موضوع: وجوب رجوع به میقات

 مطلب ششم: وجوب رجوع به میقات

 مثلا اگر زید عالما و عامدا از مسجد شجره بدون احرام خارج شده است و قبل از جحفه توبه کرده است آیا رجوع این زید از این مکان به مسجد شجره واجب است یا نه؟

 فیه اقوال:

 تحرير الوسيلة، ج‌1، ص: 412«فلو لم یحرم وجب العود الیه بل الاحوط العود و ان کان امامه میقات اخر»

 حدائق ج 14 ص 471 «اما لو تجاوزه مريدا للنسك و تعمد ترك الإحرام منه فإنه يجب عليه الرجوع اليه و الإحرام منه‌»

 العروة الوثقى (المحشى)، ج‌4، ص: 647«و إن كان أمامه ميقات آخر، فلو لم يحرم‌ منها وجب العود إليها مع الإمكان إلّا إذا كان أمامه ميقات آخر فإنّه يجزيه الإحرام منها (1)، إن أثم بترك الإحرام من الميقات الأوّل، و الأحوط العود (2)

 (2) لا يترك الاحتياط بالعود و إن كان يجزيه الإحرام منها إن لم يعد. (الشيرازي)»

 دلیل نظریه اول:

 1- ادله توقیت: روایاتی که می فرمایند مسجد شجره میقات است ظهور در وجوب تعیینی دارند آنچه بر مدنی واجب است احرام از مسجد شجره می باشد کما اینکه طوائف ثلاثه نیز اشاره به همین مفاد دارند این فرد اگر چه نزدیک جحفه می باشد اما تمکن احرام از مسجد شجره را دارد لذا باید برگردد و واجب را انجام دهد و اگر برنگشت یا قضا دارد و یا حجش باطل است لذا صاحب ریاض فرموده است «لتحقق الواجب» کما اینکه مقتضای اطلاق این ادله عدم فرق بین اینکه امامش میقات دیگری باشد یا نباشد.

 2- اولویت:

 و همچنین فحوای روایات جاهل نیز دلالت بر این مطلب دارد کسی که علم به میقات نداشته است یا حکم را نمی دانسته است واجب است برگردد بطریق اولی باید عالم و عامد برگردد و الا احرامش در میقات بعد باطل است.

 دلیل بر نظریه دوم:

 سه روایت می تواند دلیل بر این نظریه باشد

 1- وسائل الشیعه ص: 332 باب 15 ح 1 «...أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص وَقَّتَ الْمَوَاقِيتَ لِأَهْلِهَا وَ مَنْ أَتَى عَلَيْهَا مِنْ غَيْرِ أَهْلِهَا وَ فِيهَا رُخْصَةٌ لِمَنْ كَانَتْ بِهِ عِلَّةٌ فَلَا تُجَاوِزِ الْمِيقَاتَ إِلَّا مِنْ عِلَّة»

 این زید وقتی به حجفه رسید من اتی علیها من غیر اهلها بر او صادق است.

 2- وسائل الشيعة، ج‌11، ص: 316 باب 6 ح 3« مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ مِنْ أَهْلِ الْمَدِينَةِ- أَحْرَمَ مِنَ الْجُحْفَةِ فَقَالَ لَا بَأْس‌»

 این روایت صحیح السند می باشد.

 3- وسائل الشيعة، ج‌11، ص: 317 باب 6 ح 3 «مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَى بْنِ الْقَاسِمِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِيِّ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع‌ مِنْ أَيْنَ يُحْرِمُ الرَّجُلُ إِذَا جَاوَزَ الشَّجَرَةَ فَقَالَ مِنَ الْجُحْفَةِ- وَ لَا يُجَاوِزِ الْجُحْفَةَ إِلَّا مُحْرِما»

 این روایت صحیح السند می باشد.

 و فیه:

 در باب 15 «من اتی علیها» مفادش این است که شجره اختصاص به مدنی ندارد بلکه شامی هم مثلا می تواند از شجره محرم شود اما دلالت بر صحت احرام حتی در صورت عصیان بخاطر عدم احرام از میقات اول را ندارد.

 کما اینکه ح 1 از باب 6 اولا: کما عن صاحب الوسائل حمل بر صورت عذر می شود، این فرد معذور بوده است لذا در شجره محرم نشده است کما اینکه بقیه روایات باب 6 قرینه بر این هستند که ترک احرام در شجره بخاطر عذر بوده است.

 و ثانیا: این روایت دلالت ندارند که فرد از مدینه به طرف مکه آمده است بلکه در این روایت ذکر شده است که این فرد مدنی بوده است اما نمی گوید که این فرد از مدینه هم به طرف مکه حرکت کرده است ممکن این فرد مدنی بوده است اما از خراسان به طرف مکه حرکت کرده است و به حجفه رسیده است.

 کما اینکه ح 3 باب 6 هم در مقام بیان حکم متجاوز فی الجمله می باشد و ممکن است به قرینه بقیه روایات باب 6 صورت عذر را می گوید.

 از ما ذکرنا ضعف قول مرحوم شیرازی هم واضح شد دلیل ایشان بر وجوب عود، ادله مواقیت می باشد و دلیلشان بر صحت احرام در صورت عصیان بخاطر سه روایتی ا ست که ذکر کردیم.

 دلیل ایشان بر وجوب رجوع صحیح است اما صحت احرام در صورت عصیان صحیح نیست.