موضوع: میقات اهل نجد- عقیق-

 تقدم الکلام در مساله دوم به اینکه در تیمم جنب یا حائض یا نفاس بعد از پاک شدن برای اینکه در مسجد شجره محرم شود دو قول است یک قول می فرماید که با تیمم نمی توان وارد مسجد شد و باید این فرد در حجفه محرم شود اما لعدم حرمة العبور من الشجرة در فرض مذکور و اما لضرورة المبیحة که مرحوم نراقی فرموده اند.

 قول دیگر کما عن السید فی العروه و سیدنا الاستاذ این است که این افراد باید تیمم کنند و باید در مسجد محرم شوند.

 این نظریه دوم مبتلی به اشکال دور و غیر دور می باشد و باید اشکالاتش حل شود بعد از حل این اشکالات می گویند چون تراب احد الطهورین است با تعذر مبدل- که غسل باشد- اطلاق ادله بدلیت می گوید که تیمم واجب است و در نتیجه احرام در مسجد نیز واجب است.

 در همین مساله گفته در بعضی موارد تیمم واجب نیست یکی از مواردش این بود که حائض یا نفساء مقداری از عادت او مانده باشد و تمکن از صبر و تاخیر احرام ندارد در این فرض گفته شد که باید در جحفه محرم شود حال سوال این است که چرا در این فرض حکم به تیمم نمی شود جوابش واضح است زیرا تیمم بدل غسل است و مبدل که غسل است واجب نیست زیرا هنوز حیض تمام نشده است وقتی که غسل واجب نبود بدلش هم معنا ندارد که واجب شود زیرا مبدلی نیست تا برایش بدلی فرض شود.

 میقات دوم: ما اشار الیه سیدنا الاستاذ بقوله: «الثاني- العقيق، و هو ميقات أهل نجد و العراق و من يمر عليه من غيرهم»

 در این میقات از جهاتی بحث می شود.

 جهت اولی:

 عقیق میقات چند طائفه است؟

 سیدنا الاستاذ می فرمایند میقات سه طائفه است:

 دلیل اینکه عقیق میقات اهل نجد است:

 جملة من الروایات: ح 1 و 3 و 7 و 10 باب 1 از ابواب مواقیت

 منها: وسائل الشيعة، ج‌11، ص: 307 باب 1 ح 1 «...وَ وَقَّتَ لِأَهْلِ نَجْدٍ الْعَقِيقَ وَ مَا أَنْجَدَت‌...»

 اکثر این روایات صحیحه می باشند.

 مطلب دوم:

 عقیق میقات اهل عراق است

 دلیل بر این مطلب

 جملة من الاحادیث

 باب 1 ح 2 و ح 5 و ح 8 و ح 9 و ح 12

 منها: المصدر ح 2 «...وَقَّتَ لِأَهْلِ الْعِرَاقِ وَ لَمْ يَكُنْ يَوْمَئِذٍ عِرَاقٌ- بَطْنَ الْعَقِيقِ مِنْ قِبَلِ أَهْلِ الْعِرَاق‌...»

 در بین این روایات قطعا روایات صحیحه وجود دارد.

 مطلب سوم:

 عقیق میقات من مر علیها می باشد.

 دلیل: جملة من الروایات

 اولاً: روایات عامة که می فرمایند این مواقیت میقات «و لمن اتی علیها» می باشد.

 و ثانیا: روایات خاصه

 منها: المصدر ص: ح 1 «...وَ وَقَّتَ لِأَهْلِ نَجْدٍ الْعَقِيقَ وَ مَا أَنْجَدَت...»

 در معنای انجدت چند احتمال داده شده است:

 علی ای حال این روایات دلالت دارد که هر کسی که داخل نجد شود میقاتش عقیق است.

 منها: وسائل الشيعة، ج‌11، ص: 310 باب 1 ح 10«مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ رِفَاعَةَ بْنِ مُوسَى عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ وَقَّتَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْعَقِيقَ لِأَهْلِ نَجْدٍ وَ قَالَ هُوَ وَقْتٌ لِمَا أَنْجَدَتِ الْأَرْضُ وَ أَنْتُمْ مِنْهُمْ وَ وَقَّتَ لِأَهْلِ الشَّامِ الْجُحْفَةَ وَ يُقَالُ لَهَا الْمَهْيَعَةُ»

 نتیجه آنچه سیدناالاستاذ در این سه مطلب بیان کرده اند صحیح است.

 نکتة: معنای نجد

 نجد در لغت به معنای مکان مرتفع آمده است مراد از نجد در روایات قسمتی از جزیرة العرب می باشد که حدود آن ذات عرق و عراق و یمن و شام می باشد مرحوم صاحب حدائق حدود نجد را بسیار خوب توضیح داده اند.

 اشکال: از حدیث ششم از باب یک استفاده می شود که میقات اهل نجد قرن منازل می باشد نه عقیق.

 وسائل الشيعة، ج‌11، ص: 309 باب 1 ح 6« وَ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَى بْنِ الْقَاسِمِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُذَافِرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ يَزِيدَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ وَقَّتَ رَسُولُ اللَّهِ ص ...وَ لِأَهْلِ نَجْدٍ قَرْنَ الْمَنَازِلِ- وَ لِأَهْلِ الشَّامِ الْجُحْفَةَ وَ لِأَهْلِ الْيَمَنِ يَلَمْلَم‌»

 این روایت ظاهرا صحیحه هم می باشد.

 از این روایت سه جواب داده شده است:

 و فیه: حمل بر تقیه جائی است که جمع دلالی ممکن نباشد در حالیکه با دو احتمال اول مشخص شد که جمع دلالی ممکن است.