درس خارج فقه استاد سید کاظم مصطفوی

موضوع: تفسیر آیه 101 سوره یونس درباره ولایت امیرالمومنین و اهل بیت

آیه صد و یک و صد و دو سوره یونس: «قُلِ انظُرُواْ مَاذَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَمَا تُغْنِي الآيَاتُ وَالنُّذُرُ عَن قَوْمٍ لاَّ يُؤْمِنُونَ»

خدای متعال می فرماید: پیامبر بگو که به آسمان ها و زمین ها نگاه بکنند و آیات الهی را مورد توجه قرار بدهند که بدانند عظمت خلقت تا کجاست همین قدری که در معرض دیدشان هست انسان اگر یک نگاه کوتاه گذرایی به همین ماه و ستارگان، به همین نور خورشید یک کره سوزان یک نور مثل نوری که از نظر علمی در لامپ و اینها داده شده باشد که نیست یک کوره سوزان است آتش گرفته است. این کره سوزان از نظر علمی هم می گوید روزی سیصد هزار تن از حجم آن کم می شود حدود هفت میلیارد سال نوری هم عمر کرده و حدود هفت میلیارد سال نوری دیگر هم عمر می کند. خدایا آن کسی که این خورشید را آفریده آن دیگر چقدر بزرگ است. یک طلبه ای که خوش مشربی بود یک وقتی می رفتیم عمره در فرودگاه کنار این هواپیما که حرکت بکند این بدنه هواپیما را دید این بال و این چرخ ها یک حالی برایش پیش آمد گفت قربان عظمت خدا و عظمت پروردگار، این می رود هوا، مردم را حمل می کند می برد سبحان الله تعالی، چه عظمتی است. آن عالمی که «انظُرُواْ مَاذَا» که یکی آن خورشید است خدایا این خورشید کره سوزان هفت میلیارد سال درست هم حرکت وضعی دارد و هم حرکت انتقالی دارد، محور چطور می تواند این چه قدرتی است قدرت پروردگار چقدر بالاست. و بعد هم اینجا یک نکته را ببینیم این خورشیدی که با این عظمت است دور سر آقا امام عصر می چرخد. در مکاشفه قطعی آمده است که این خورشید یک محوری دارد «بوجوده ثبتت الارض و السماء». «وَمَا تُغْنِي الآيَاتُ وَالنُّذُرُ عَن قَوْمٍ لاَّ يُؤْمِنُونَ» این معنایش چیه؟ می فرماید: آیات و نذر که نذر جمع نذیر است، بی نیاز نمی کند کسانی را که ایمان نمی آورند. به تفسیر مراجعه کردیم، تفسیر قمی در تفسیر همین آیه که روایات تفسیر قمی معتبر است آمده است منظور از آیات ائمه علیهم السلام هستند. منظور از نذر که جمع نذیر است انبیاء هستند. اول آیات آمده است که ائمه باشند که ممکن است ترتیب تکاملی باشد و ممکن است ترتیب جهات دیگری داشته باشد و آن این است که روشنی و نوردهی و عنایت از سوی ائمه بیشتر است. آیات و نذر بی نیاز نمی کند و غناء نمی دهد قومی که ایمان نمی آوردند. «قست قلوبهم» آنهایی که ایمان نمی آورند چندین چراغ دارد و بی راهه می رود بگذر تا بیافتد و بیند سزای خویش. کسی که در زندگی مولی علی دارد دیگر چیزی برایش ناتمام مانده از احکام، از ایمان، از مذهب؟ نه دیگر. امام امیرالمومنین یعنی آیینه تمام نمای ایمان، تندیس ایمان. امیرالمومنین یعنی تمام عدل، به قول آن مسیحی که امام امیرالمومنین صدای عدالت است یعنی صدای عدالت انسانی است. صدای عدالت انسانی امام امیرالمومنین است. که کربلا آمد سخنرانی کرد جرداق در حسینیه تهرانی ها که آن موقع حسینیه تهرانی ها نزدیک حرم بود حالا حرم توسعه پیدا کرده، سخنرانی کرد یک جمله اش این بود گفت می خواستم درباره امام حسین صحبت کنم و می خواستم برای اول مظلوم عالم صحبت کنم درباره امیرالمومنین صحبت کرد. سخنرانی که تمام شد یک طلبه ای از او پرسید که شما مسیحی هستید و این طور کتاب درباره امیرالمومنین نوشتی بگو مسیح به نظر شما افضل است یا علی بن ابی طالب؟ یک جواب خیلی عالی داد گفت اگر بگویم علی بن ابی طالب افضل است مذهبم اجازه نمی دهد اما اگر بگویم مسیح از علی بن ابی طالب افضل است وجدانم اجازه نمی دهد. «و ما تغنی الآیات و النذر» آیات و نذر برای طائفه ای که ایمان نمی آورند اثر نمی کند. و مولی را اگر قسم دادید قسم بدهید به کرمش یا به حال خودش که یا علی یا امیرالمومنین یا مولای انا شیعتک و عبد من عبیدک و ملتجا بکرمک» پناهنده کرمت هستم. در مکاشفاتی که آمده است قسم دادن خیلی دردناک مورد تایید نبوده است. و ماه رجب عمدتا ماه توبه است. تخلیه است. خالی کنید که ماه شعبان تحلیه می شود و ماه رمضان تجلیه تجلی نور خدا. یکی از آثار تجلی نور خدا کسی که رجب و شعبانش می گیرد روز اول رمضان که وارد می شود از روزه لذت می برد وارد شده است عجب توفیقی داده که روزه می گیرم این تجلیه است. فردا هم که شهادت است قطعا حرم زیارت مشرف بشوید قطعا تسلیت به بانو بگویید و قطعا یک حمد و صد تا توحید بخوانید هدیه کنید به روح امام موسی بن جعفر. اینها کار اصلی است. توفیقی است. اثرش را گاهی آدم می فهمد و لمس می کند و گاهی لمس نمی کند. لمس نمی کند یعنی آن هدفی که قصد کردید نمی شود و گاهی جایگزین می شود. توفیق که پیدا کردید دیگر پر است. حاجت هم بخواهید. خواسته هایتان رسید که رسید واگر نرسید قطعا خالی برنمی گردد. «وَمَا تُغْنِي الآيَاتُ وَالنُّذُرُ عَن قَوْمٍ لاَّ يُؤْمِنُونَ» آنهایی که ایمان ندارند که نمونه اش از صدر بوده از زمان خود پیامبر و حضرت علی بوده تا رسیده زمان ائمه و تا الان و تا ابد هم هست. آنهایی که ایمان نمی آورند و شیطان بر آنها حاکم و معبود هستند آنها دیگر هدایت پذیر نیستند اثر نمی کنند. امروز یک کسی آمد برای این بنده خدا مراجعینی داشت معمم هم بود گفت کسی را که شیطان برده باشد الان چه کند که برگرد؟ اولاً مطمئن باشید به امید خدا اگر سربازی تان محکم است دژ است سربازی امام زمان بیمه است. شیطان آن نفوذ را ندارد که بتواند ببرد. و ثانیاً یک آسیب های محکمی ممکن است بزند ذهن را خراب می کند. طرف می گوید من را برد گفتم وسوسه است نبرد. و ثالثا همین که بگوید که شیطان من را برد و پشیمان است و از دل منقلب است این دل عادی نیست دل امام زمان است درک می کند برگشت در کار است که کاملا برگشته است. روزی صد تا صلوات و هفتاد تا استغفار را ادامه بدهید. «وَمَا تُغْنِي الآيَاتُ وَالنُّذُرُ عَن قَوْمٍ لاَّ يُؤْمِنُونَ» آیه بعدی می فرماید: «فَهَلْ يَنتَظِرُونَ إِلاَّ مِثْلَ أَيَّامِ الَّذِينَ خَلَوْاْ مِن قَبْلِهِمْ قُلْ فَانتَظِرُواْ إِنِّي مَعَكُم مِّنَ الْمُنتَظِرِينَ» می فرماید: آیا منتظرند مگر مثل آن روزهایی که خودشان بودند در قبل و کارهایشان در اختیار خودشان بودند خدای متعال می فرماید: «قُلْ فَانتَظِرُواْ إِنِّي مَعَكُم مِّنَ الْمُنتَظِرِينَ» یک بیانی درباره انتظار، منتظر باشید من هم از منتظرین هستم. می دانید منتظر چقدر مقام دارد؟ در این وصف منتظر بودن خدا می فرماید من هم با شما منتظرین هستم. کتاب تفسیر عیاشی در تفسیر این آیه روایتی آمده است که در این «فَانتَظِرُواْ» آیا نمی داند که انتظار فرج عبادت است؟. ایام متعلق به امام موسی بن جعفر است. این جمله عجیب ارتباط پیدا کرد با بیان امام موسی بن جعفر «افضل الاعمال انتظار الفرج». بهترین عمل انتظار فرج آقا است و ظهور حضرت مهدی سلام الله تعالی علیه. این نکته درباره انتظار بگویم که صف ما با صف منتظرین نادرست جدا بشود. از بعضی از عوام بگویند که ان اشاء الله آقاید بیاید اوضاع خوب بشود زندگی خوب بشود. یا می گوید انتظار فرج ان شاء الله آقا بیاید کسانی که الان خیلی ظلم و ستم می کنند اینها سرکوب بشوند. یا انتظار فرج که دیگر تبعیض نباشد عدالت برقرار باشد. کل این مسائل انتظار درست نیست. ممکن است اینها فوائد باشد، شما خطیب هستید و منبری هستید که گفته ام ماه رمضان که سخنرانی کردید روزه بگیرید که سلامت به دست بیاورید از دل فقراء با خبر می شوید و چه می شود، اینها هدف روزه نیست اینها روزه دار واقعی هم نیست اگر کسی برای سلامتی روزه می گیرد روزه اش مثل روزه نگرفتن است. روزه بگیرید تا عبودیت به دست آورده باشید تقرب کسب کرده باشید. ارتباط با خدا برقرار کرده باشید. هیچ غرضی از ذهن نباشد. اینجا هم انتظار فرج عقلی نیست، انتظار فرج یک مقدارش عشقی است. عشقی که شد عشق بابی دارد در سر حد که عشق رسیدید عشق کار فطرت است،‌کار روح است عشق معادلات ندارد محاسبات ندارد دل بستن و گرایش واعتقاد است. یک اعتقاد معرفتی است. ما چیزی نمی خواهیم فقط می خواهیم آقا را ببینیم. گفت بهشت می روی؟ گفت بهشت را چه می خواهم هر جا تو باشی. ما آقا را می خواهیم یک بار ببینیم. این عقل را کار نداریم، عشق و معرفت است. این انتظار فرج است.

سوال:

پاسخ: پر کردن از قسط وعدل از فوائد است و سلامت در روزه از فوائد است نه هدف. هدف دیدن روی مولی یعنی معرفت کامل نسبت به پروردگار عالم. فرق می کند که آدم یک آیت حق را از نزدیک ببیند معرفتش کجا می رسد آنجاست که معرفت در آن حد کمال خودش می رسد و آن هم فوائد است. امام موسی بن جعفر که فردا روز شهادت آقا هست یکی دو روایت از آقا برای شما بگویم. یکی را گفتم که انتظار فرج بود. توصیه دوم امام موسی بن جعفر در روایت دیدم می خواهید خودتان را در این بازار سرمایه دار کنید سرمایه به دست بیاورید مبادرت کنید به صیام نوافل. روزه های مستحبی، به روزه گرفتن مستحب سرمایه دار کنید خودتان را. روز شنبه از چهار روز سال است، که قطعا روزه بگیرید آن ثوابی که محدث قمی می فرماید صد سال و امثال آن. از چهار روز سال است سه روز دیگر که هجده ذی حجه که غدیر و هفده ربیع و بیست و پنج ذی قعده است و بیست و هفت رجب این چهار روز در سال امتیاز دارد روزه اش برابر با صدها روز روزه. ان شاء الله شنبه یادمان نرود تعطیل هم هست. و قطعا این روزه را بگیرید. یک کار دیگر هم بکنید این روزه را قربه الی الله بگیرید بعد ثوابش را هدیه کنید به روح امام موسی بن جعفر، چه معامله ای که نمی شود سودآور و تجارت رابحه. یک قصه ای