< فهرست دروس

درس خارج فقه آیت الله مرتضوی

کتاب الحج

91/07/24

بسم الله الرحمن الرحیم

 موضوع: تلبیه
 امر سوم: اختلافات موجود در تلبیه از شش ناحیه بود.
  • اختلاف در عدد تلبیات واجب که حاصل آن این شد که سه نظریه وجود دارد: چهار تلبیه، پنج تلبیه، شش تلبیه
 در این اختلاف کما افاد سیدنا الاستاذ رحمة الله علیه و تبعا للمحقق فی الشرایع و صاحب المدارک و العروة نظریه اولی که وجوب چهار تلبیه می باشد تمام می باشد.
 و الوجه فی ذلک
 در این اختلاف اگر چه سه طائفه روایت داریم -طائفه اولی که ح 2 از باب 40 و ح 29 از باب 2 و روایت فقه الرضا و طائفه دوم که وجوب خمس را می گفت ح 1 از باب 40 از ابواب احرام صحیحه معاویة بن وهب بود و طائفه سوم که صحیحه عاصم ح 6 از باب 36 و صحیحه ابن سنان ح 4 از باب 40 بود- اما جمع بین این سه طائفه از باب تقدیم النص علی الظاهر به این است که بگوییم ما هو الواجب چهار تلبیه می باشد.
 علت اینکه طائفه اولی نص است و طائفه ثانیه و ثالثه، ظاهر است، این می باشد که در طائفه اول آمده است«وَ هِيَ الْفَرِيضَةُ وَ هِيَ التَّوْحِيدُ وَ بِهَا لَبَّى الْمُرْسَلُون‌» واضح است که کلمه فریضه نص در وجوب می باشد و بما اینکه این روایت شریفه تفصیل بین چهار و ما زاد می دهد وجوب را در مورد چهار می گوید و حیث اینکه التفصیل قاطع للشرکة معنایش این است که تلبیه پنجم حکم تلبیه چهارم را ندارد کما اینکه تفصیل بین فاقد و واجد در بحث تیمم می گوید واجد ماء حکم فاقد را ندارد و فاقد هم حکم واجد را ندارد.
 نتیجه اینکه این روایت یا بخاطر نص بودنش با بخاطر تفصیلی که در آن بیان شده است نفی وجوب از بیشتر از چهار تلبیه می کند.
 و من ناحیة طائفه دوم و سوم موهناتی دارند که باعث رفع ظهور آنها خواهد شد و یا ظهور ضعیفی برایشان باقی می ماند.
 یکی از موهنات این است که صاحب جواهر ادعا می کند که قائل به وجوب خمس شناخته نشده است و گفتیم کتاب اقتصاد سخنی از وجوب خمس به میان نیاورده است در حالیکه این روایت صحیحه وهب در منظر و مرآی همه فقهاء بوده است اما کسی به آن عمل نکرده است.
 اضف الی ذلک فی غیر واحد من الروایات مانند صحیحه عاصم و صحیحه ابن سنان اصل دلالت بر وجوب مورد مناقشه می باشد زیرا این دو حدیث شریف حکایت فعل رسول خدا صلی الله علیه و آله را می کنند و فعل معصوم دلالت بر رحجان دارد اما دلالت بر وجوب ندارد زیرا معصومین مستحبات را نیز انجام می دادند.
 توضیح ذلک:
 نقل معصوم از معصوم به چند نحوه می باشد تارة کسی از امام سوال می کند تلبیه چند تا می باشد حضرت در جواب می فرمایند پیامبر پنج تا گفته اند اینجا واضح است که امام در مقام جواب سوال سائل می باشند لذا دلالت بر وجوب می کند.
 و تارة امام ابتداء فعل معصوم را نقل می کند در این صورت دلالت بر وجوب نمی کند و روایات مذکور هیچ کدام بر نحوه اول وارد نشده اند کما تری در صحیحه عبد الله سنان ح 4 که حضرت فقط در بیان حکایت فعل رسول اکرم صلی الله علیه و آله می باشند.
 اضف الی ذلک در بعضی از این روایات ادعیه ای هم ذکر شده است که حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله اینگونه دعا نموده اند و تلبیه پنجم در ردیف فعل مستحب قرار گرفته است این مطلب نشان می دهد که تلبیه پنچم هم مستحب می باشد.
 اضف الی ذلک بین امامیه اجماع بر کفایت اربعه و استحباب پنج و شش داریم زیرا که گفتیم قول به پنج قائل ندارد و قول به شش یا قائل ندارد یا فقط شیخ طوسی آنهم در یک کتابشان قائل به وجوب شش شده اند و هو قول نادر لایضر بالاجماع.
 نتیجه ما ذکرنا طائفه دوم که مهم از آنها صحیحه وهب که ح 1 از باب 40 و صحیحه عاصم و صحیحه عبدالله بود چهار موهم دارند لذا این روایات ظهور ندارند و اگر فرضا ظهور هم داشته باشند به برکت نص طائفه اولی از این ظهور دست بر داشته می شود.
 کما اینکه رابطه طائفه اول با سوم هم اینگونه می باشد و اگر طائفه سوم ظهور هم داشته باشند طائفه اولی که نص است بر طائفه سوم که ظاهر می باشد مقدم می باشد.
 نظر حضرت استاد: ما افاد سیدنا الاستاذ رحمة الله علیه به کفایت چهار تلبیه تمام است.
  • اختلاف دوم و هی العمده در صیغ تلبیه این است که صیغه تلبیه چگونه باید گفته شود آیا با گفتن تلبیه چهارم واجب انجام شده است یا باید جملات بعد از آن(ان الحمد والنعمة...) هم گفته شود کما اینکه مرحوم حلبی و ابن زهره و سیدنا الاستاذ رحمة الله علیهم می فرمایند جملات بعد از تلبیه چهارم لازم نیست.
 تحرير الوسيلة، ج‌1، ص: 414 «و صورتها على الأصح أن يقول:
  «لبّيك اللّهمّ لبّيك لبّيك لا شريك لك لبّيك» فلو اكتفى بذلك كان محرما و صح إحرامه، و الأحوط الأولى أن يقول عقيب ما تقدم: «إنّ الحمد و النّعمة لك و الملك لا شريك‌ لك لبّيك» و أحوط منه أن يقول بعد ذلك: «لبّيك اللّهم لبّيك إنّ الحمد و النّعمة لك و الملك لا شريك لك لبّيك»
 عده ای دیگر از محققین حتی بعضی از معاصرین مانند مرحوم بروجردی و گلپایگانی و سید می فرمایند ان الحمد و النعمة لک و الملک...نیز باید اضافه شود.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo