موضوع: زمان وقوف/وقوف در عرفات/اعمال حج تمتع

نظریه دوم: حضور در عرفات بعد از زوال واجب است:

صاحبان این نظریه می گویند می گوید حضور در عرفات گر چه از اول زوال است ولکن مراد حضور برای انجام کارهای در عرفات است و الا لازم نیست از اول زوال در عرفات باشد بلکه اگر مقداری بعد از زوال هم وارد عرفات شود کافی است.

این نظریه بر اساس دو مطلب است که هردو مطلب مستفاد از روایات است.

مطلب اول: اماکنی در روایات ذکر شده است که این اماکن به عناوین مختلفه در روایات خارج از عرفات قرار داده شده است یا بفرمائید این اماکن از حدود عرفات است و خارج از عرفات است.

یکی از این اماکن اراک است که نام زمینی است از حدود عرفات این مکان در سه روایت به عناوین مختلفه دلالت دارد که این مکان از حدود عرفات است، و جزء عرفات نمی باشد.

وَ بِالْإِسْنَادِ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ أَصْحَابَ الْأَرَاكِ- الَّذِينَ يَنْزِلُونَ تَحْتَ الْأَرَاكِ لَا حَجَّ لَهُمْ.[1]

می فرمایند علت بطلان این حج این است که چون وقوف در عرفات نشده است و در خارج از عرفات وقوف کرده اند.

وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ أَبِي الْخَطَّابِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَةَ الصَّيْرَفِيِّ عَنْ سَمَاعَةَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي حَدِيثٍ قَالَ: وَ اتَّقِ الْأَرَاكَ وَ نَمِرَةَ- وَ هِيَ بَطْنُ عُرَنَةَ وَ ثَوِيَّةَ وَ ذَا الْمَجَازِ- فَإِنَّهُ لَيْسَ مِنْ عَرَفَةَ فَلَا تَقِفْ فِيهِ.[2]

وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الصَّلْتِ عَنْ زُرْعَةَ عَنْ سَمَاعَةَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا يَنْبَغِي الْوُقُوفُ تَحْتَ الْأَرَاكِ فَأَمَّا النُّزُولُ تَحْتَهُ حَتَّى تَزُولَ الشَّمْسُ- وَ يَنْهَضَ إِلَى الْمَوْقِفِ فَلَا بَأْسَ.[3]

و ینهض الی الموقف یعنی بروید به سمت موقف که عرفات باشد.

این احادیث به عناوین اربعه دلالت دارد که این مکان خارج از عرفات است. به عناوینی مثل 1- لا تقف فیه 2- اتق الاراک 3- لا حج لهم 4- لیس من عرفه.

بلکه سه روایت به السنه مختلفه دلالت دارد که نمره خارج از عرفات است و وقوف در نمره کفایت نمی کند و نمره یکی از حدود عرفه و نزدیک اراک است.

وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ أَبِي الْخَطَّابِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَمَاعَةَ الصَّيْرَفِيِّ عَنْ سَمَاعَةَ بْنِ مِهْرَانَ عَن أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي حَدِيثٍ قَالَ: وَ اتَّقِ الْأَرَاكَ وَ نَمِرَةَ- وَ هِيَ بَطْنُ عُرَنَةَ وَ ثَوِيَّةَ وَ ذَا الْمَجَازِ- فَإِنَّهُ لَيْسَ مِنْ عَرَفَةَ فَلَا تَقِفْ فِيهِ.[4]

وعن علي بن ابراهيم ، عن أبيه ، وعن محمد بن يحيى ، عن أحمد بن محمد ، وعن الحسين بن محمد ، عن عبد ربه بن عامر جميعا ، عن أحمد بن محمد بن أبي نصر ، عن أبان بن عثمان ، عن أبي بصير ، أنه سمع أبا جعفر وأبا عبد الله ( عليهما السلام ) يذكران أنه لما كان يوم التروية قال جبرئيل ( عليه السلام ) لابراهيم ( عليه السلام ) : ترو من الماء ، فسميت التروية ثم أتى منى فأباته بها ، ثم غدا به إلى عرفات فضرب خباه بنمرة دون عرفة فبنى مسجدا بأحجار بيض ...[5]

وعن أبيه ، عن فضالة بن أيوب ، عن معاوية بن عمار ، عن أبي عبد الله ( عليه السلام ) قال : إن إبراهيم أتاه جبرئيل عند زوال الشمس من يوم التروية فقال : يا إبراهيم ، ارتو من الماء لك ولاهلك ، ولم يكن بين مكة وعرفات يومئذ ماء ، فسميت التروية لذلك ، ثم ذهب به حتى أتى منى فصلى بها الظهر والعصر والعشائين والفجر حتى إذا بزغت الشمس خرج إلى عرفات فنزل بنمرة وهي بطن عرنة[6]

از این روایات که صحیح السند هستند استفاده می شود عناوینی مثل عرنه، ذو المجاز، ثویّه، نمره، اراک جزء عرفه نیستند.

مطلب دوم: در بسیاری از روایات آمده است که رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم در بعضی از این امکنه نماز ظهر روز عرفه خوانده و بعد منبر رفته(موعظه کرده اند.) و غسل کرده و بعد راهی عرفه شده است.

اگر این کارها از اول ظهر روز عرفه شروع شده یعنی حضرت تلبیه را قطع کرده است و نماز ظهر خوانده و موعظه کرده است طبعا این کارها زمان برده است این بدان معناست که حضرت رسول در اول ظهر عرفات نبوده است و در نمره بوده است.

. ... حَتَّى انْتَهَوْا إِلَى نَمِرَةَ وَ هِيَ بَطْنُ عُرَنَةَ بِحِيَالِ الْأَرَاكِ فَضُرِبَتْ قُبَّتُهُ وَ ضَرَبَ النَّاسُ أَخْبِيَتَهُمْ عِنْدَهَا فَلَمَّا زَالَتِ الشَّمْسُ خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ مَعَهُ قُرَيْشٌ وَ قَدِ اغْتَسَلَ وَ قَطَعَ التَّلْبِيَةَ حَتَّى وَقَفَ بِالْمَسْجِدِ فَوَعَظَ النَّاسَ وَ أَمَرَهُمْ وَ نَهَاهُمْ ثُمَّ صَلَّى الظُّهْرَ وَ الْعَصْرَ بِأَذَانٍ وَاحِدٍ وَ إِقَامَتَيْنِ ثُمَّ مَضَى إِلَى الْمَوْقِفِ فَوَقَفَ بِهِ فَجَعَلَ النَّاسُ يَبْتَدِرُونَ أَخْفَافَ نَاقَتِهِ يَقِفُونَ إِلَى جَنْبِهَا فَنَحَّاهَا فَفَعَلُوا مِثْلَ ذَلِكَ فَقَالَ أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ لَيْسَ مَوْضِعُ أَخْفَافِ نَاقَتِي بِالْمَوْقِفِ وَ لَكِنْ هَذَا كُلُّهُ مَوْقِفٌ وَ أَوْمَأَ بِيَدِهِ إِلَى الْمَوْقِفِ فَتَفَرَّقَ النَّاسُ وَ... . [7]

و حدیث 24 [8]

پس در روز عرفه ولو نیم ساعت حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم در موقع زوال در عرفات نبوده است.

پس این روایت با این دو مقدمه می گوید که وقوف در عرفات در اول ظهر واجب نبوده است.

لذا صاحب جواهر و مرحوم نراقی و ذخیره ومدارک قول به اول زوال را توجیه کرده، می فرمایند: مقصود این محققین که وقوف در عرفه اول ظهر است این است که یعنی کارهای عرفه از اول ظهر شروع می شود.

لذا می فرمایند: اول زمان اعمال عرفه، اول عرفی از زوال ظهر روز عرفه است. از اول زوال وقوف عرفی عرفه شروع می شود.

بر این اساس اگر نیم ساعت بعد از زوال به عرفه رسید حج او تمام است.

در استدلال برای این نظریه به این روایات اوهامی وجود دارد که اغلب این اوهام از صاحب جواهر رضوان الله تعالی علیه است که هم در مقدمه اولی مناقشه دارند و هم در مقدمه ثانیه.