موضوع: احرام از خارج مسجد

 5- دلیل پنجم برای جواز احرام از خارج مسجد یمینا و یسارا روایت صحیحه حلبی می باشد.

 وسائل الشيعة، ج‌11، ص: 308 باب 1 ح4

 ح 3«...وَقَّتَ لِأَهْلِ الْيَمَنِ يَلَمْلَمَ- وَ لَا يَنْبَغِي لِأَحَدٍ أَنْ يَرْغَبَ عَنْ مَوَاقِيتِ رَسُولِ اللَّهِ ص‌»

 ح 4 «وَ رَوَاهُ الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَلِيٍّ الْحَلَبِيِّ مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ وَ هُوَ مَسْجِدُ الشَّجَرَةِ كَانَ يُصَلِّي فِيهِ وَ يَفْرِضُ الْحَجَّ فَإِذَا خَرَجَ مِنَ الْمَسْجِدِ وَ سَارَ وَ اسْتَوَتْ بِهِ الْبَيْدَاءُ- حِينَ يُحَاذِي الْمِيلَ الْأَوَّلَ أَحْرَم»‌

 از کلمه «احرم» استفاده شده است که احرام در بیداء صورت گرفته است با قطع به اینکه بیداء خاج از شجره می باشد.

 و فیه: این روایت قبلا مورد برسی قرار گرفته است که در آنجا دو اشکال نسبت به روایت مطرح شد

 اولا: اگر چه جمله یصلی فیه و یفرض الحج در تهذیب و کافی هم وجود دارد اما جمله فاذا خرج من المسجد...در تهذیب و کافی وجود ندارد.

 و ثانیا: جمله «یفرض الحج» به معنای قصد حج نیست بلکه به معنای احرام می باشد لذا صدر روایت قرینه می شود که جمله «احرم» در ذیل روایت ظهور در احرام در بیداء ندارد بلکه مراد گفتن تلبیه می باشد حال چه تلبیه واجب باشد یا مستحب و چه تلبیه جهرا باشد یا اخفاتا، کما اینکه مرحوم نراقی هم فرموده که به قرینه صدر روایت باید از ظهور ذیل روایت دست برداشت.

 نتیجه اینکه احرم را باید بر تلبیه مستحبی یا بر تلبیه واجب بنابر اینکه تلبیه شرط احرام است، حمل کرد.

 و بر فرض اینکه این روایت دلالت بر احرام واجب داشته باشد یعنی نیت و لبس ثوبین و تلبیه در بیداء صورت گرفته است یا بر فرض اینکه روایت دلالت بر جواز نیت و لبس ثوبین در مسجد و جواز تلبیه بنابر جزئیت در بیداء داشته باشد که در نتیجه مفاد این حدیث این است که احرام از مسجد شروع می شود و تا بیداء ادامه دارد یعنی مبدا مسجد شجره و منتهی بیداء می باشد و ما بین مسجد و بیداء میقات است،بنابر این فروض این روایت تعارضی با نهی از احرام خارج مسجد قبل از مسجد و یمین و یسار مسجد ندارد بلکه تعارضش با ادله نفی جواز احرام بعد از میقات می باشد یا حکما بنابر این که بگوییم این منطقه میقات نیست اما شارع اجازه احرام را در آن داده است و حکم میقات را بر آن بار کرده است و یا موضوعا که بگوییم نفس این منطقه میقات می باشد.

 نتیجه اینکه این روایت مدعای ما را که جواز احرام خارج مسجد یمینا و یسارا می باشد را ثابت نمی کند.

 در باب 34 و 35 در جلد نهم در مورد تلبیه در بیداء روایاتی وجود دارد بر فرض اینکه این روایت را بر صورت اخص آن حمل کنیم و بگوییم که مراد از تلبیه کل احرام می باشد -و الا این روایات احتمالالت دیگری هم دارد که مراد تمام احرام نباشد بلکه صرف تلبیه باشد که شرط احرام است و یا حمل شود بر اینکه تلبیه در میقات گفته شده است و در بیداء جهرا گفته شده است و صور دیگر -علی ای حال همانطور که اشاره شد نه صحیحه حلبی به تنهایی و نه به کمک این روایت نمی تواند مدعای ما را که جواز احرام از یمین و یسار مسجد باشد ثابت کند.

