خارج فقه (تفسیر)حضرت آيت الله سيد كاظم مصطفوي جلسه نهصد و هفتاد و چهارم چهارشنبه 6/11/1395 خارج فقه (تفسیر)حضرت آيت الله سيد كاظم مصطفوي جلسه نهصد و هفتاد و چهارم چهارشنبه 6/11/1395 ‌ بسم الله الرحمن الرحيم و به نستعين

الحمدلله و سلام علي عباده الذين اصطفی

والصلاة و السلام عليک يا مولای يا اباصالح المهدي و رحمة‌ الله و برکاته

موضوع: تفسیر آیه 181 سوره اعراف درباره ولایت امیرالمومنین و اهل بیت

آیه 181 سوره اعراف: قال الله تعالی: «وَمِمَّنْ خَلَقْنَا أُمَّةٌ يَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَبِهِ يَعْدِلُونَ»

ترجمه

ترجمه واضح است و معنا هم از دور نشان می دهد که معنایی نیست که ما عادی تلقی کنیم. ترجمه این است که خدای متعال می فرماید: از جمع آنچه ما آفریدیم یک امتی است که هدایت به حق می کند و به همین حق عدالت را پیاده می کنند و عمل به عدالت می کنند به حق، که یک عدالت به حق ارائه می کنند دادگری به حق. این ترجمه اش است اما این متن شریف به طور واضح به ذهن مراجعین اعلام می کند که این امت مردم عادی نیست این امت یک دسته ای است که به شکل ویژه ای آفریده شده است اینها نقش شان هدایت است وهدایت به حق. در فلسفه که بحث می کردید که اگر می گفتید واسطه فیض ائمه هستند و گاهی هم ملاصدرا در بحث های فلسفی چون خودش مسلمان و مومن بوده پشتوانه و تایید برای بحث های فلسفه آیه قران. ما که در بحث کلام و اعتقاد می خوانیم که ائمه وسائط فیض هستند از آیه قرآن این آیه تایید بر آن مطلب است «وَمِمَّنْ خَلَقْنَا أُمَّةٌ يَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَبِهِ يَعْدِلُونَ».

مراجعه به تفاسیر و منظور از امت ائمه است

این از جمع ما خلقنا است. اینها کی باشند؟ ما که نمی فهمیم باید به تفسیر مراجعه کنیم تفسیر شیخ عیاشی حمران عن ابی جعفر علیه السلام، که کسی که این کتاب را چاپ می کرده خواسته مختصر بیان بکند راوی ها را حذف کرده الان شده همه مرسل، کتاب را مختصر کرده است که آن کتاب اصلی گم شده اینکه مانده است این است که همه مرسل است ولی اصل کتاب عیاشی معتبر است و اعتبار خودش برای ما می تواند ایفای نقش بکند و کتاب مورد اعتماد صاحب نظران حدیث و تفسیر است و از قدماء است. در این تفسیر آمده است «وَمِمَّنْ خَلَقْنَا أُمَّةٌ يَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَبِهِ يَعْدِلُونَ» از امام باقر علیه السلام «هم الائمه»[1] این امت ائمه هستند. در کتاب اصول کافی الحسین بن محمد عن معلی بن محمد عن الوشاء عن عبدالله بن سنان «قال سألت اباعبدالله علیه السلام عن قول الله عزوجل و ممن خلقنا امه یهدون بالحق و به یعدلون قال هم الائمه»[2] . این روایت که مسند است مضافا بر تفسیر عیاشی که تفسیر تمام است آن امت چنانکه کلمه امت درباره حضرت ابراهیم هم بکار رفته آن امت خاصی که بکار رفته درباره حضرت ابراهیم است و درباره ائمه بکار رفته. این امت یعنی این دسته به تصریح تفسیر عیاشی و روایت اصول کافی ائمه هستند علیهم السلام با این دو وصف که به حق هدایت می کنند و به حق دادگری می کنند. از این آیه که استفاده کردیم مسئله اعتقادی و مقام ائمه عبارت دیگر اگر روایت هم نبود براساس تحلیل تاریخی این امت دارای این دو صفت در شکل ویژه غیر از ائمه مصداق دیگری نداشت. یعنی به عبارت دیگر معنای واقعی «أُمَّةٌ يَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَبِهِ يَعْدِلُونَ» ائمه اطهار علیهم السلام هستند. که واسطه فیض هم اگر ادعاء می شد از این آیه تایید شد. ما الان از این آیه که این گونه ائمه داریم چه می توانیم بکنیم: «و لتکن منکم امه» باید از شما یک گروهی باشد یکی از مصداق آن گروه کسانی هستند که بروند فقه اهل بیت و علوم آل البیت را بیاموزند تا بتوانند مردم را دعوت بکنند و امر به معروف و نهی از منکر بکنند. از این آیه و این گونه هدایت به ضمیمه آن آیه «و لتکن منکم» که دستور هم هست و امر مغایب است: 1. اعتقاد راسخی به ولایت داشته باشند، 2. از علوم آل البیت استفاده کند. کسی که خودش را نساخته یک روایت از مولی علی سلام الله علیه است که می فرماید: «من لم یصلح نفسه لم یصلح غیره»، کسی که خودش را نساخته باشد دیگران را نمی تواند اصلاح بکند و بسازد.

