< فهرست دروس

درس خارج فقه آیت‌الله مرتضوی

96/02/20

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: هدي/ اعمال مني/پنجمين عمل/اعمال حج تمتع

فرع چهارم: کیفیت تقسیم

دلیل این کیفیت، حدیث 18 است و این حدیث با حدیث 23 باب 40 تایید می شود و کلام گذشت.

اما با قطع نظر از روایات، نسبت به سهم فقراء و سهم خود ناسک، مشکلی نیست. چون هم در آیه قرآن آمده و هم در روایات و مشکل در سهم هدیه است.

برای رفع مشکل هدیه، سه طریق بیان شده است:

طریق اول: هدیه از سهم ناسک استفاده شود. یعنی از کلمه «فکلوا» هدیه استفاده شود. به اینکه یک سوم که به ناسک داده می شود، قطعا ناسک از آن نمی تواند به طور کامل استفاده کند. مخصوصا در زمان تشریع حکم و لذا گفته می شود که هدیه از این کلمه استفاده می شود و مقداری را خودش می خورد و مقداری را هدیه می دهد.

صاحب جواهر این طریق را ذکر کرده و میل به آن پیدا کرده.

طریق دوم: هدیه از کلمه «قانع و معتبر» که در آیه و روایات است، استفاده می شود. به اینکه در قانع و معتبر، فقر شرط نیست، پس اگر این دو غنی باشد، باز هم می توان به آنها سهم داد و دادن به اینها از باب صدقه نیست چون فقیر نیستن، پس باید گفت این سهم از باب هدیه است.

طریق سوم: این طریق از حدیث 13 برداشت شده است. در این حدیث سهمی برای «جیران» در نظر گرفته شده است و تمام «جیران» فقیر نیستند، پس همیشه از باب صدقه نیست و باید از باب هدیه باشد.

در نتیجه به یکی از این سه طریق می توان هدیه را استفاده کرد.

بر فرض که این سه طریق صحیح باشد، اصل سهم را می رساند اما مقدار آن را نمی رساند و نمی تواند فتوا به هدیه دادن یک سوم را درست کند.

فرع پنجم: اکل ناسک از هدی واجب است یا خیر؟

در مباحث قبل ثابت شد که یکی سوم از هدی به ناسک داده می شود، حال آیا واجب است ناسک از این یک سوم بخورد یا خیر؟

در این مسئله هم بین مفسرین و هم بین فقها اختلاف است.

مجمع البیان[1] می گوید اکل واجب نیست.

در کتاب منهج الصالحین آمده که اکل واجب است.

فقها هم بر دو قول هستند:

قول اول: اکثر فقها می فرمایند اکل واجب است. مستند: «المسألة الأولى : يجب أكل المالك شيئا من لحم الهدى ، وفاقا لصريح الحلّي والشرائع والمختلف والمنتهى والقواعد والدروس والمسالك والمدارك والذخيرة والكفاية».[2]

قول دوم: بعضی از فقها می فرمایند اکل واجب نیست و مستحب نیست. شیخ طوسی در نهایه «من هدیه لمتمع و لاضحیه»[3] . سیدنا الاستاذ در تحریر می فرمایند: «يستحب أن يقسم الهدي أثلاثا، يأكل ثلثه ويتصدق بثلثه ويهدي ثلثه، والأحوط أكل شئ منه وإن لا يجب»[4] و ابو صلاح هم همین را قائل است.


BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo