موضوع: هدي/ اعمال مني/پنجمين عمل/اعمال حج تمتع

دليل قول چهارم: جواز تشريك در اهل بيت واحده

صدوق در هدايه و مفيد در مقنعه قائل به اين قول هستند و ينابيع[1] هم به اين قول اشاره كرده است.

طائفه چهارم كه دليل اين قول مي باشد: ما 4 حديث در اين قول داريم؛ حديث 6 و 7 و 16 و 22 باب 18.

منها: «وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ أَبِي الْخَطَّابِ عَنْ وُهَيْبِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْبَدَنَةُ وَ الْبَقَرَةُ تُجْزِئُ عَنْ سَبْعَةٍ إِذَا اجْتَمَعُوا مِنْ أَهْلِ بَيْتٍ وَاحِدٍ وَ مِنْ غَيْرِهِمْ».[2]

منها: «وَ عَنْهُ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنِ الْحُسَيْن‌ بْنِ يَزِيدَ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ أَبِي زِيَادٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيٍّ ع قَالَ: الْبَقَرَةُ الْجَذَعَةُ تُجْزِئُ عَنْ ثَلَاثَةٍ مِنْ أَهْلِ بَيْتٍ وَاحِدٍ وَ الْمُسِنَّةُ تُجْزِئُ عَنْ سَبْعَةِ نَفَرٍ مُتَفَرِّقِينَ وَ الْجَزُورُ يُجْزِئُ عَنْ عَشَرَةٍ مُتَفَرِّقِينَ».[3]

تقريب استدلال: محتواي اين احاديث اختصاص دارد به جواز شركت در خصوص خانواده ها كه مثلا اگر يك خانواده 4 نفر هستند، يك هدي كافي است.

مفاد اين احاديث اخص از صحيحه حلبي است به اينكه اگر مفاد صحيحه حلبي عدم جواز شركت است مطلقا، چه خانواده واحد باشند چه نباشند ولي اين روايات اخص از محتواي اين حديث است. اما احاديث قول چهارم، اخص هستند و مي گويند از تحت عدم جواز شركت، شركت يك خانواده اشكال ندارد.

و فیه:

اولا: مشهور از این چهار روایت اعراض کرده اند که این مطلب قبلا اشاره شد.

ثانیا: نسبت این روایات با صحیحه حلبی عموم و خصوص منه وجه می باشد نه عموم و خصوص مطلب کما تقدم در طائفه سوم.

صحیحه حلبی در خصوص هدی واجب است و از حیث عدم جواز نسبت به اهل بیت واحد و غیر واحد اطلاق دارد.

اما صحیحه حلبی اعم از هدی واجب و اضحیه است و ماده افتراق آن اهل بیت واحد در اضحیه است و ماده اجتماع هدی واجب در اهل بیت واحد می باشد.

نتیجه اینکه بنابر هر دو مبنی در عامین من وجه مرجع یا مرحج کتاب است و باید قائل به عدم جواز تشریک در اهل بیت واحد شویم.

دلیل نظریه پنجم:-جواز اشتراک در بقره واحد کما یظهر من الدیلمی(مرحوم سلار) فی المراسم-ینابیع ج7

ظاهر کلام ایشان این است که در غیر ضرورت هم تشریک جایز است.

در بقر چند طائفه روایت داریم هم 5 نفر هم 7 نفر هم در روایات خوان واحد و اهل بیت واحد داریم در همه این ابواب بحث تشریک در بقر مطرح شده است اما اینکه روایت خاصه ای در خصوص تشریک 5 نفر در بقر آمده باشد نداریم فقط دو روایت داریم که ضعیف السند می باشند و از حیث دلالت هم دلالتشان باطلاق می باشد.

منها: «وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍ عَنْ رَجُلٍ يُسَمَّى سَوَادَةَ فِي حَدِيثٍ‌ أَنَّهُ قَالَ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ الْأَضَاحِيَّ قَدْ عَزَّتْ عَلَيْنَا قَالَ فَاجْتَمِعُوا وَ اشْتَرُوا جَزُوراً فَانْحَرُوهَا فِيمَا بَيْنَكُمْ قُلْنَا وَ لَا تَبْلُغُ نَفَقَتُنَا قَالَ فَاجْتَمِعُوا فَاشْتَرُوا بَقَرَةً فِيمَا بَيْنَكُمْ‌ قُلْنَا لَا تَبْلُغُ‌ نَفَقَتُنَا قَالَ فَاجْتَمِعُوا فَاشْتَرُوا فِيمَا بَيْنَكُمْ‌ شَاةً فَاذْبَحُوهَا فِيمَا بَيْنَكُمْ قُلْنَا تُجْزِئُ عَنْ سَبْعَةٍ قَالَ نَعَمْ وَ عَنْ سَبْعِينَ».[4]

فیما بینکم اطلاق دارد چه دو نفر باشند و چه 5 نفر باشند.

ضعف سند این روایت قبلا اشاره شد.

منها: مرسله «مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنِ النَّبِيِّ ص وَ الْأَئِمَّةِ ع قَالَ‌ وَ الْعِلَّةُ الَّتِي مِنْ أَجْلِهَا تُجْزِئُ الْبَقَرَةُ عَنْ خَمْسَةِ نَفَرٍ لِأَنَّ الَّذِينَ أَمَرَهُمُ السَّامِرِيُّ بِعِبَادَةِ الْعِجْلِ كَانُوا خَمْسَةَ أَنْفُسٍ وَ هُمُ الَّذِينَ ذَبَحُوا الْبَقَرَةَ الَّتِي أَمَرَ اللَّهُ بِذَبْحِهَا».[5]

از این سوال فهمیده می شود مرتکز در ذهن اصحاب اشتراک در بقره وجود داشته است لکن این روایت هم مرسله است

کما اینکه نسبت این روایات با روایات عدم تشریک عموم و خصوص مطلق نیست بلکه عموم و خصوص من وجه می باشد.

نسبت به هیچ یک از اقوال رجوع به اصول عملیه معنا ندارد زیرا همه اقوال برای مدعای خود دلیل داشتند اگر چه دلیلشان وافی نبود لذا جای رجوع به اصول عملیه نیست بله اگر کسی بین این اقوال شک داشته باشد در صورت عدم وجدان هدی واحد به قاعده اشتغال مراجعه می کند کما اشار الیه سیدنا الاستاذ رحمة الله علیه یعنی اگر توان هدی واحد ندارد هم در هدی دیگری شریک شود و هم روزه بگیرد. لکن چون بنظر ما تشریک جایز نیست مستقیما باید به سراغ به صوم رفت.