< فهرست دروس

درس خارج فقه آیت‌الله مرتضوی

95/12/09

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: هدي/ اعمال مني/پنجمين عمل/اعمال حج تمتع

عنوان چهارم از مورد اول در مرحله دوم: خصی بالذات

در کفایت و عدم کفایت خصی بالذات دو وجه است.

وجه اول: عدم اکتفاء

دلیل:

    1. استدلال به اطلاقات ادله منع ذبح ناقص زیرا من جانب این این حیوانات ناقص الخلقة هستند و من جانب آخر کبرای کلی این است که لایجوز ذبح الناقص للهدی التمتع.

    2. تمسک به اطلاقات لایجوز ذبح الخصی به این بیان که این حیوان خصی بالوجدان می باشد و من جانب آخر کبرای شرعی این است که ذبح خصی کفایت نمی کند.

    3. استدلال به ح3 از باب 12 اذا هو خصی مجوب: «وَ عَنْهُ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ قَالَ‌ سَأَلْتُ أَبَا إِبْرَاهِيمَ ع عَنِ الرَّجُلِ يَشْتَرِي الْهَدْيَ فَلَمَّا ذَبَحَهُ إِذَا هُوَ خَصِيٌّ مَجْبُوبٌ وَ لَمْ يَكُنْ يَعْلَمُ أَنَّ الْخَصِيِّ لَا يُجْزِي فِي الْهَدْيِ هَلْ يُجْزِيهِ أَمْ يُعِيدُهُ قَالَ لَا يُجْزِيهِ إِلَّا أَنْ يَكُونَ لَا قُوَّةَ بِهِ عَلَيْهِ».[1]

در کلمه مجوب دو احتمال وجود دارد یکی اینکه عبارت اخری از خصی باشد احتمال دوم این است که اشاره به خصی بالاصالة داشته باشد.

و فیه: کلمه مجوب عبارت اخری از قطع عضو ذکر می باشد لذا مرحوم طریحی در مجمع البحرین می فرمایند کلمه مجوب یعنی مقطوع لذا حمل روایت بر خصی بالذات ممکن نیست.

وجه کفایت:

اولا: این نقص محسوب نمی شود.

و فیه: تا معنای نقص مشخص نشود نمی شود این دلیل را ثابت کرد.

ثانیا: خصی انصراف به خصی بالعرض دارد

فیه: دلیلی بر انصراف وجود ندارد و مانعی ندارد که اطلاق فرد نادر را هم شامل شود بله اختصاص اطلاق به فرد نادر صحیح نیست.

مورد دوم: مقطوع الاذن

ذکر مورد دوم و بقیه موارد نیاز به ذکر دو مقدمه دارد:

مقدمه اولی: تفسیر حدود ده کلمه که اهم اوصاف مذکور در روایات است که این ده کلمه اقلا در چهار روایت آمده است مقصود از این مقدمه فقط شرح لفظ است با سند و محتوا کار نداریم

کلمه اولی: اعور که در حدیث براء و غیره آمده است تفسیر این کلمه تقدم الکلام

کلمه دوم: مریض که ایضا در حدیث براء است و تقدم الکلام

کلمه سوم: الکبیر او الکسیر که ایضا در حدیث براء است و قد تقدم الکلام

کلمه چهارم: استشراف که در باب 21 از ابواب ذبح ح2 و ح 6 آمده است آمده است:

منها: «وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَبِي نَصْرٍ الْبَغْدَادِيِ‌ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى الْمُقْرِي عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُوسَى‌ عَنْ إِسْرَائِيلَ عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ عَنْ شُرَيْحِ بْنِ هَانِي عَنْ عَلِيٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ‌ قَالَ: أَمَرَنَا رَسُولُ اللَّهِ ص فِي الْأَضَاحِيِّ أَنْ نَسْتَشْرِفَ الْعَيْنَ وَ الْأُذُنَ وَ نَهَانَا عَنِ الْخَرْقَاءِ وَ الشَّرْقَاءِ وَ الْمُقَابَلَةِ وَ الْمُدَابَرَةِ».[2]

منها: «مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَيْنِ الرَّضِيُّ فِي نَهْجِ الْبَلَاغَةِ عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع أَنَّهُ قَالَ فِي خُطْبَةٍ لَهُ‌ وَ مِنْ تَمَامِ الْأُضْحِيَّةِ اسْتِشْرَافُ أُذُنِهَا وَ سَلَامَةُ عَيْنِهَا فَإِذَا سَلِمَتِ الْأُذُنُ وَ الْعَيْنُ سَلِمَتِ الْأُضْحِيَّةُ وَ تَمَّتْ وَ إِنْ كَانَتْ‌ عَضْبَاءَ الْقَرْنِ تَجُرُّ رِجْلَيْهَا إِلَى الْمَنْسَكِ».[3]

این کلمه به معنای تحقیق و فحص است

کلمه پنجم: خرقاء؛ گوسفندی که گوشش سوراخ شده است، بعضی هم به معنای داغ کردن گوش معنا کرده اند.

کلمه ششم: شرقاء؛ نوع خاصی از بریدن گوش می باشد، گوش گوسفند را از حیث طولی به دو قسمت تقسیم شده است.

کلمه هفتم: اجفی؛ گوسفند لاغر

کلمه هشتم: جرباء؛ مرضی که موجب ریزش موهای بدن حیوان می شود(گری)

کلمه نهم: جزعا؛ حیوانی که گوشش بریده شده است.

کلمه دهم: عضباء؛ گوسفندی که شاخ اصلی که داخل غلاف است معیوب شده است.

کلمه یازدهم: قرن؛ حیوانی که گوش بزرگ دارد.(گوشش بریده نشده است)

کلمه دوازدهم: اعرج، لنگ

کلمه سیزدهم: مقابله و مدابرة؛ در صورتی که گوش گوسفند طولا بریده باشد اگر قسمت اصلی به سمت پشت سر بیفتد مدابرة و اگر به سمت صورت بیفتد مقابلة گفته می شود.

این کلمات نوعا در ح2 و ح3 و ح5 آمده است

منها: «وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَبِي نَصْرٍ الْبَغْدَادِيِ‌ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى الْمُقْرِي عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُوسَى‌ عَنْ إِسْرَائِيلَ عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ عَنْ شُرَيْحِ بْنِ هَانِي عَنْ عَلِيٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ‌ قَالَ: أَمَرَنَا رَسُولُ اللَّهِ ص فِي الْأَضَاحِيِّ أَنْ نَسْتَشْرِفَ الْعَيْنَ وَ الْأُذُنَ وَ نَهَانَا عَنِ الْخَرْقَاءِ وَ الشَّرْقَاءِ وَ الْمُقَابَلَةِ وَ الْمُدَابَرَةِ».[4]

منها: «وَ عَنْهُ عَنْ بُنَانِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ الْمُغِيرَةِ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‌ لَا يُضَحَّى بِالْعَرْجَاءِ بَيِّنٍ عَرَجُهَا وَ لَا بِالْعَوْرَاءِ بَيِّنٍ عَوَرُهَا وَ لَا بِالْعَجْفَاءِ وَ لَا بِالْخَرْصَاءِ وَ لَا بِالْجَدْعَاءِ وَ لَا بِالْعَضْبَاءِ الْعَضْبَاءُ مَكْسُورَةُ الْقَرْنِ وَ الْجَدْعَاءُ الْمَقْطُوعَةُ الْأُذُنِ».[5]

منها: «مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ ص‌ لَا يُضَحَّى بِالْعَرْجَاءِ بَيِّنٍ عَرَجُهَا وَ لَا بِالْعَجْفَاءِ وَ لَا بِالْجَرْبَاءِ وَ لَا بِالْخَرْقَاءِ وَ لَا بِالْجَدْعَاءِ وَ لَا بِالْعَضْبَاء».[6]

این کلمات در روضة المتقین[7] و معاني الاخبار[8] ذکر شده است.

کما اینکه مرحوم فیض در وافی[9] این کلمات را توضیح داده و جواهر و مستند و دیگران از ایشان تفسیر این کلمات را نقل کرده اند.

مقدمه دوم: آیا نقص در باب حج با نقص در سایر ابواب فرق دارد یا نه؟


BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo