الْفُهَمَاءُ هُمْ أَهْلُ الدِّرَايَةِ وَ الرِّوَايَةِ وَ حُسْنِ الْعِبَادَةِ) بر این اساس استقبال ما باید بهتر از دیگر شهرها باشد.

مطلب دیگر این است که در روایات متعددی از ولایت سخن گفته شده است و شکی نیست که این ولایت باید نظامی داشته باشد و آن نظام همان امامت اهل بیت است. هیچ نظامی بجز این نظامی که در ایران حاکم است مشروعیت ندارد. صاحب جواهر به کسی که در ولایت اهل بیت تردید دارد می گوید: (لم یطعم من فقه اهل البیت شیئا) و یا مثلا در حدیث عمرو بن حنظلة می خوانیم: (سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلَيْنِ مِنْ أَصْحَابِنَا بَيْنَهُمَا مُنَازَعَةٌ فِي دَيْنٍ أَوْ مِيرَاثٍ فَتَحَاكَمَا إِلَى السُّلْطَانِ وَ إِلَى الْقُضَاةِ أَ يَحِلُّ ذَلِكَ قَالَ مَنْ تَحَاكَمَ إِلَيْهِمْ فِي حَقٍّ أَوْ بَاطِلٍ فَإِنَّمَا تَحَاكَمَ إِلَى الطَّاغُوتِ وَ مَا يَحْكُمُ لَهُ فَإِنَّمَا يَأْخُذُ سُحْتاً وَ إِنْ كَانَ حَقّاً ثَابِتاً لِأَنَّهُ أَخَذَهُ بِحُكْمِ الطَّاغُوتِ وَ قَدْ أَمَرَ اللَّهُ أَنْ يُكْفَرَ بِهِ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى يُرِيدُونَ أَنْ يَتَحاكَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ وَ قَدْ أُمِرُوا أَنْ يَكْفُرُوا بِهِ قُلْتُ فَكَيْفَ يَصْنَعَانِ قَالَ يَنْظُرَانِ إِلَى مَنْ كَانَ مِنْكُمْ مِمَّنْ قَدْ رَوَى حَدِيثَنَا وَ نَظَرَ فِي حَلَالِنَا وَ حَرَامِنَا وَ عَرَفَ أَحْكَامَنَا فَلْيَرْضَوْا بِهِ حَكَماً فَإِنِّي قَدْ جَعَلْتُهُ عَلَيْكُمْ حَاكِماً فَإِذَا حَكَمَ بِحُكْمِنَا فَلَمْ يَقْبَلْهُ مِنْهُ فَإِنَّمَا اسْتَخَفَّ بِحُكْمِ اللَّهِ وَ عَلَيْنَا رَدَّ وَ الرَّادُّ عَلَيْنَا الرَّادُّ عَلَى اللَّهِ وَ هُوَ عَلَى حَدِّ الشِّرْكِ بِاللَّه‌)

استقبال ما از ایشان صرف استقبال از یک فرد بزرگوار و یا یک عالم دینی نیست بکله استقبال از ولی فقیهی است که عصاره ی اسلام در ایشان تجلی یافته است.

در حدیثی از امام کاظم علیه السلام می خوانیم: (قَالَ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ قُمَّ يَدْعُو النَّاسَ إِلَى الْحَقِّ يَجْتَمِعُ مَعَهُ قَوْمٌ كَزُبَرِ الْحَدِيدِ لَا تُزِلُّهُمُ الرِّيَاحُ الْعَوَاصِفُ وَ لَا يَمَلُّونَ مِنَ الْحَرَبِ وَ لَا يَجْبُنُونَ وَ عَلَى اللَّهِ يَتَوَكَّلُونَ وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ‌) این حدیث در تاریخ قم وارد شده است که نویسنده ی آن معاصر صدوق است. این مسئله توسط امام امت تحقق یافت و ما موظف هستیم که ادامه ی آن را به عهده بگیریم تا این نظام را به دست امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف برسانیم.

بحث فقهی:

موضوع: مسائلی پیرامون افطار روزه

بحث در مسئله ی 11 است و صاحب عروة در بیان این مسئله می فرماید: إذا أفطر متعمدا ثم سافر بعد الزوال لم تسقط عنه الكفارة بلا إشكال و كذا إذا سافر قبل الزوال للفرار عنها بل و كذا لو بدا له السفر لا بقصد الفرار على الأقوى و كذا لو سافر فأفطر قبل الوصول إلى حد الترخص

حکم این مسئله واضح است زیرا قبل از ظهر که مسافر نبود می بایست امساک می کرد و او نکرد و کفاره به گردنش آمده است و مسافرت بعد از ظهر به روزه ی صبح او ارتباطی ندارد.

همچنین اگر اول روزه را بشکند و بعد از قبل از زوال مسافرت کند باز هم باید کفاره بدهد چه مسافرت او به دلیل فرار کردن از روزه باشد و چه به علت دیگری به مسافرت برود و یا حتی اگر به مسافرت برود ولی قبل از رسیدن به حد ترخص افطار کند او هم باید کفاره بدهد.

سپس صاحب عروة ادامه می دهد: و أما لو أفطر متعمدا ثم عرض له عارض قهري من حيض أو نفاس أو مرض أو جنون أو نحو ذلك من الأعذار ففي السقوط و عدمه وجهان بل قولان أحوطهما الثاني و أقواهما الأول.

حال اگر کسی روزه را افطار کند ولی در همان روز مثلا حائض شود یعنی اگر افطار هم نمی کرد موفق به روزه گرفتن آن روز نمی شد. صاحب عروة قائل است که در سقوط و عدم سقوط کفاره دو وجه است ولی احتیاط در عدم سقوط است هر چند اقوی این است که کفاره ساقط است.

در این فرض می توان گفت که خداوند می دانست که او به دلیل عذری نمی تواند روزه بگیرد از این رو فی علم الله او مکلف به روزه نبوده است و عنوان (اتموا الصیام الی اللیل) به او تعلق نمی توانست بگیرد از این رو لازم نیست کفاره بدهد.

بله می توان گفت که او از کسانی است که (شهد الشهر) است و ماه رمضان را درک کرده است و مکلف است که بعد از طلوع فجر روزه را شروع کند و حال آنکه او این کار را نکرده است زیرا وظیفه ی خود را عمدا به هم زده است. از این رو غالب فقها قائل به لزوم کفاره شده اند.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo