< فهرست دروس

درس خارج فقه آیت الله مرتضوی

94/12/10

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: شک در اشواط قبل از تقصیر/سعی/افعال عمره
بیان دو مطلب نسبت به بحث گذشته
مطلب اول:
تقدم الکلام در توجیه کلام سیدنا الاستاذ فی قوله: و الاحوط اتمام ما نقص
حاصل آن توجیه این بود که اگر به عدد دارد اتمام کند و اگر علم به عدد ندارد اعاده کند پس وجهی برای اتمام وجود دارد مثالی که زده شد مجمل بود لذا بعضی از دوستان در این مثال اشکال کردند باینکه شما فرض کردید ساعی در صف حلاقین شک کرده است این شک در مروه طبعا صورت گرفته است طبعا شک در شش و هفت معنا ندارد لذا طرف شک یا باید پنج باشد و یا هفت باشد.
این شبهه را اگر ابتداء قبول کردیم لکن این شبهه وارد نیست زیرا اینکه ساعی اگر چه شکش در مروه بوده است لکن در مروه بودن دو فرض دارد یک فرضش این است که در شوط پنجم با هفتم در مروه بوده است فرض دیگر این است که ساعی در شوط ششم از صفا به خارج مسعی رفته است بعد به مروه آمده است حال در مروه شک می کند که آیا از خارج مسعی به مروه آمده است یا از مسعی به مروه آمده است لذا در مروه ممکن است که شک کند که شش شوط انجام داده است یا هفت شوط انجام داده است.
مطلب دوم: در فرع اول از مساله یازده این بحث مطرح شد که بعد از تفصیر اعاده کند یا نه؟ توهمی از کلام محقق که فرموده است :لو لم یحصل اعاد گفتیم اعاد اطلاق دارد هم شامل شک قبل از تقصیر می شود و هم شامل شک بعد از تقصیر می شود پس ایشان در شک بعد از تقصیر هم قائل به اعاده شده است.
اصرح از کلام محقق، کلام مرحوم خوانساری است که فرموده است بعد از تقصیر قاعده فراغ یا تجاوز جاری نمی شود و روایت مخصص این دو قاعده است و حکم به صحت نمی شود.
و مع ذلك مقتضى إطلاق الصّحيح المذكور لزوم الإعادة و لا استبعاد في تخصيص القاعدة بالصّحيح المذكور مع فرض الخروج عن العمل في الصّحيح.[1]
اما اصل صحت وعدم صحت کلام ایشان تقدم الکلام و قلنا تطبیق صحیحه در مورد بحث صحیح نیست زیرا بحث ما در مورد شک است و صحیحه در مورد علم به نقص استفکیف یقاس شک بالنقیصه بعلم بالنقیصه پس کلام مرحوم خوانساری صحیح نیست اگر چه ایشان قاعده فراغ را محکوم به صحیحه گرفته است لکن این کلام صحیح نیست زیرا مورد قاعده شک است و مورد روایت یقین است.

فرع چهارم و پنجم در مساله 11ما اشار الیه سیدنا الاستاذ بقوله: و لو شك بعد الفراغ أو بعد كل شوط في صحة ما فعل بنى على الصحة، و كذا لو شك في صحة جزء من الشوط بعد المضي.[2]
فرق این فرع با سه فرع گذشته واضح است سه فرع گذشته است شک در وجود و حدوث بود و این دو فرع شک در صحت موجود است مثلا یقین دارد که شوط از صفا به مروه انجام شده است ولکن شک دارد که جزئی این این شوط فراموش شده است یا نه مثلا نمی داند پایاش را به کوه چسبانده است یا نه -علی القول بوجوب الالصاق- کما اینکه شک در شرائط هم حکمش همین است مثلا شک دارد که حین السعی استقبال به مروه داشته است یا نه؟
سیدنا الاستاذ در هر دو فرع می فرمایند سعی صحیح است و به شکش اعتنا نکند.
دلیل: اصالة الصحة
مسألة 12 لو شك و هو في المروة بين السبع و الزيادة كالتسع مثلا بنى على الصحة، و لو شك في أثناء الشوط أنه السبع أو الست مثلا بطل سعيه، و كذا في أشباهه من احتمال النقيصة، و كذا لو شك في أن ما بيده سبع أو أكثر قبل تمام الدور.[3]
در این مساله حکم شک در زیادی یا نقیصه بعد از عمل یا در اثناء عمل بیان شده است.
فرق این مساله با مساله11
اگر چه در مساله 11 هم بحث در شک در زیادی و نقیصه بود اما این شک از این جهت ملاحظه می شد که با این شکوک نسبت به قاعده فراغ و تجاوز چه باید کرد کجا قاعده جاری است یا نه؟ به عبارت دیگر در مساله 11ملاحظه مشکوک با قاعده فراغ و تجاوز بود اما مساله 12 با توجه به قواعد دیگر بررسی می شود.
در مساله 12 تارة شک در زیادی بعد از اتمام شوط می باشد مثلا می داند در مروه است اما نمی داند شوط هفتم است یا شوط نهم است در این فرض سیدنا الاستاذ می فرمایند سعی صحیح است.

دلیل:
اولا: اتفاق
ثانیا: عموم اما السعة فقد استیقن شامل ما نحن فیه هم می شود.
مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَى بْنِ الْقَاسِمِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِيِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ طَافَ بِالْبَيْتِ طَوَافَ الْفَرِيضَةِ- فَلَمْ يَدْرِ أَ سَبْعَةً طَافَ أَمْ ثَمَانِيَةً- فَقَالَ أَمَّا السَّبْعَةَ فَقَدِ اسْتَيْقَنَ- وَ إِنَّمَا وَقَعَ وَهْمُهُ عَلَى الثَّامِنِ فَلْيُصَلِّ رَكْعَتَيْنِ.[4]
فقد استقین اشاره به یک قاعده کلی است که هر گاه اقل متیقن باشد نسبت به زائد اعتنا نشود اگر چه این جمله در طواف آمده است لکن العلة تعمم؛ کما اینکه در بسیاری از روایات در بیان ماهیت سعی فرموده است طاف بین السعی و المروه لذا اگر کلمه بیت بود مراد طواف دور خانه کعبه است و اگر کلمه بیت نبود اعم از طواف و سعی می باشد.
ثالثا: زیادی متیقن سهوی اشکال ندارد بطریق اولی زیادی مشکوک اشکال ندارد اگر بحثی هم شده در این است که اکمال به 14 شوط لازم است یا نه.
فرع دوم:سیاتی انشاء الله

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo