< فهرست دروس

درس خارج فقه آیت الله مرتضوی

کتاب الحج

91/12/07

بسم الله الرحمن الرحیم

 موضوع: حرمت نساء
 تقدم الکلام باینکه وطی نساء در حال احرام حرام است قبلا و دبرا
 دلیل:
 اولا: اتفاق المسلمین کما فی الجواهر
 ثانیا: اطلاق ادله که شامل وطی، دبرا هم می شود و توهم انصراف جماع به قبلا از باب غلبه وجود است نه غلبه استعمال و غلبه وجودی موجب انصراف نمی شود.
 شاهد بر این اطلاق اختلاف تعابیر روایات در این موضوع می باشد مثلا در بعضی روایات تعبیر به «أَتَى بَعْضَ جَوَارِيهِ» بکار رفته است [1] و در بعضی تعبیر به «غشی اهله» [2] و در بعضی «وَطِئَ أَهْلَهُ» [3] و در بعضی تعبیر به «واقع اهله» [4] بکار رفته است همه این تعابیر کنایه از وطی می باشد.
 کما اینکه کلمات فقهاء هم در این زمینه مختلف است بعضی تعبیر به مجامعت کرده اند اما غیر واحد من المحققین منهم محقق در شرایع و سیدنا الاستاذ رحمة الله علیه در تحریر کلمه وطی را آورده اند و واضح است که وطی اختصاص به قُبُل ندارد.
 مطلب دوم: حرمت تقبیل النساء بر محرم
 دلیل: به سه طائفه بلکه به چهار طائفه از روایات استناد شده است
 طائفه اولی:
 «مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ‌ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنِ الْمُحْرِمِ يَضَعُ يَدَهُ مِنْ غَيْرِ شَهْوَةٍ عَلَى امْرَأَتِهِ إِلَى أَنْ قَالَ قُلْتُ الْمُحْرِمُ يَضَعُ يَدَهُ بِشَهْوَةٍ قَالَ يُهَرِيقُ دَمَ شَاةٍ قُلْتُ فَإِنْ قَبَّلَ قَالَ هَذَا أَشَدُّ يَنْحَرُ بَدَنَةً» [5] صحیحة
 «وَ عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي حَدِيثٍ قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ قَبَّلَ امْرَأَتَهُ وَ قَدْ طَافَ طَوَافَ النِّسَاءِ وَ لَمْ تَطُفْ هِيَ قَالَ عَلَيْهِ دَمٌ يُهَرِيقُهُ مِنْ عِنْدِهِ‌» [6] معتبرة
 «وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ ابْنِ رِئَابٍ عَنْ مِسْمَعٍ أَبِي سَيَّارٍ قَالَ قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع يَا أَبَا سَيَّارٍ إِنَّ حَالَ الْمُحْرِمِ ضَيِّقَةٌ فَمَنْ قَبَّلَ امْرَأَتَهُ عَلَى غَيْرِ شَهْوَةٍ وَ هُوَ مُحْرِمٌ فَعَلَيْهِ دَمُ شَاةٍ وَ مَنْ قَبَّلَ امْرَأَتَهُ عَلَى شَهْوَةٍ فَأَمْنَى فَعَلَيْهِ جَزُورٌ وَ يَسْتَغْفِرُ رَبَّهُ الْحَدِيثَ‌» [7]
 این حدیث بنابر نقل مرحوم کلینی از ناحیه سهل بن زیاد و مسمع ابی سیار ضعیف می باشد(فیه اشکال راجع المصدر الاصلی) کما اینکه این حدیث در باب 12 هم بطریق مرحوم صدوق آمده است که سند آن فقط از ناحیه مسمع ضعیف می باشد(سند در من لایحضر یافت نشد).
 «وَ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ قَبَّلَ امْرَأَتَهُ وَ هُوَ مُحْرِمٌ قَالَ عَلَيْهِ بَدَنَةٌ وَ إِنْ لَمْ يُنْزِلْ وَ لَيْسَ لَهُ أَنْ يَأْكُلَ مِنْهَا» [8]
 این حدیث هم موید است لمکان سهل و علی بن ابی حمزه.
 «وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي الصُّهْبَانِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ فُضَيْلٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ وَ امْرَأَةٍ تَمَتَّعَا جَمِيعاً فَقَصَّرَتِ امْرَأَتُهُ وَ لَمْ يُقَصِّرْ فَقَبَّلَهَا قَالَ يُهَرِيقُ دَماً وَ إِنْ كَانَا لَمْ يُقَصِّرَا جَمِيعاً فَعَلَى كُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا أَنْ يُهَرِيقَ دَماً» [9]
 این حدیث هم موید است لمکان محمد بن سنان ضمن اینکه طریق مرحوم شیخ به محمد بن ابی صهبان صحیح نیست اگر چه ایشان طریق صحیح هم دارند اما اینجا صحیح نیست.
 «وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ السِّنْدِيِّ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِيزٍ عَنْ زُرَارَةَ فِي حَدِيثٍ أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ رَجُلٍ قَبَّلَ امْرَأَتَهُ وَ قَدْ طَافَ طَوَافَ النِّسَاءِ وَ لَمْ تَطُفْ هِيَ قَالَ عَلَيْهِ دَمٌ يُهَرِيقُهُ مِنْ عِنْدِه‌» [10]
 این حدیث هم موید است زیرا اگر چه طریق شیخ به علی بن سندی صحیح است لکن خود علی بن سندی مورد اشکال واقع شده است.
 بعضی مانند نضر بن صباح و مرحوم اردبیلی در جامع الرواة وی را ثقه می دانند و بعضی دیگر از محققین وی را ثقه نمی دانند.
 کسانی که وی را ثقه می دانند می گویند اگر برای علی بن سندی به ما توثیقی نرسیده است اما علی بن اسماعیل قطعا ثقه است و وی دو عنوان دارد لقب او سندی است و اسمش علی بن اسماعیل است لذا از این علی تارة به عنوان علی بن اسماعیل عیسی تعبیر می شود و اخری از این علی تعبیر به علی بن سندی تعبیر می شود گاهی به اسم پدر و گاهی به لقب پدر حال از کجا بفهمیم کجا به اسم پدر و کجا به لقب پدر آمده است اینها می گویند علی بن سندی از حیث راوی و مروی با علی بن اسماعیل اتحاد دارند پس اگر علی بن اسماعیل عیسی ثقه است علی بن سندی هم ثقه است.
 لکن قبول کردن این ادعا مشکل است زیرا مواردی زیادی داریم که راوی و مروی عنه این دو عنوان یکی نیست لذا مرحوم مجلسی اول فرموده است مراد از علی بن سندی علی بن اسماعیل بن میثمی می باشد که یقینا وی ثقه نیست.
 دلالت این روایات مبنی بر قبول تلازم بین کفاره و حرمت می باشد که گفتیم در باب حج این تلازم ثابت است بلکه اجماعی است.
 طائفه دوم:
 «وَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ‌ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ ابْنِ رِئَابٍ عَنْ مِسْمَعٍ أَبِي سَيَّارٍ قَالَ قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع يَا أَبَا سَيَّارٍ إِنَّ حَالَ الْمُحْرِمِ ضَيِّقَةٌ إِنْ قَبَّلَ امْرَأَتَهُ عَلَى غَيْرِ شَهْوَةٍ وَ هُوَ مُحْرِمٌ فَعَلَيْهِ دَمُ شَاةٍ وَ إِنْ قَبَّلَ امْرَأَتَهُ عَلَى شَهْوَةٍ فَأَمْنَى فَعَلَيْهِ جَزُورٌ وَ يَسْتَغْفِرُ اللَّهَ- وَ مَنْ مَسَّ امْرَأَتَهُ وَ هُوَ مُحْرِمٌ عَلَى شَهْوَةٍ فَعَلَيْهِ دَمُ شَاةٍ وَ مَنْ نَظَرَ إِلَى امْرَأَتِهِ نَظَرَ شَهْوَةٍ فَأَمْنَى فَعَلَيْهِ جَزُورٌ وَ إِنْ مَسَّ امْرَأَتَهُ أَوْ لَازَمَهَا مِنْ غَيْرِ شَهْوَةٍ فَلَا شَيْ‌ءَ عَلَيْه‌» [11]
 ضعیفة
 حضرت می فرمایند استغفار کن و استغفار به دنبال حرمت است.


[1] وسائل الشيعة، ج‌13، ص: 515 باب 8 ح 1
[2] وسائل الشيعة، ج‌13، ص: 128باب 12 ح 1
[3] المصدر ح4
[4] المصدر ح 2
[5] وسائل الشيعة، ج‌13، ص: 138 باب 18 ح 1
[6] المصدر ص 139 ح 2
[7] المصدر ح3
[8] المصدر ح 4
[9] المصدر ص 140 ح 6
[10] المصدر ح 7
[11] وسائل الشيعة، ج‌12، ص: 435 باب 12 ح 3

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo