< فهرست دروس

درس خارج فقه آیت الله مرتضوی

کتاب الحج

92/12/13

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: محرمات احرام/ محرم پانزدهم/ تدهین
بحث در استعمال روغنی بود که با طیب مخلوط شده باشد و اثرش تا حال احرام باقی است گفتیم اکثرا می فرمایند حرام است للروایات و جماعتی از محققین منهم شیخ طوسی و ابن حمزه و جماعة اخری می فرمایند جایز است.
دلیل جواز:
اطلاق روایات دال بر جواز قبل از احرام و قبل از غسل و بعد از غسل قبل از احرام.
منها: مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ:...وَ ادَّهِنْ بِمَا شِئْتَ مِنَ الدُّهْنِ حِينَ تُرِيدُ أَنْ تُحْرِمَ- فَإِذَا أَحْرَمْتَ فَقَدْ حَرُمَ عَلَيْكَ الدُّهْنُ حَتَّى تُحِلَّ.[1]
تقریب استدلال به این روایات
به متقضای اطلاق این روایات، مفاد این روایات این است که استعمال روغن برای کسی که می خواهد احرام ببندد جایز است چه مخلوط با طیب شده باشد یا نه غایة الامر ممکن است شما ادعابفرمائید که بدن محرم نباید روغن مالی شده باشد ما هم این را قبول داریم ولی این ارتباطی به قبل از احرام ندارد بلکه غایة الامر بر محرم واجب است که این روغن را برای احرام ازاله کند.
و فیه: این استدلال اجتهاد در مقابل نص بلکه نصوص می باشد زیرا در غیر واحد من الروایات این اطلاق مقید شده است و فرموده است که جواز ادهان قبل از احرام در صورتی است که این دهن مخلوط با طیب نشده باشد.
منها: مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا تَدَّهِنْ حِينَ تُرِيدُ أَنْ تُحْرِمَ- بِدُهْنٍ فِيهِ مِسْكٌ وَ لَا عَنْبَرٌ- مِنْ أَجْلِ أَنَّ رَائِحَتَهُ تَبْقَى فِي رَأْسِكَ بَعْدَ مَا تُحْرِمُ- ....[2]
منها: وَ عَنْهُ عَنْ فَضَالَةَ وَ صَفْوَانَ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا تَمَسَّ شَيْئاً مِنَ الطِّيبِ وَ أَنْتَ مُحْرِمٌ- وَ لَا مِنَ الدُّهْنِ الْحَدِيثَ وَ قَالَ فِي آخِرِهِ وَ يُكْرَهُ لِلْمُحْرِمِ الْأَدْهَانُ الطَّيِّبَةُ- إِلَّا الْمُضْطَرَّ إِلَى الزَّيْتِ يَتَدَاوَى بِهِ.[3]
عبارت جواهر:
خلافا للمحكي عن الجمل والعقود والوسيلة والمهذب من الكراهة، لجوازه ما دام محلا، غايته وجوب الإزالة فورا بعد الاحرام، وهو كالاجتهاد في مقابلة النص.[4]

فرع:
استعمال دهنی که مخلوط با طیب نشده است و بوی خوش هم ندارد قبل از احرام با علم باینکه اثر آن تا حال احرام باقی می ماند چه حکمی دارد.
اکثر قریب باتفاق فرموده اند جایز است کما فی المستند حیث قال: و أمّا الرابع: فهو أيضا موضع وفاق، و في المدارك و غيره: الإجماع عليه، و الأخبار به مستفيضة من الصحاح و غيرها[5]
منها: محَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ:...وَ ادَّهِنْ بِمَا شِئْتَ مِنَ الدُّهْنِ حِينَ تُرِيدُ أَنْ تُحْرِمَ- فَإِذَا أَحْرَمْتَ فَقَدْ حَرُمَ عَلَيْكَ الدُّهْنُ حَتَّى تُحِلَّ.[6]
منها: وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِيزٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ كَانَ لَا يَرَى بَأْساً بِأَنْ تَكْتَحِلَ الْمَرْأَةُ- وَ تَدَّهِنَ وَ تَغْتَسِلَ بَعْدَ هَذَا كُلِّهِ لِلْإِحْرَامِ.[7]
منها: مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَا بَأْسَ بِأَنْ يَدَّهِنَ الرَّجُلُ قَبْلَ أَنْ يَغْتَسِلَ لِلْإِحْرَامِ وَ بَعْدَهُ - وَ كَانَ يَكْرَهُ الدُّهْنَ الْخَاثِرَ الَّذِي يَبْقَى.[8]
محمد بن يعقوب، عن عدة من أصحابنا، عن أحمد بن محمد، عن علي بن الحكم، عن داود بن النعمان، عن أبي أيوب، عن محمد بن مسلم قال : قال أبو عبدالله ( عليه السلام ) لا بأس بأن يدهن الرجل قبل أن يغتسل للإحرام وبعده، وكان يكره الدهن الخاثر الذي يبقى. [9]
ظاهرا بعضی به مرحوم شهید در مسالک نسبت داده اند که مرحوم شهید فرموده است در این فرض استعمال دهن حرام است دلیل ایشان لعل ح3 از باب 30 باشد زیرا در ذیل حدیث آمده « وكان يكره الدهن الخاثر[10]الذي يبقى»
و فیه:
تقدم الکلام باینکه بعضی گفته اند کلمه یکره ظهور در حرمت دارد و بعضی گفته اند ظهور در کراهتت دارد و بعضی گفته اند اجمال دارد و نیاز به قرینه دارد و ظاهرا و الله العالم این یکره ظهور در کراهت دارد زیرا ان قلنا که کلمه یکره ظهور در کراهت مصطلحه دارد فالامر واضح و ان قلنا باینکه این کلمه برای جامع برای کراهت و حرمت می باشد طبعا دلالت بر هر کدام بخواهد داشته باشد نیاز به قرینه دارد و ظاهرا صحیحه حلبی و غیرش قرینه بر این می باشند که مراد، کراهت اصطلاحی می باشد زیرا امام فرموده است حین ترید الاحرام و حین یا پنج دقیقه قبل از احرام می باشد یا مقارن با احرام می باشد و من جانب آخر اگر روغنی پنج دقیقه قبل از احرام استعمال شود حتما اثر آن تا حال احرام باقی می ماند و استعمال چنین دهنی ملازم با حال احرام می باشد نتیجه این دو مطلب این می شود که صحیحه حلبی نص در جواز می باشد و بر فرض اینکه این صحیحه ظهور در حرمت داشته باشد به برکت نص در جواز از ظهور در حرمت باید رفع ید شود.
در خصوص ما نحن فیه در سه روایت است که از ماده کره استفاده شده است، ح 3 از باب 30 (وكان يكره الدهن الخاثر الذي يبقى[11])و ح 2 باب 29 (وَ يُكْرَهُ لِلْمُحْرِمِ الْأَدْهَانُ الطَّيِّبَةُ- إِلَّا الْمُضْطَرَّ إِلَى الزَّيْتِ يَتَدَاوَى بِهِ[12])و ح 4 از باب 29(يكره للمحرم الأدهان الطيبة الريح)
استفاده حرمت بخاطر این است که کلمه کره برای جامع است و کراهت برای این است که اگر چه کلمه وضع برای حرمت شده است اما قرینه وجود دارد.
بقی فی المقام شیء
سه روایت در مورد دهن بنفسج آمده است و اهل فن گفته اند که بنفسج روغن ندارد لذا باید این روایات بررسی شود.


[10] خاثر به روغنی گفته می شود که ثقیل و سفت باشد.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo