موضوع: محرمات احرام/جدال/ کفاره جدال
تقدم الکلام باینکه نظریه اولی –کفاره مطلقا-که به مشهور و منهم سیدنا الاستاذ نسبت داده شده است سه دلیل دارد.
1-روایتی که در فقه الرضا آمده است.
فإن جادلت ثلاثا وأنت صادق فعليك دم شاة، وإن جادلت مرة وأنت كاذب، فعليك دم شاة، وإن جادلت مرتين كاذبا فعليك دم بقرة، وإن جادلت ثلاثا وأنت كاذب فعليك بدنة[1]
2-این روایت در رساله ابن بابویه نیز موجود است[2].
وَ قَالَ أَبِي رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ فِي رِسَالَتِهِ إِلَيَّ اتَّقِ فِي إِحْرَامِكَ الْكَذِبَ‌ وَ الْيَمِينَ الْكَاذِبَةَ وَ الصَّادِقَةَ وَ هُوَ الْجِدَالُ وَ الْجِدَالُ قَوْلُ الرَّجُلِ لَا وَ اللَّهِ وَ بَلَى وَ اللَّهِ فَإِنْ جَادَلْتَ مَرَّةً أَوْ مَرَّتَيْنِ وَ أَنْتَ صَادِقٌ فَلَا شَيْ‌ءَ عَلَيْكَ فَإِنْ جَادَلْتَ ثَلَاثاً وَ أَنْتَ صَادِقٌ فَعَلَيْكَ دَمُ شَاةٍ فَإِنْ جَادَلْتَ مَرَّةً كَاذِباً فَعَلَيْكَ دَمُ شَاةٍ وَ إِنْ جَادَلْتَ مَرَّتَيْنِ كَاذِباً فَعَلَيْكَ دَمُ بَقَرَةٍ وَ إِنْ جَادَلْتَ كَاذِباً ثَلَاثاً فَعَلَيْكَ بَدَنَة...
3-شهرت فتوائیه
در این سه دلیل جمیع خصوصیات نظریه اولی موجود می باشد.
و فیه:
اشکال بر استدلال به آنچه در فقه الرضا آمده است.
کتاب فقه الرضا اختلافی است بعضی گفته اند این کتاب کلام امام علیه السلام نیست بلکه مکتوبات یکی از علماء می باشد و ارتباطی به امام رضا علیه السلام ندارد و عده ای این کتاب را معتبر می دانند علی ای حال دلیل محکمی برای اثبات صحت این کتاب وجود ندارد.
و فیه: اگر چه صحت این کتاب معلوم نیست ولی عمل مشهور جابر ضعف روایت می باشد.
و فیه: عمل مشهور جابر ضعف روایت می باشد اما در مانحن فیه معلوم نیست که روایت می باشد یا کلام یکی از علماء می باشد.
اشکال دلیل دوم:
دلیل دوم دو اشکال دارد:
آنچه در این رساله آمده است حجت شرعی نیست.
بر فرض اینکه حجت شرعی باشد در صورتی است که نصی نداشته باشیم در حالیکه در ما نحن فیه ما نص داریم.
اشکال دلیل سوم:
اگر چه جماعتی مانند سیدنا الاستاذ شهرت فتوائیه را حجت می دانند اما تطبیقش بر ما نحن فیه دو اشکال دارد:
اولا: کبری مخدوش است یعنی ما شهرت را حجت نمی دانیم.
ثانیا: بر فرض اینکه شهرت فتوائیه حجت باشد در زمانی است که دلیلی نداشته باشیم.
عبارت جواهر:
و لكن في استفادة ذلك كله مما وصل إلينا من النصوص إشكال[3]
عبارت حدائق:
و انطباق الروايات المذكورة على ما ذكروه من هذا التفصيل مشكل.[4]

قهرا بحث باید در دو مقام صورت بگیرد.
مقام اول:
ما افاد سیدنا الاستاذ بقوله:مسألة 24 لو كان في الجدال صادقا فليس عليه كفارة إذا كرر مرتين، و في الثالث كفارة و هي شاة[5]
در این عبارت برای جدال صادق سه حکم در نظر گرفته شده است:
اگر جدال صادق یک مرتبه یا دو مرتبه باشد کفاره ندارد.
در جدال صادق در مرتبه سوم کفاره ثابت است.
کفاره جدال صادق در موارد وجوب کفاره، گوسفند می باشد.
ظاهرا ما افاد سیدنا الاستاذ در این مقام تمام است.
دلیل: روایات باب 1 از ابواب بقیه کفارات ح 2 و 3 و 4 و 5 و 6 و 7
منها:وعنه، عن أبيه، عن ابن أبي عمير، وعن محمد بن إسماعيل، عن الفضل بن شاذان، عن صفوان بن يحيى وابن أبي عمير جميعا، عن معاوية بن عمار، قال : قال أبو عبدالله ( عليه السلام ) ـ في حديث ـ : والجدال قول الرجل : لا والله وبلى والله، واعلم أن الرجل إذا حلف بثلاثة أيمان ولاء في مقام واحد وهو محرم فقد جادل فعليه دم يهريقه، ويتصدق به، وإذا حلف يمينا واحدة كاذبة فقد جادل وعليه دم يهريقه ويتصدق به...[6]
منها: وَ عَنْهُ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِيزٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنِ الْجِدَالِ فِي الْحَجِّ فَقَالَ مَنْ زَادَ عَلَى مَرَّتَيْنِ فَقَدْ وَقَعَ عَلَيْهِ الدَّمُ فَقِيلَ لَهُ الَّذِي يُجَادِلُ وَ هُوَ صَادِقٌ قَالَ عَلَيْهِ شَاةٌ وَ الْكَاذِبُ عَلَيْهِ بَقَرَة[7]
سه طائفه از روایات داریم که با مفاد روایات بالا تعارض دارد.
طائفه اول:
مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ أَبِي الْمَغْرَاءِ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ فِي الْجِدَالِ شَاةٌ الْحَدِيث‌[8]
مفاد این روایت این است که جدال مطلقا کفاره دارد.
طائفه دوم:
وَ عَنْهُ عَنْ يُونُسَ بْنِ يَعْقُوبَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْمُحْرِمِ يَقُولُ لَا وَ اللَّهِ وَ بَلَى وَ اللَّهِ وَ هُوَ صَادِقٌ عَلَيْهِ شَيْ‌ءٌ قَالَ لا[9]
طائفه سوم:
الْعَيَّاشِيُّ فِي تَفْسِيرِهِ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ مُوسَى ع قَالَ مَنْ جَادَلَ فِي الْحَجِّ فَعَلَيْهِ إِطْعَامُ سِتَّةِ مَسَاكِينَ لِكُلِّ مِسْكِينٍ نِصْفُ صَاعٍ إِنْ كَانَ صَادِقاً أَوْ كَاذِباً فَإِنْ عَادَ مَرَّتَيْنِ فَعَلَى الصَّادِقِ شَاةٌ وَ عَلَى الْكَاذِبِ بَقَرَةٌ لِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَى قَالَ فَلا رَفَثَ وَ لا فُسُوقَ وَ لا جِدالَ فِي الْحَجِّ- وَ الرَّفَثُ الْجِمَاعُ وَ الْفُسُوقُ الْكَذِبُ وَ الْجِدَالُ قَوْلُ لَا وَ اللَّهِ وَ بَلَى وَ اللَّهِ وَ الْمُفَاخَرَة[10]
علت تعارض این است که روایات یا دلالت بر بقره و یا شاة و یا جزُور دارند اما این روایت کفاره را اطعام قرار داده است.

---