موضوع: محرمات احرام/ محرم هفدهم/ فروبردن سر زیر آب بر محرم
جهت دوم: ما اشار الیه سیدنا الاستاذ بقوله:« ولا غيره من المائعات»[1]
حکم ارتماس در غیر ماء مانند ارتماس در گلاب
بیان این حکم محتاج به بین چهار مطلب می باشد.
مطلب اول: در موضوع این حکم دو نظریه است.
نظریه اول: حرمت ارتماس از باب تغطیة الراس می باشد کما عن المحقق فی الشرایع و العلامه فی الارشاد.
نظریه دوم: حرمت ارتماس، استقلالی است کما عن الحدائق و سیدنا الاستاذ.
ظاهر الأصحاب (رضوان الله- تعالى- عليهم) الاتفاق على عدم جواز الارتماس في الماء على وجه يعلو الماء رأسه، قالوا: لأنه في حكم تغطية الرأس. [2]
مطلب دوم:
دلیل نظریه اول:
دلیل ایشان می تواند تعدی از امثله مذکور در روایات باشد.
بیان ذلک:
تقدم الکلام باینکه در روایات تغطیة الراس سه عنوان، ثوب، خمار، قناع ذکر شده است و بعضی فرمودند این سه عنوان خصوصیت ندارند لذا به سه مرحله تعدی صورت گرفت و گفته شد پوشاندن سر با هر نوع لباسی بلکه با هر نوع پوششی مثل علف و بلکه حمل متاع جایز نیست حال همانگونه از این عناوین ثلاثه تعدی صورت گرفته است می توان این تعدی را به ارتماس هم سرایت داد در نتیجه حرمت ارتماس از باب تغطیة الراس می باشد.[3]

دلیل نظریه دوم: دو طائفه از روایات
طائفه اول:
وبإسناده عن الحسين بن سعيد، عن حماد، عن حريز، عن أبي عبدالله ( عليه السلام ) ـ في حديث ـ قال : ولا يرتمس المحرم في الماء ولا الصائم. [4]
محمد بن يعقوب، عن محمد بن يحيى، عن محمد بن الحسين، عن صفوان، عن يعقوب بن شعيب، عن أبي عبدالله ( عليه السلام ) قال : لا يرتمس المحرم في الماء ولا الصائم . [5]
عبدالله بن جعفر الحميري في ( قرب الإسناد ) عن محمد بن خالد، عن إسماعيل بن عبد الخالق قال : سألت أبا عبدالله ( عليه السلام ) هل يدخل الصائم رأسه في الماء ؟ قال : لا ولا المحرم، وقال : مررت ببركة بني فلان وفيها قوم محرمون يترامسون، فوقفت عليهم فقلت لهم: إنكم تصنعون ما لا يحل لكم[6]
دلیل بر موضوعیت ارتماس این است که مقتضای قاعده تعدی است لکن مقتضای عمل به این روایات عدم تعدی از ثوب به ماء می باشد و این روایات می گویند ارتماس حرمت استقلالی دارد.
در این روایات محرم در کنار صائم قرار داده شده است لذا همانطور که ارتماس در صوم حرمت استقلالی دارد در حال احرام هم حرمت استقلالی دارد.
شاهد بر این مطلب این است که در هیچ یک از روایاتی که در حرمت ارتماس بیان شده است نیامده است لانه تغطیة

طائفه دوم: روایات باب 75
محمد بن الحسن بإسناده عن الحسين بن سعيد، عن صفوان، عن يعقوب بن شعيب قال : سألت أبا عبدالله ( عليه السلام ) عن المحرم يغتسل ؟ فقال : نعم يفيض الماء على رأسه ولا يدلكه. [7]
در این روایات آمده است که محرم می تواند برای غسل روی سر خود آب بریزد در حالیکه با ریختن آب روی سر، بعض از سر پوشیده خواهد شد و از باب تغطیه حرام باشد چون پوشاندن بعض از سر هم حرام است طبعا نباید ریختن آب روی هم جایز باشد.
نتیجه بحث اینکه نظریه دوم صحیح است.
مطلب سوم: ثمره بین نظریه اولی و ثانیه چیست؟
سه ثمره بین این دو نظریه وجود دارد.
1-اگر حرمت من حیث الستر باشد اگر بعض از سر را هم زیر آب ببرد حرام است زیرا تغطیه بعض سر حرام است اما طبق نظریه دوم فروبردن نصف سر زیر آب حرام نیست زیرا موضوع ارتماس می باشد و هو رمس الراس فی الماء می باشد(کما اینکه در تغطیه هم اگر صحیحه عبد الرحمن-مالم یصبک راسک- نبود می گفتیم پوشاندن بعض سر اشکال ندارد زیرا ظهور راس در جمیع راس می باشد)
2-طبق نظریه اول اگر سر را در غیر آب از مایعات فرو ببرد حرام است لصدق التغطیة اما طبق نظریه دوم جایز است زیرا در نصوص ارتماس به ماء آمده است.
3-طبق نظریه اول حرمت ارتماس مخصوص مردهاست زیرا تغطیه بر مرد حرام است اما طبق نظریه دوم با توجه به اینکه موضوع محرم است و محرم اسم جنس است ارتماس بر زن هم حرام است کما فی باب الصوم
مطلب چهارم: ملاحظه متون فقهیه سیاتی انشاء الله

---