< فهرست دروس

درس خارج فقه آیت الله مرتضوی

کتاب الحج

93/12/19

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: افعال عمره/ طواف/شک در وضو یا غسل
مطلب سوم: ادله اقوال
گفتیم که ما سه فرض داریم شک در حدث قبل و حین و بعد از طواف و اظهر مصادیق آن در توارد حدث و طهارت می باشد.
دلیل بر نظریه اولی:
این نظریه می گوید قبل از طواف حق ورود به طواف را ندارد زیرا من جانب طهارت از حدث از شرائط طواف است و من جانب آخر این شرط در این فرض احراز نشده است و با شک در طهارت به مقتضای قاعده اشتغال باید طهارت تحصیل شود.
کما اینکه در فرض دوم- شک در حین طواف- همین دلیل جاری است کما اشار الیه الجواهر بقوله: و إن شك في الطهارة في أثناء الطواف و كان محدثا قبله استأنفه مع الطهارة، لقاعدة اقتضاء الشك في الشرط الشك في المشروط، بل هو محدث شرعا[1]
اما در فرض سوم-شک بعد از طواف-(در مجهولی التاریخ) قاعده فراغ می گوید که انشاء الله این طواف با طهارت انجام شده است علی القول باینکه قاعده فراغ اختصاص به صلاة ندارد و الی ذلک اشار الجواهر بقوله: نعم لو شك بعد الفراغ لم يلتفت إليه كالصلاة و غيرها من دون فرق بين أجزائها و شرائطها[2]
در این فرض فقط کشف اللثام قائل به بطلان شده است لذا صاحب جواهر فرمودند و فیه ما عرفت که مراشان همین است که با وجود قاعده فراغ وجهی برای بطلان وجود ندارد.
دلیل بر نظریه دوم:-باید وضو بگیرد و اتمام کند-
اینکه ما قبل از شک صحیح است بخاطر قاعده فراغ و اینکه برای ما بعد باید وضو بگیرد بخاطر شک در وجود شرط و اینکه اتمام کند بخاطر اینکه دلیلی بر بطلان ما قبل شک نداریم کما اشار الیه الجواهر بقوله: نعم قد يقال في مثل الطواف بالطهارة لما بقي من أشواطه و البناء على الأول المحكوم بصحته لأصلها، إذ هو باعتبار جواز ذلك فيه يكون كالعصر و الظهر اللذين لا يلتفت الى الشك في أثنائهما بعد تمام الأولى لأصالة الصحة و إن وجب الوضوء للعصر، و لكن لم أجد من احتمله في المقام‌[3]
از این دلیل سه جواب داده شده است لکن بعضی حکم را قبول نکرده اند و بعضی موضوع را هم قبول نکرده اند.
1-طواف عمل واحد می باشد هم بنظر عرف و هم شارع لذا شارع برای طواف نصف در نظر گرفته است و این نشان می دهد که طواف عمل واحد است و قاعده فراغ باید بعد از عمل جاری شود ظاهرا این بهترین وجه می باشد.
2-گرفتن این وضو در بین اشواط لغو است زیرا اگر در واقع وضو داشته است این وضو لغو است و اگر وضو نداشته است اشواط قبلی بدون وضو صورت گرفته است و وضو برای بقیه اشواط اثری ندارد.
و فیه: اگر وضو داشته است این وضو تجدیدی خواهد بود و لغو نخواهد بود.
3-قیاس طواف به نماز ظهر و عصر، قیاس مع الفارق است زیرا ترتب عصر علی الظهر اگر چه از شرائط است لکن از شرائط ذُکری است لذا اگر فراموش کرد و اول نماز عصر را خواند همین که نماز ظهر را بخواند کافی است اما در طواف، صحت ما قبل برای ما بعد- صحت شوط اول برای شوط دوم-شرط واقعی است.
دلیل نظریه سوم:-تفصیل بین شک قبل نصف(بطلان) و بعد از نصف(عدم بطلان)-
1-تقدم الکلام در تفصیل بین قبل از نصف و بعد از نصف در بحث حدث اصغر باینکه اگر قبل از نصف باشد قاعده فراغ جاری نمی شود اما اگر بعد از نصف باشد نسبت به ما قبل نصف قاعده فراغ جاری می شود.
و فیه: در هیچ روایتی ما یوجب کبرای کلی وجود ندارد که از این روایات استفاده شود که قبل از نصف یک عمل محسوب می شود و بعد از نصف، عمل دیگری محسوب می شود و اگر بخواهید شک در حدث را محلق به علم به حدث کنید نیاز به دلیل دارد خصوصا اگر علم به حدث را مختص به غیر اختیاری بدانیم.
2-در بعضی از روایات علتی ذکر شده است که لانها زادت علی النصف[4] (ح4 باب 84 و ح1 باب 86) ذکر علت نشان می دهد که این حکم اختصاص به علم به حدث اصغر یا حدث حیض ندارد لذا از این علت استفاده می کنیم که طواف دو عمل است یکی قبل از نصف و دیگری بعد از نصف.
با توجه به اینکه این مساله به این شکل مطرح نبوده است تا بگوییم سیدنا الاستاذ به شهرت فتوایی تمسک کرده است لذا باید دلیل ایشان همین ادله ای باشد که ذکر کردیم.
و فیه: هر دو حدیث مذکور ضعف سندی دارد لذا علتی که بتوان این کبرای کلی را از آن استفاده کرد وجود ندارد.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo