يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ فَلا يَقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرامَ بَعْدَ عامِهِمْ هذا وَ إِنْ خِفْتُمْ علیه فَسَوْفَ يُغْنيكُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ إِنْ شاءَ إِنَّ اللَّهَ عَليمٌ حَكيمٌ [1]

 مروری بر مباحث جلسه قبل:

 اشکال اساسی سوم درآیه يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ ... [2] این بود که ما قبول داریم که طهارت ونجاست اصطلاحی در زمان نزول است. اما از کجا معلوم که در آیه شریفه نجاست اصطلاحی تشریع شده، با این کلمه نَجس تفهیم شده باشد. چه بسا آن نجاست با لفظ دیگری بیان شده است و چه بسا از همین کلمه اما با قرینه استفاده می شد.

 پاسخ هایی از این اشکال داده شد. جواب اول از مرحوم حکیم (ره) در کتاب مستمسک بود

 ایشان می فرماید: و لو جاز التشكيك المذكور في الآيه لجاز مثله فيما ورد في الكلب... [3] اگر جایز باشد این تشکیک درآیه، مثل این تشکیک در کلب هم هست. اطلاق نجاست در روایات به چه دلیل بر کلب اصطلاحی شده است. بلکه تعبیر نجس از صریح ترین تعابیر است و عمده همین است گرچه حقیقت شرعیه ثابت نیست لکن مفاهیم شرعی ثابت است و حتما در زمان شارع بدون قرینه در این معناها به کار رفته است. و لأجله جرت الاستعمالات عند المتشرعه عليه حتى صارت حقيقه عند المتشرعه [4] .

 پاسخ دومی داده شد که مدعی می گفت: کلمه نجاست، قرینه ندارد. در جواب گفته شد بعضی فرموده اند قرینه داریم مثل مرحوم صاحب جواهر که می نویسد: و يدل عليه مضافا إلى ذلك قوله تعالى «إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ» المتمم دلالتها- حيث تضمنت لفظ النجس الذي لم يعلم إراده المعنى الاصطلاحي منه، أو اختصت بالمشرك- بظهور إراده الاصطلاحي هنا و لو بالقرائن الكثيره التي منها تفريع عدم قربهم المساجد الذي لا يتجه إلا عليه. [5] دلالت این آیه تمام است به سبب ظهور در اراده معنای اصطلاحی، گر چه به قرائن فراوان باشد که یکی از آنها فلا تقربوا است. تفریع... که مشرکین نزدیک نشوند. این تفریع وجیه نیست مگر اینکه ظهور داشته باشد در معنای اصطلاحی. بنابراین از ظهور آیه معنای اصطلاحی اراده می شود ولو به قرائن کثیره که یکی از آنها تفریع عدم قرب مشرکین است به مساجد. لذا صاحب جواهر قرینه می گیرد.

  پاسخ

 اول: ما می گوییم این قرینه صحیح نمی باشد چون مواردی داریم که غیر مشرکان هم نمی توانند وارد مسجد شوند مانند جنب، زن حائض و از این فراتر قرینه نیست که بماند بلکه قرینه بر عکس داریم.

 دوم: اما قرینه برعکس ( نجس اصطلاحی اراده نشده) این تفریع اطلاق دارد یعنی چه سرایت بکند چه نکند باز هم نمی توانند وارد شوند.

 تذکر

 قاعده فقهی: اگر عین نجس وارد شود ولی آلوده نکند آیا اشکال دارد و حرام است ؟ عده ای از فقها می فرمایند اشکال ندارد.

 بنا براین اطلاق تفریع، می گوید: اگر سرایت نکند باز هم نمی شود وارد مسجد شود قرینه عکس شد که اگر سرایت هم نکند باز نمی تواند چون نجاست معنوی است.

 سوم: شک می کنیم دراین معنای اصطلاحی که آیا در زمان نزول آیه، نجس به همین معنا بوده یا نه؟ استصحاب قهقرایی می کنیم. (سه نوع استصحاب داریم طبیعی ، استقبالی، قهقرایی) استصحاب قهقرایی حجت نیست مگر به اصل لفظی برگردانیم که اصالت عدم نقل است.

  تقریب استدلال: یقین داریم در زمان ائمه به معنای اصطلاحی به کار رفته، حال نمی دانیم در زمان نزول آیه به معنای دیگر بوده، اصالت عدم نقل می گوید انتقالی صورت نگرفته است. الا اینکه این هم دارای اشکال است.

  خلاصه اشکال: ما می دانیم نقلی صورت گرفته شک درزمان نقل داریم، ویک نقل داریم ویک استعمال نمی دانیم اول استمال بوده بعد نقل یا اول نقل بوده وبعد استعمال ، اینجا جای اصالت عدم نقل نیست چون شک در نقل نداریم بلکه یقین به نقل داریم وشک ما در تقدم وتاخر آن است.