 6- می فرمایند ادله جواز احرام از محاذات میقات دلالت بر جواز احرام از خارج مسجد را دارد کما حکی عن الجواهر و اشار الیه السید فی العروه و صرح بذلک الخونساری فی المدارک

 العروة الوثقى (للسيد اليزدي)، ج‌2، ص: 551 «هذا مع إمكان دعوى أن المسجد حد للإحرام فيشمل جانبيه مع‌ محاذاته و إن شئت فقل المحاذاة كافية و لو مع القرب من الميقات»

 ‌ جامع المدارک ج 2 ص 362 «و الظاهر انه لامجال للشک مع التعیین فی الاخبار فی المسجد لکنه بعد التسالم فی جواز الاحرام من محل یکون محاذیا للمیقات، لم اعرف وجه للتامل»

 می فرمایند محل بحث جائی است که فقط مسجد را میقات بدانیم آیا احرام در خارج مسجد جایز است یا نه؟

 می فرمایند با توجه به ادله جواز احرام از محاذات وجهی برای تامل در جواز احرام از خارج مسجد وجود ندارد سپس به دو حدیث از باب هفتم از مواقیت اشاره می کنند.

 وسائل الشيعة، ج‌11، ص: 318 باب 7 ح1«مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ‌ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ أَقَامَ بِالْمَدِينَةِ شَهْراً وَ هُوَ يُرِيدُ الْحَجَّ ثُمَّ بَدَا لَهُ أَنْ يَخْرُجَ فِي غَيْرِ طَرِيقِ أَهْلِ الْمَدِينَةِ- الَّذِي يَأْخُذُونَهُ فَلْيَكُنْ إِحْرَامُهُ مِنْ مَسِيرَةِ سِتَّةِ أَمْيَالٍ فَيَكُونُ حِذَاءَ الشَّجَرَةِ مِنَ الْبَيْدَاءِ»

 وَ رَوَاهُ الشَّيْخُ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَعْقُوبَ مِثْلَهُ إِلَى قَوْلِهِ سِتَّةِ أَمْيَالٍ إِلَّا أَنَّهُ تَرَكَ لَفْظَ غَيْر»

 ح 2 « وَ قَالَ الْكُلَيْنِيُّ وَ فِي رِوَايَةٍ أُخْرَى يُحْرِمُ مِنَ الشَّجَرَةِ ثُمَّ يَأْخُذُ أَيَّ طَرِيقٍ شَاء»

 این دو روایت ممکن است یک روایت باشند چرا که در طریق کافی و صدوق هر دو عبدالله بن سنان است کما اینکه اختلافشان فقط در یک کلمه است.

 و فیه: بر این این دلیل اشکال می شود بر اینکه اگر چه در محاذات و ملاک آن اقوال مختلفی می باشد ولی طبق هیچ یک از اقول به یک متری مسجد محاذات گفته نمی شود بلکه مراد از محاذات خارج بعید می باشد.

 ظاهر این روایاتی هم که ذکر شد این است که این فرد از طریق دیگری غیر طریق مدینه می خواسته به مکه برود و طبعا این طریق فاصله زیادی با مسجد داشته است که رفتن به مسجد شجره برای این افراد مشقت داشته است نه این که از طریق مدینه رفته باشد و از کنار مسجد محرم شود.

 نتیجه اینکه هیج یک از ادله ششگانه دلالت به جواز احرام از خارج مسجد ندارد و احرام از خارج مسجد جایز نیست زیرا اگر یقین داریم که خارج مسجد مقیات نیست که واضح است ادله مواقیت دلالت بر عدم جواز در این صورت دارد و اگر هم شک کنیم، اصل عدم کون این مکان میقاتا می باشد(که لایعارضه اصل عدم کون المسجد میقاتا زیرا یکی اصل مثبت است و دیگری اصل مثبت نیست). که نتیجه اش این است که احرام از خارج مسجد جایز نیست.

 مختار استاد: احرام در خارج مسجد صحیح نیست.