درس تفسیر استاد مروارید
88/08/13
بحث ربا
جلسه:پنجم
به حضرت صادق - عليه السلام – خبر دادند فردي ربا ميخورد و نام آن را هم لبأ (شير اول گاو در شير دهي پس از زايمان) مينهد. حضرت فرمودند: اگر بدان دست يابم گردنش را ميزنم[1]. و اين إشاره به همان مضمون ﴿فأذنوا حرباً من الله و رسوله﴾ ميباشد.
در اين عطف هم گفته شده چه بسا إشاره به يك مطلب واحد باشد و نيز گفته شده «من الله» إشاره به عقوبت اخروي رباخواران دارد و «ورسوله» هم إشاره به عقوبت دنيوي آنها است كه مسلمين به جنگ آنها خواهند رفت و گفته شده اين حكم جواز حرب با رباخاران است با إذن حاكم شرع.
در خصوص ﴿فلكم رؤوس أموالكم﴾ گفته شده كه اين براي دفع توّهم است كه اصل أموال مربوط به خود شما است و مالك آن هستيد و تصرّف در آن اشكال ندارد؛ لا تُظلِمون و لا تُظلَمون كه ظلم نكردن إشاره به عدم جواز خوردن ربا است كه مصداق ظلم است و ظلم نشدن إشاره به جواز تصرّف در اصل مال است.
«مرحوم إمام» در كتاب بيع خود، بحث حِيَل ربوي را مطرح ساختهاند و برخي را مخدوش ساختند، در حاليكه قبلاً آنها را قبول داشتند و در فتواي بعدي خود به حرمت اين حيلهها، استناد به همين آيه و معناي ظلم مطروحه در آن نموده اند كه ملاك ظلم در اين حيلهها موجود است.
[1] - كافي ج 5 ص 147.