موضوع:نجاست و طهارت مشرکین واهل کتاب

 بررسی آیه شریفه: يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ فَلا يَقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرامَ بَعْدَ عامِهِمْ هذا وَ إِنْ خِفْتُمْ عَيْلَةً فَسَوْفَ يُغْنيكُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ إِنْ شاءَ إِنَّ اللَّهَ عَليمٌ حَكيمٌ [1]

 ترجمه :اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! مشركان ناپاكند پس نبايد بعد از امسال، نزديك مسجد الحرام شوند! و اگر از فقر مى‌ترسيد، خداوند هر گاه بخواهد، شما را به كرمش بى‌نياز مى‌سازد (و از راه ديگر جبران مى‌كند) خداوند دانا و حكيم است.

 مقدمه:تقسیم کلی قذارات

 قذارت:الف) ظاهریه حسّیه: عارض بر جسم انسان می شود. مثل نجاست خون

 ب)قذارت معنویه حکمیه: قائم بر شخص است .مثل خباثت نفسانی وسوءسریره

 قسم اول از قذارات بردوقسم است. الف) تشریعیه: مثل دم ب) تکوینیه حقیقیه: مثل قذارات عرفی.

  هریک از این دو(تشریعی وتکوینی حقیقی)بر دو قسم است. گاهی قذارت ذاتی است. مانند اعیان قذره در قذارتهای عرفی، که عند العرف اعیان قذره عین نجاست است. وگاهی عرضی است. مانند آلودگی آب به قذارت عرفیه.

 نتیجه: قذارت ظاهریه حسّیه به چهار قسم تقسیم می شود. الف) قذارت حسّی تکوینی ذاتی مانند قذارات عرفیه که زوال قذارت به زوال عین اوست. ب) قذارت حسّی وتکوینی ولی عرضی مثل ملاقات آب با قذارات عرفی

 ج) قذارت حسی شرعی ولی ذاتی مثل نجاست دم. د) قذارت حسی شرعی عرضی مثل آبی که با دم ملاقات کند.

 اما قذارت معنوی حکمی:که قائم به نفس وتکوینی است. مثل سوء سریره و بد طینتی.

 محل نزاع: در نجاست مشرک و اهل کتاب، اولا: قذارت حسّیه است نه معنوی، چون قذارت معنوی کفّار مورد اتفاق است. ثانیا: قذارت تشریعی است نه تکوینی ثالثا: قذارت ذاتی است نه عرضی یعنی عین نجس است.

 محل اختلاف در قذارات: تنها در یک مورد بحث است و آن قذارتی که حاصل می شود از جنابت (حالت جنابت نه اثر) آیا از قبیل قذارت حسّیه، ولی غیر قابل سرایت به دیگری است؟یا یک جهت معنوی است؟

 برخی می گویند:حدث یک ظلمت روحانی است وربطی به جسم ندارد.(.ظلمتهٌ روحانیه)

 بعض دیگر:با استناد به روایت نَرْوِي عَنْ رَسُولِ اللَّهِ (ص) أَنَّ تَحْتَ كُلِّ شَعْرَةٍ جَنَابَةً فَبَلِّغِ الْمَاءَ تَحْتَهَا فِي أُصُولِ الشَّعْرِ كُلِّهَا وَ خَلِّلِ أُذُنَيْكَ بِإِصْبَعِكَ وَ انْظُرْ أَنْ لَا تَبْقَى شَعْرَةٌ مِنْ رَأْسِكَ وَ لِحْيَتِكَ إِلَّا وَ تُدْخِلُ تَحْتَهَا الْمَاءَ. [2]

 می گویند: قذارت عارض بر جنابت، از عوارض جسم است که شارع اعتبار نموده برای این حالت جنابت، منتهی تفاوتش با بقیه قذارات جسمی این است که آنها قابل برای سرایت هستند ولی قذارت بر جنابت قابل سرایت نیست.

 نکته: الف) چرا حالت جنابت قذارت ایجاد می کند؟ دلیلش آیه قرآنی است که می فرماید: وَ إِنْ كُنْتُمْ جُنُباً فَاطَّهَّرُوا... [3]

 معلوم می شود قبل از طهارت چیزی بوده مقابل طهارت، که آن قذارت بوده و رافع آن غسل است إِنْ كُنْتُمْ جُنُباً فَاطَّهَّرُوا قبل از تطهیر شما دچار قذارت هستید.

 ب) دو خصوصیت در این قذارت وجود دارد: 1- همچنان که طهارت یک جهت تشریع از طرف شارع است قذارت هم یک امر اعتباریی وتشریعی است نه تکوینی.

 2- بنابر هر یک از این دو قول قابل برای سرایت به غیر نیست. پایان تقسیم بندی قذارات

 سیر اجمالی اقوال علما در آیه شریفه يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ ... [4]

 مرحوم سید مرتضی علم الهدی در شرح ناصریات، سید مرتضی در انتصار، ابن زهره درغنیه، شیخ طوسی در تهذیب، علامه در تذکره، مرحوم وحید بهبهانی درحاشیه مدارک، شیخ انصاری در کتاب طهارت، مرحوم امام در طهارت استدلال نموده اند به این آیه بر نجاست مشرکین.

 نکته :ریشه به وجود آمدن طهارت ونجاست از مقدس اردبیلی شروع شد. وبعد از ایشان مرحوم عاملی وفیض کاشانی به این مبحث پرداختند.