که خودم دیدم یک نفر از کرمانشاه بود که یک کاروانسرا خریده بود از یک نفری و سند قطعی اش کامل نشده بود بمباران صدام آمد کاروانسرا را زد و دفتری که بود متلاشی ساخت. آن صاحب اول کاروانسرا آدم بدی بود و آدم نا اهلی بود و این آدم کاروانسرای که خریده بود آدم نسبتا مذهبی و درستی بود. گفت آن صاحب قبلی فهمید که دفتر را زد و سند آنجا بود گفت سند از بین رفت و سابقه اش مال من بود و می گیرم خرابه اش را. تا این به ذهنم رسید گفتم کاروانسرای من را هم بدهید دیگر، سند هم ندارد که آدم نا اهل. رفتم محضر، محضری ها گفتند که ما شما را می شناسیم شما آدم درستی هستید ولی سند بیاور، گفت سند ندارم گفت سند که نداری ما نمی توانیم حکم بکنیم حق با شماست، ولی او سند دارد. مال سابقا ما او بوده. به خاطر اینکه من را می شناخت رفتم جستجو کردم و پیدا نشد. آقای محضردار گفت که آقا دیگر کار به آخر رسیده، این فرد می گیرد منزل را، قانوناً هیچ کاری نمی توانی بکنی. گفت آمدم به امام موسی بن جعفر توسل کردم صفر بود و توسل بود و دلم شکست و توسل کردم به امام موسی بن جعفر، ظاهرا سر نماز بودم قنوت که دیدم گوشه عبای آقا را دیدم آمد اینها حاضر و غائب نیستند، ما غافلیم ما کم می آوریم گوشه عبایش را دیدم،‌دیدم که غصه دار و گرفتار است دامن عبای آقا را محکم گرفتم گفتم آقا من گرفتارم کمک کنید. گفت آقا خودش فرمود برو محضر شماره بیست و یک، بگو که سند آنجا هست. رفتم محضر شماره بیست و یک گفتم سندی آنجاست جستجو کردند گفتند نیست، از طرف آقا شنیدم اصرار کردم دوباره سه بار با یک اصراری اینها را فشار آوردم که از طرف آقا شنیدم جستجو کردند یک مرتبه گفتند اینها هست، یک گوشه ای افتاده بود. حالا سبک طبیعی داشته یا نه من دیگر آن را کار ندارم ممکن است که شهرداری یک کار خودش انجام می داده یک سندی آورده آنجا یا غیر طبیعی. سند را گرفتم به محضر بردم ملکم را تصاحب کردم. این امام موسی بن جعفر است. ما که در نجف بودم علماء و بعضی از فقهاء که بگویند مشکل حادی برمی خوردند برای توسل می رفتند کاظمین پیش آقا باب الحوائج، از نجف می رفتند پیش آقا باب الحوائج. امام موسی بن جعفر یک روایتی هم بخوانم، چیزی که برای عبودیت آدم را کمک می کند بالاترین چیزی که آدم را به عبودیت کمک می کند نماز و برّ الوالدین است. یک وقتی با آقای بهاء الدینی جلسه ای بودیم ایشان برای اعضائی که آنجا بودند شما می گویید ذکر یونیسیه گفت، نه بلکه گفت نماز. بالاترین چیزی که آدم را به سوی مقام قرب می برد نماز و برّ الوالدین. نماز را باید آهسته بخوانید. اگر دو تا سبحان الله بیشتر بگویید مردم می آیند اعتراض می کنند. من در تهران یک بار در یک جلسه امامت کردم بار دوم دیگر اقتداء نمی کنند. در تهران یک بار نماز جماعت خواندم یک جانباز آمد اعتراض کرد که آقا سجده طولانی. من مثل آیت الله اراکی که سجده طولانی نمی کنم. رسم شده فرهنگ نماز همراه با سرعت. بدانید از همین الان تصمیم بگیرید سرعت در نماز یک آسیب است. اذکارش و معنایش را قصد کنید با قصد به سجده بروید این نماز است آدم را به مقام قرب می رساند. خدایا توفیق نماز خواندن خوب برای همه ما عنایت فرما.