پنجره بحث

با توجه به این آیه که ائمه این اند و کسی که با ائمه وصل باشد شما ممکن است سوال بکنید که قاعدتاً درست است آنها اسوه های هدایت اند و عدالت، اگر در تعابیر مبالغه ای یک مورد پیدا کنیم که هیچ اشکالی هم در آن نباشد فقط می توانیم بگوییم امیرالمومنین عدل است خود عدل است تجسم عدل است و تجسم حق است. و بعد هم ما می بینیم اگر کسی ارتباط برقرار بکند به طور طبیعی در حد ظرفیت خودش می تواند به جایی برسد علوم آل البیت است عالم دینی است.

وصل شدن به ائمه

ممکن است سوال بکنید که ما چطوری وصل می شویم؟ وصل شدن کار مشکلی است. یک اصطلاح آمده است که یک عالم دینی که علوم دین را بخواند امرش دائر است بین یک پیامبر کوچک و یا شیطان بزرگ. عالم دینی که علوم دین را خوانده اگر ولایتش درست است و اهل ولایت است می شود یک پیامبر کوچک و اگر ولایت ندارد فقط علوم را خوانده می شود شیطان بزرگ، شیطان بزرگ یعنی یک چهره ای برای گمراهی. مردم می بینند این درس خوانده لباس خوانده واجبات و محرمات برایش مطرح نیست، می گویند دین این است؟ خودش عملا باعث گمراهی می شود این شیطان بزرگ است. چون شیطان نامرئی است ما دیدیم البته به مسلک حقیر آنها طلبه نیستند. ما برای روحانی دو مقوم قائلیم اگر مقوم را نداشت صحت سلب است. آن دو مقومی که قائل هستیم: 1. از لحاظ نظری معتقد به ولایت و امامت و حضور آقا امام عصر سلام الله تعالی علیه با بینش شیعی، و از نظر عملی پایبند به واجبات و محرمات و علوم دینی را هم بخواند و فرابگیرد نه اینکه اسمش طلبه است درس نمی خواند. بیمه موفقیت طلبه در عمل دو چیز است پایبندی به واجبات و محرمات و درس خوب خواندن. یک طلبه ای که موفق نیست یا علوم را خوب فرا نمی گیرد یا اینکه به واجبات و محرمات پایبند نیست. خداوند توفیق بدهد که برای ما که این درک را داشته باشیم و این معرفت و از شرّ نفس و شیطان هم محفوظ و مصون باشیم. شیاطین از راه های مختلفی وارد می شود یک آدم خوبی را می گوید تو که مجتهد نمی شوی، خب الان می خوانی که چی؟ آنها که خواندند و رفتند چه شده است؟ دو جواب: یک جواب این است که در جامعه هرچند مطرح و صاحب مال و صاحب قدرت نباشی اما بدانید خوب که بروید آقا نظر می کند یک نظر و یک نگاه آقا را آدم به کل هستی نمی دهد. این یک مطلب، مطلب دیگر من برای شما تجربه سنی هستم صد درصد طلبه ای که درس بخواند و واجبات و محرمات را رعایت بکند در جامعه هم محترم است هم موفق است نقش هم ایفاء می کند. ممکن است وسوسه بیاید که تو نشسته ای درس بروی چه می شود؟ جوابش بگویید خدا به شما درک بدهد که بفهمید چه می شود با یک کس دیگر معامله می کنیم معادلاتی نیست. این دنیا که آنقدر طولانی که نیست که فکر می کنید. و ثانیاً همین الان بیا من خودم را با شما مقایسه می کنم من الان راحت تر از شما هستم. و بعد هم من ادامه می دهم تو ادامه ندهی آخر سر می بینی که چه می شود. اما چطوری ما وصل بشویم تا خدمت کنیم؟ اولاً وصل به آدم عادی را حساب نکنید کریم اند دست آدم را می گیرد کریم در به روی بینوا نمی بندد. با کریم طرفیم آقا ارباب عالم کریم است برو طرفش دست خالی برنمی گردی، اصلا به هیچ وجه. و ثانیاً عملی است تجربه کنید که تجربه هم کردید شمایی که الان درس می خوانید و پایبند به واجبات و محرمات هستید با آن فردی که آن درس نخوانده طلبه بوده و درس نخوانده یا فردی است که واجبات و محرمات را خیلی پایبند نیست یک مقایسه کنید که خیلی فرق می کند. و بعد هم باور کنید همه شما یکایک شما به وجهی عنایت آقا را دیدید. قطعا نمی شود ندیده باشید. من استادی داشتم نجف شاگردان اول سید بود می گفت یکی از کرامت این زندگی مادی طلبه است. الان خودتان تجربه می کنید با شهریه زندگی می کنید. معادلات اگر بیاورید شهریه جواب نمی دهد ولی هیچ گاه بدهکار نمی شوید خدا درست می کند. خود بنده حقیر سالیان سال شهریه یا شانزدهم تمام می شد یا هجدهم ولی در عمرم بدهکار نمی شدم. اصلا من در زندگی در معیشت اصلا فکر نمی کردم. به خانه دار شدن فکر نمی کردم، به مسائل زندگی مادی فکر نمی کردم طلبه بودم و دوران جوّ نجف بود و جوّ حوزه بود باور کنید یک روز هم خطر یا مشکل آبرو برای من پیش نیامد این منی که احقر الطلاب هستم. برای مسائل ارتباط با مولی ارتباط همان که گفتیم کریم اند برویم به سمت و سویشان. سمت و سویشان یادشان و از توصیه های مرحوم آیت الله العظمی بروجردی این بود که هر جا رفتید یادی از آقا امام زمان بکنید. جلسه مساعد نیست مساعد نباشد سنی نشسته نشسته باشد، مردم خیلی آمادگی ندارند نداشته باشند ما که با مردم معامله نمی کنیم ما با ارباب معامله می کنیم ما یک وام دار داریم فقط آقا هست و ارباب عالم هستی. بنابراین حسن و قبح مردم برای ما اثر نکند. هرجا رفتید ابتدای منبرتان برای سلامتی آقا صلوات بگویید و انتهایش هم صلوات بگویید. شما به یاد آقا باشید طبق آقا به یاد شماست. حتی نص به این مضمون دارد که من هر روز آقا می فرماید من به یاد شما هستم فراموش نمی کند آقای عالم هستی هست آقا امام زمان. سید الاصیاء است و رحمه للعالمین است. القاب ائمه یک قسمت از القابش منصوص است درباره امیرالمومنین این لقب منصوص است و درباره ائمه دیگر به کار نمی رود امیرالمومنین درباره ائمه دیگر مجاز نیست. رحمه الله درباره ائمه دیگر نیامده درباره آقا بقیه الله الاعظم رحمه الله آمده. ما زیر پوشش رحمت خدا هستیم. در زیارت نامه تعقیب نماز که می خواهید بگویید «السلام علیک یا بقیه الله» بگویید «السلام علیک یا رحمه الله» که نص اش را خودم دیدم در متون معتبر. بنابراین در اصل ارتباط هیچ مشکلی نداریم حالا ارتباط که بگیریم بعد از که ما توانستیم ارتباط بگیریم در مرحله عملی یک اطمینان واثق و محکمی به ذهن ما به وجود می آید راسخ و هیچ گاه خلأ احساس نمی کنیم. دو تا بیماری از نظر علمی به توسط توسل به اهل بیت حل است: 1. بیماری روانی، کسی که روحیه توسل دارد بیمه روانی است. 2. که هم علم تایید کرده کسی که در مسیر اهل بیت باشد و از چشمه فقه اهل بیت آب بنوشد تا ابد گرفتار بیماری روانی نمی شود چون روحش روح قوی می شود آسیب نمی رسد. به وسوسه و تخیلات روح حالت انفعالی پیدا نمی کند محکم پشتوانه دارد هر قدر مشکل پیش بیاید آقا دارد می دانم آخر سر دستم را می گیرد قطعا و شک ندارم. تجربه اش این است که تاریخ فقهاء یک نفر فقیه به بیماری روانی گرفتار نشده است. منظور از روانی یعنی افسردگی، دانشمندان را بروید مطالعه کنید اقشار دیگر بروید مطالعه کنید حداقل بیماری افسردگی، یک فقیه پیدا کنید نمی شود. مرحوم آیت الله العظمی اراکی بود سن اش خدا می داند صد و بیست تا بود یا صد و سی بود، سن سیدنا الاستاد آقای خویی یادم است که یادش رفته بود. آقای اراکی رحمه الله علیه که صد و بیست تا بود یا صد و سی تا بود هر قدر بود خدا می داند شنوایی اش را از دست داده بود اما با همه آن حرفها اگر می توانستید یک سوال را برایشان برسانید جواب را دقیق می گفتند. هوش، مغز اختلال ندیده بود. اینها آیت الله اند. آیت الله که گفتند آیت الله یک دانه معیار دارد اگر ولایت و فقاهت با هم ترکیب شد آیت الله است. یک امتزاج ولایت و فقاهت می شود آیت الله. واقعا هم آیت الله است ایت خداست. هر کجا در هر زمینه خدمت می کند یک آیت الله کاری می کند که اصلا در زمینه های اجتماعی و سیاسی و .. آیت الله است دیگر.