< فهرست دروس

درس خارج فقه آیت‌الله مرتضوی

95/08/04

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: درک وقوف اضطراری نهاری/ وقوف در مشعر/سومین عمل/اعمال حج تمتع

اشکال: بر مختار- صحت حج عامد- اشکال شده است که اگر مبیت شب عید مستحب است چگونه یک امر مستحب مسقط تکلیف وقوف بین الطلوعین است و مجزی از رکن در بین الطلوعین می باشد.

جواب: وجوب وقوف در بین الطلوعین ساقط نشده است لکن این فرد این واجب را ترک کرده است.

و الذی یشهد لما ذکرنا ما عن المستند که در فرض ما نحن فیه فرموده است تارک وقوف بین الطلوعین عاصی است و آثم است نعم بعد طلوع شمس امر به وقوف ساقط می شود زیرا سقوط امر گاهی به فعل مامور به است و گاهی به اتمام وقت مامور به در موقتات می باشد؛ فرق است بین امتثال و سقوط، برای امتثال فقط باید اتیان صورت گیرد اما سقوط طرق مختلفه ای دارد.

اما اشکال بر اینکه چگونه وقوف مستحب موجب اجزاء است؛

این اشکال اضعف از اشکال اول است زیرا احکام وضعیه تابع احکام تکلیفیه نیست یعنی شارع می تواند جعل صحت کند چه در زمینه ی واجب باشد یا مستحب باشد یا مباح باشد.

و الی ذلک اشار فی الجواهر بقوله: «ضرورة إمكان القول بذلك وإن لم نقل بوجوبه ، فيكفي حينئذ الوقوف ليلا ثم الإفاضة فيه».[1]

ما این اشکال را مستقلا مطرح کردیم اما در بعضی کتب مانند مجمع بحث وجوب عینی و تخییر و این اشکال با هم ذکر شده است و موجب پیچیدگی مطلب شده است.

عبارت مجمع: «وقد مرّ أيضا ان كون الوقوف ليلا مجزيا لا يدلّ على وجوبه عينا ووجوبه أيضا».[2]

ايشان در چند صفحه قبل فرموده اند: «ولا يدلّ على وجوبه عينا اجزائه عن الوقوف بعد الفجر».[3]

همچنين ايشان در مقام جواب فرموده اند: «لأنّ المندوب قد يجزى عن الواجب ، بمعنى أنّه يمنع وجوبه بعد ذلك كما في الطهارة المندوبة قبل دخول الوقت فإنّه لا يجب بعده. ولأنّه قد يكون واجبا مخيّرا فان الواجب المخيّر يقوم مقام واجب آخر».[4]

مساله 3:

«مسألة 3 - من لم يدرك الوقوف بين الطلوعين والوقوف بالليل لعذر وأدرك الوقوف بعرفات فإن أدرك مقدارا من طلوع الفجر من يوم العيد إلى الزوال ووقف بالمشعر ولو قليلا صح حجه».[5]

چهار خصوصیت در این فرع وجود دارد.

    1. در این فرع وقوف به عرفات آمده است.

    2. وقوف لیلی مشعر و وقوف بین الطلوعین مشعر نیامده است.

    3. ترک الوقوفین عن عذر بوده است.

    4. وقوف اضطراری نهاری مشعر آمده است.

مثلا زید از اول ظهر در عرفات بوده است و خوابش برده است یا راه را گم کرده است و روز بعد، بعد طلوع فجر به مشعر رفته است و قصد وقوف کرده است.

در این فرع دو ملاحظه باید صورت بگیرد:

ملاحظه اولی: اینکه سیدنا الاستاذ می فرمایند «و لو قليلا صح حجه»[6] ، دلیل بر این صحت چیست؟

اولا: اتفاق الکل

ثانیا: جملة من الروایات که در باب 23 مشعر آمده است:

منها: «قَالَ الصَّدُوقُ فِي الْعِلَلِ الَّذِي أُفْتِي بِهِ وَ أَعْتَمِدُهُ فِي هَذَا الْمَعْنَى مَا حَدَّثَنَا بِهِ شَيْخُنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِيدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الصَّفَّارِ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ يَزِيدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ‌ أَدْرَكَ‌ الْمَشْعَرَ يَوْمَ‌ النَّحْرِ قَبْلَ‌ زَوَالِ الشَّمْسِ فَقَدْ أَدْرَكَ الْحَجَّ وَ مَنْ أَدْرَكَ يَوْمَ عَرَفَةَ قَبْلَ زَوَالِ الشَّمْسِ فَقَدْ أَدْرَكَ الْمُتْعَةَ».[7]

فعلا با بحث تعارض روایات کاری نداریم اما لاصرحیت هذه الروایات و اما لحکومتها

ملاحظه دوم: ما فی قوله:- رضوان الله تعالی علیه- «من طلوع الفجر من يوم العيد إلى الزوال ووقف بالمشعر».[8]

سیدنا الاستاذ می فرمایند منتهای وقوف اضطراری نهاری مشعر ظهر روز عید می باشد.

مشهور همین مطلب را می فرمایند در مقابل مشهور دو قول دیگر وجود دارد:

    1. به سید مرتضی نسبت داده شده است-کما اصر الی ذلک النسبة ابن ادریس فی السرائر- که انتهای وقوف اضطراری نهاری تا غروب خورشید می باشد.

    2. ما نسب الی ابن زهره فی الغنیه باینکه مبدا این وقوف اضطراری از اول شب عید تا طلوع شمس می باشد.(لعل مراد استاد این است که ایشان اضطراری نهاری را اصلا قبول ندارد)


BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo