< فهرست دروس

درس خارج فقه آیت الله مرتضوی

کتاب الحج

90/09/23

بسم الله الرحمن الرحیم

 موضوع: صورت سوم
 تقدم الکلام که در فرض سوم و چهارم بر مبنای سوم تعارض بین روایات خمسه و صحیحه محمد بن مسلم بوجود می آید.
 آیا باید بر این اساس به قواعد رجوع کرد یا به نحوی از انحاء دفع تعارض شود در جلسه قبل گفتیم که دفع تعارض به دو وجه ممکن است:
  1. ما یظهر من الشیخ فی التهذیب کما تقدم.
  2. ما یظهر من النراقی بأنّها أعمّ مطلقا من الأخبار المتقدّمة، باعتبار شمولها لطواف النافلة و الفريضة المتمتّعة و غيرها، و اختصاص الأخبار بالمتمتّعة، فيجب تخصيصها بها.
  [1] بما حاصله: در این فرض بین روایات خمسه و صحیحه تعارض نیست زیرا نسبت روایات خمسه با صحیحه عموم مطلق می باشد روایات خمسه اخص از صحیحه می باشند جهت اخصیت این است که روایات خمسه اختصاص به طواف واجب دارند اما صحیحه اعم از طواف واجب و مندوب می باشد در این صورت طبق قاعده خاص بر عام مقدم می شود و آنچه تحت صحیحه باقی می ماند طواف مستحبی می باشد.
 وجه اخصیت روایات خمسه
 در روایت سوم از باب 85 که صحیحه محمد بن مسلم است جمله «امرأة طافت» نه مرأة مقید است و نه طواف و هر دو مطلق هستند کما اینکه مرحوم آقای خوئی هم فرموده اند این روایت در خصوص طواف واجب وارد نشده است در نتیجه طافت اطلاق دارد چه مستحب باشد و چه واجب.
 از طرف دیگر روایات خمسه که احدها ح 4 از باب 85 می باشد جمله«و هی معتمرة» که در این روایت آمده است ظهورش در حج تمتع می باشد و همچنین جمله«متعتها تامة» نیز ظهور در حج تمتع واجب دارد و هم چنین جمله«وقد قضت متعتها» نیز ظهور در همین جهت دارد.
 کما اینکه در روایت یک از این باب همین کلمات آمده است که ظهور در حج واجب دارد.
 کما اینکه در ح 2 از باب86 جمله «فی المراة المتمتعة» نیز ظهور در حج تمتع واجب دارد.
 نتیجه اینکه موضوع روایت محمد مسلم مطلق طواف می باشد و این روایات ظهور در حج تمتع واجب دارند و با این جمع نوبت به رجوع به قواعد نمی رسد.
 نتیجه این جمع این است که اگر فرصت دارد طواف را از اول انجام دهد و الا عدول به حج افراد کند.
 صورت سوم: حدوث حیض بعد از نصف یا شوط چهارم
 در این که این خانم باید از مسجد خارج شود شکی نیست.
 و اما حکم طواف:
 این صورت خود دو فرض دارد تارة تمکن از انجام طواف را بعد از پاک شدن دارد و تارة تمکن ندارد.
 در صورتی که تمکن دارد بقیه اعمال را انجام می دهد حال یا طواف را از اول انجام می دهد یا فقط اشوط باقی مانده را انجام می دهد و در صورتی که تمکن ندارد مشهور می گویند که سعی و تقصیر را انجام دهد و محرم به احرام حج شود و بعد از اغلب اعمال حج چند شوط باقی مانده را قضا می کند و بعد ادامه اعمال حج را انجام می دهد.
 در این فرض مشهور قائل به صحت این طواف هستند ولی از ابن ادریس حکایت شده است که طواف باطل است در نتیجه در این فرض دو نظریه است.
  1. طواف صحیح است به این معنا که بقیه اشواط را انجام دهد البته بعضی مانند فخر المحققین می فرمایند انجام بقیه اشواط هم لازم نیست زیرا روایات می فرمایند متعتها تامة و گویا شارع این چهار شوط را عوض هفت شوط پذیرفته است.
  2. در هر دو فرض طواف باطل است.
 البته بعضی هم در صحت و بطلان تامل دارند و می فرمایند طواف را از اول شروع کند ولی به نیت جامع بین اتمام و تمام انجام دهد که اگر هم طواف در واقع باطل نبوده باشد باز هم به وظیفه عمل کرده باشد.
 دلیل بر صحت بعض از روایات خمسه ای است که در فرض دوم بیان کردیم و ضعف این روایات به عمل مشهور از بین خواهد رفت.
 اما ابن ادریس می فرمایند این روایات ضعیف است و خبر واحد است لذا باید به قواعد رجوع کرد چون فاصله بین اشواط شده است موالات از بین رفته است و طبق قواعد بخاطر از بین رفتن موالات این طواف باطل است و دلیلی هم که این مورد را استثناء کرده باشد وجود ندارد کما اینکه مرحوم آقای خوئی نیز همین نظریه را دنبال کرده اند.
 حال اگر تمکن نداشت و عدول کرد(بنابر مبنای ابن ادریس که قائل به بطلان طواف هستند) چه زمانی باید اشواط باقی مانده را انجام دهد در جلسه آینده خواهد آمد.


[1] و تضعيف الأخبار- بعد الانجبار و صحّتها ممّن أجمعت العصابة على تصحيح ما يصحّ عنه- ضعيف. مستند الشيعة في أحكام الشريعة، ج‌11، ص: 239

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo