< فهرست دروس

درس خارج فقه آیت الله مرتضوی

کتاب الحج

92/12/20

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: محرمات احرام/ محرم شانزدهم/ ازاله مو
در جلسه قبل اشاره شد در عبارت سیدنا الاستاذ نسبت به ازاله مو چند تعمیم وجود دارد.
السادس عشر- إزالة الشعر كثيرة و قليله حتى شعرة واحدة عن الرأس‌و اللحية و سائر البدن بحلق أو نتف أو غيرهما بأيّ نحو كان و لو باستعمال النورة، سواء كانت الإزالة عن نفسه أو غيره و لو كان محلا. [1]

مورد اول: ما اشار الیه سیدنا الاستاذ بقوله«كثيرة و قليله حتى شعرة واحدة»
ایشان در این عبارات تعمیم را از حیث کمیت بیان کرده اند خلافا لاکثر العامة که در اقل از چهار شعر قائل به حرمت و کفاره نیستند و خلافا لبعض الخاصة که در کمتر از مقدار موهای زیر بغل قائل به حرمت نیستند.
دلیل بر این تعمیم
اولا: در کلام مدعیان اجماع به اقل از ما افاده رضوان الله تعالی علیه تصریح شده است کما فی الجواهر:
و إزالة الشعر قليله و كثيره حتى الشعرة و نصفها عن الرأس أو اللحية أو الإبط أو غيرها بالحلق أو القص أو النتف أو النورة أو غيرها بلا خلاف أجده فيه، بل الإجماع بقسميه عليه. [2]
و ثانیا: جملة من الروایات که از کلمه شعر و شعرة و شیء آمده است و نهی از حلق و قطع و جز شده است و همه این عناوین اطلاق دارند و یک شعر هم مصداق طبیعت است و اطلاق این عناوین شامل آن می شود.

منها: مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِيِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْمُحْرِمِ يَحْتَجِمُ قَالَ لَا- إِلَّا أَنْ لَا يَجِدَ بُدّاً فَلْيَحْتَجِمْ وَ لَا يَحْلِقُ مَكَانَ الْمَحَاجِمِ.[3] صحیحة
در این روایت و لایلحق شامل یک شعر هم می شود.

منها: مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَى بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ مُثَنًّى عَنِ الْحَسَنِ الصَّيْقَلِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي الْمُحْرِمِ يَحْتَجِمُ قَالَ لَا- إِلَّا أَنْ يَخَافَ التَّلَفَ وَ لَا يَسْتَطِيعَ الصَّلَاةَ- وَ قَالَ إِذَا آذَاهُ الدَّمُ فَلَا بَأْسَ بِهِ- وَ يَحْتَجِمُ وَ لَا يَحْلِقُ الشَّعْرَ. [4]
در این روایت هم از لایلحق می توان این تعمیم را استفاده کرد وهم از کمله شعر که اسم جنس می باشد.

منها: وَ عَنْهُ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِيزٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا بَأْسَ أَنْ يَحْتَجِمَ الْمُحْرِمُ مَا لَمْ يَحْلِقْ أَوْ يَقْطَعِ الشَّعْرَ. [5]صحیحة

منها: مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَى بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْمُحْرِمِ كَيْفَ يَحُكُّ رَأْسَهُ- قَالَ بِأَظَافِيرِهِ مَا لَمْ يُدْمِ أَوْ َقْطَعِ الشَّعْرَ. [6]

منها: وعن علي بن إبراهيم، عن أبيه، عن ابن أبي عمير، عن حماد، عن الحلبي، عن أبي عبدالله ( عليه السلام ) قال : إن نتف المحرم من شعر لحيته وغيرها شيئا فعليه أن يطعم مسكينا في يده. [7]
شیء کما ا ینکه بر کثیر صادق است بر قلیل هم صادق می باشد البته این روایت بالملازمه

نتیجه اینکه ما افاد سیدنا الاستاذ تمام است و تقیید به چهار شعر یا باندازه موهای زیر بغل بلا دلیل می باشد.

مورد دوم: ما افاد سیدنا الاستاذ بقوله«عن الرأس‌ و اللحية و سائر البدن»
این تعمیم بملاحظه امکنه ای است که مو در آنها می روید می باشد.
دلیل بر این تعمیم:
اولا: این تعمیم در کلمات مجمعین کالجواهر وجود دارد.
ثانیا: در روایات از این تعمیم فقط موی سر و موی ریش و موی زیر بغل ذکر شده است لکن دو طریق برای اثبات این عمومیت وجود دارد.
طریق اول: از عناوینی که در روایات ذکر شده است الغاء خصوصیت کنیم و بگوییم از باب مثال و اغلبیت بوده است.
طریق دوم: استدلال به روایاتی که در باب حجامت وارد شده است با توجه به اینکه حجامت اختصاص به مکان خاصی از بدن ندارد و در این روایات آمده است نباید هنگام حجامت مویی از بدن ازاله شد لذا می توان گفت ازاله مو از بدن مطلقا جایز نیست چه از موی سر باشد یا لحیه یا غیرش.

مورد سوم:ما افاد سیدنا الاستاذ بقوله:« بحلق أو نتف أو غيرهما بأيّ نحو كان و لو باستعمال النورة»
دلیل بر این تعمیم:
در روایات عناوینی مانند قطع و حلق و جز و نتف آمده است و تعمیم از این عناوین به بقیه مصدایق دو طریق دارد.
( حلق در حدیث1 و 3 از باب62 [8]
جز در ح11 از باب 62 [9]
حلق در ح11 از باب 62 [10]
قطع در ح1 از باب 73 [11]
نتف در ح6 از باب 10 از بقیه کفارات [12]
سقوط در ح2 از باب 16 [13])
طریق اول:مرحوم آقای خوئی فرموده اند همه این مصادیق داخل در عنوان قطع می باشد که در روایات آمده است.
طریق دوم:علم به عدم خصوصیت داریم زیرا می بینیم گاهی در روایات قطع آمده است و گاهی نتف و جز و ...این اختلاف در عناوین نشان می دهد آنچه حرام است جدا کردن مو از بدن می باشد به هر شکل که صورت بگیرد.
لایخفی بعضی از این روایات کما ذکرنا مرارا ضعف سندی دارد لکن لایهم زیرا موردی نداریم که فقط یک روایت داشته باشد و آنهم ضعیف باشد.


BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo