موضوع: لمس در حال احرام

 فرض چهارم: ما اشار الیه سیدنا الاستاذ رحمة الله علیه بقوله: «و لو لامسها بشهوة فأمنى فعليه الكفارة، و الأحوط بدنة و كفاية الشاة لا تخلو من قوة، و إن لم يمن فكفارته شاة.» [1]

 در این عبارت مرجع ضمیر«لامسها» زوجه می باشد که در عبارت قبل از نظر به غیر اهل ذکر شده است.

 در این فرض چهار مطلب بیان می شود.

 مطلب اول:

 حکم تکلیفی لمس محرم بدون شهوت، نسبت به زوجه محرمه خود.

 لمس محرم، زوجه محرمه خود را جایز است.

 دلیل:

 « وَ عَنْ عَلِيٍّ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنِ الْمُحْرِمِ يَضَعُ يَدَهُ مِنْ غَيْرِ شَهْوَةٍ عَلَى امْرَأَتِهِ قَالَ نَعَمْ يُصْلِحُ عَلَيْهَا خِمَارَهَا وَ يُصْلِحُ عَلَيْهَا ثَوْبَهَا وَ مَحْمِلَهَا قُلْتُ أَ فَيَمَسُّهَا وَ هِيَ مُحْرِمَةٌ قَالَ نَعَمْ الْحَدِيث‌» [2]

 « وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَى بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَلِيٍّ عَنْ مُحَمَّدٍ وَ دُرُسْتَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُسْكَانَ عَنِ الْحَلَبِيِّ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع الْمُحْرِمُ يَضَعُ يَدَهُ عَلَى امْرَأَتِهِ قَالَ لَا بَأْسَ قُلْتُ فَيُنْزِلُهَا مِنَ الْمَحْمِلِ وَ يَضُمُّهَا إِلَيْهِ قَالَ لَا بَأْسَ قُلْتُ فَإِنَّهُ أَرَادَ أَنْ يُنْزِلَهَا مِنَ الْمَحْمِلِ فَلَمَّا ضَمَّهَا إِلَيْهِ أَدْرَكَتْهُ الشَّهْوَةُ قَالَ لَيْسَ عَلَيْهِ شَيْ‌ءٌ إِلَّا أَنْ يَكُونَ طَلَبَ ذَلِك‌» [3]

 «وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعِيدٍ الْأَعْرَجِ أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الرَّجُلِ يُنْزِلُ الْمَرْأَةَ مِنَ الْمَحْمِلِ فَيَضُمُّهَا إِلَيْهِ وَ هُوَ مُحْرِمٌ فَقَالَ لَا بَأْسَ إِلَّا أَنْ يَتَعَمَّدَ وَ هُوَ أَحَقُّ أَنْ يُنْزِلَهَا مِنْ غَيْرِه‌» [4]

 مطلب دوم:

  حکم تکلیفی لمس مع الشهوة در فرض مذکور.

  لمس در فرض مذکور حرام است.

 دلیل:

 « أَحْرَمَ لَكَ شَعْرِي وَ بَشَرِي وَ لَحْمِي وَ دَمِي وَ عِظَامِي وَ مُخِّي وَ عَصَبِي مِنَ النِّسَاء...» [5]

 2-للروایات الخاصة

 « ...قَالَ لَا بَأْسَ قُلْتُ فَإِنَّهُ أَرَادَ أَنْ يُنْزِلَهَا مِنَ الْمَحْمِلِ فَلَمَّا ضَمَّهَا إِلَيْهِ أَدْرَكَتْهُ الشَّهْوَةُ قَالَ لَيْسَ عَلَيْهِ شَيْ‌ءٌ إِلَّا أَنْ يَكُونَ طَلَبَ ذَلِك‌» [6]

 «وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ سَعِيدٍ الْأَعْرَجِ أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الرَّجُلِ يُنْزِلُ الْمَرْأَةَ مِنَ الْمَحْمِلِ فَيَضُمُّهَا إِلَيْهِ وَ هُوَ مُحْرِمٌ فَقَالَ لَا بَأْسَ إِلَّا أَنْ يَتَعَمَّدَ وَ هُوَ أَحَقُّ أَنْ يُنْزِلَهَا مِنْ غَيْرِه‌» [7]

 3-للملازمه

 لنا ان نقول که چون در این فرض کفاره ثابت است به قانون ملازمه بین ثبوت کفاره و حرمت در باب حج می گوییم که این فرض حرمت هم دارد.

 مطلب سوم:

 حکم وضعی لمس محرم زوجه خود را بدون شهوت.

 در این فرض کفاره واجب نیست.

 دلیل:

 «وَ إِنْ حَمَلَهَا مِنْ غَيْرِ شَهْوَةٍ فَأَمْنَى أَوْ أَمْذَى وَ هُوَ مُحْرِمٌ فَلَا شَيْ‌ءَ عَلَيْهِ وَ إِنْ حَمَلَهَا أَوْ مَسَّهَا بِشَهْوَةٍ فَأَمْنَى أَوْ أَمْذَى فَعَلَيْهِ دَم‌...» [8]

 «وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ ابْنِ رِئَابٍ عَنْ مِسْمَعٍ أَبِي سَيَّارٍ قَالَ قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع يَا أَبَا سَيَّارٍ إِنَّ حَالَ الْمُحْرِمِ ضَيِّقَةٌ إِلَى أَنْ قَالَ... وَ مَنْ مَسَّ امْرَأَتَهُ أَوْ لَازَمَهَا عَنْ غَيْرِ شَهْوَةٍ فَلَا شَيْ‌ءَ عَلَيْه‌» [9]

 «عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنِ الْمُحْرِمِ يَضَعُ يَدَهُ مِنْ غَيْرِ شَهْوَةٍ عَلَى امْرَأَتِهِ قَالَ نَعَمْ يُصْلِحُ عَلَيْهَا خِمَارَهَا وَ يُصْلِحُ عَلَيْهَا ثَوْبَهَا وَ مَحْمِلَهَا قُلْتُ أَ فَيَمَسُّهَا وَ هِيَ مُحْرِمَةٌ قَالَ نَعَمْ‌

  الكافي، ج‌4، ص: 376

 قُلْتُ الْمُحْرِمُ يَضَعُ يَدَهُ بِشَهْوَةٍ قَالَ يُهَرِيقُ دَمَ شَاةٍ قُلْتُ فَإِنْ قَبَّلَ قَالَ هَذَا أَشَدُّ يَنْحَرُ بَدَنَة» [10]

 مطلب چهارم:

 حکم وضعی لمس با شهوت در فرض مذکور

 چند جهت در این مطلب مورد بررسی قرار می گیرد.

 جهت اول: اقوال علماء

 در این زمینه چهار نظریه ذکر شده است.

 نظریه اولی:

 چه با امناء و چه بدون امناء کفاره اش شاة است، کما عن الاکثر منهم المحقق فی الشرایع [11] و سیدنا الاستاذ رحمة الله علیه.

 نظریه دوم:

 اگر لمس با شهوت و امناء بوده است بدنه واجب است و اگر لمس با شهوت و بدون امناء بوده است شاة واجب است کما عن ابن ادریس و احتیاط سیدنا الاستاذ رحمة الله علیه.

 نظریه سوم:

 مرحوم نراقی [12] می فرمایند : در صورت عدم إمناء شاة است و اگر إمناء و شهوت بوده است، باید بدنه و شاة بدهد برای انزال بدنه و برای لمس شاة.

 نظریه چهارم:

 جواهر به ابن حمزه [13] نسبت می دهد که ایشان گفته است فعلیه دم [14] .

 بررسی روایات

 روایات نسبت به لمس سه طائفه می باشد.

 طائفه اول:

 إشاره کرده است که کفاره آن، دم است، مثل حدیث 1 از باب 17«وَ إِنْ حَمَلَهَا مِنْ غَيْرِ شَهْوَةٍ فَأَمْنَى أَوْ أَمْذَى وَ هُوَ مُحْرِمٌ فَلَا شَيْ‌ءَ عَلَيْهِ وَ إِنْ حَمَلَهَا أَوْ مَسَّهَا بِشَهْوَةٍ فَأَمْنَى أَوْ أَمْذَى فَعَلَيْهِ دَم‌...» [15] و همچنین است حدیث 6 از باب 17.

 طائفه دوم:

 روایاتی که فرموده اند «علیه دم شاة» مثل حدیث 3 از باب 17 ، و حدیث ح 1باب 18

 «مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ‌ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنِ الْمُحْرِمِ يَضَعُ يَدَهُ مِنْ غَيْرِ شَهْوَةٍ عَلَى امْرَأَتِهِ إِلَى أَنْ قَالَ قُلْتُ الْمُحْرِمُ يَضَعُ يَدَهُ بِشَهْوَةٍ قَالَ يُهَرِيقُ دَمَ شَاةٍ...» [16]

 طائفه سوم:

 روایاتی که فرموده اند: «علیه بدنة»

 اشکال دراین روایات این است که آیا امناء دخالت درحکم دارد یا نه کما اینکه در کتب فقیه بعضی فقط امناء را ذکر کرده اند و شهوت را دخیل در حکم نداسته اند مانند ابن ادریس و سیدنا الاستاذ رحمة الله علیه علی تقدیر .

 جهت دوم اشکال این است که آیا شاة خصوصیت دارد یا نه ؟