درس خارج فقه استاد مقتدایی
96/09/12
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: ولایت فقیه: ضرورت تأسیس حکومت اسلامی در عصر غیبت(بررسی روایات معارض):
گفتیم اشکالاتی به صحیحه ابی بصیر[1] ،[2] ،[3] وارد است که میگفت بطور کلی هر پرچمی که قبل از قیام امام زمان(عج) برافراشته شود طاغوت است.
اشکال اول: معارض با روایت عیص بن قاسم[4] ،[5] ،[6] است که در آن قیامها به دو دسته تقسیم شده بود
1. قیام حق: یعنی قیام مرضی پروردگار که هدفش قیام برای برکناری ظالم و جایگزینی امام(ع) است.
2. قیام میکند و مردم را دعوت به خود میکند و لیاقت هم ندارد که این قیام باطل است. بنابراین روایت عیص بن قاسم مخصص صحیحه ابیبصیر میشود در نتیجه معنای روایت ابوبصیر این میشود که هر پرچمی دعوت به نفس کند صاحبش طاغوت و باطل است.
اشکال دوم: دو دسته روایات در مورد تأیید قیام داریم؛
دسته اول: روایاتی داریم که برخی از قیامهای واقع در زمان خود ائمه(ع) را مورد تأیید قرار داده است.
و این دسته از روایات معارض با روایت ابوبصیر است.
برای نمونه:الف: روایاتی وارد است که قیام زیدبن علی[7] را تأیید کرده است.
ب: روایاتی داریم که قیام حسین بن علی شهید فخ[8] را تأیید کرده است. این هم معارض با روایت ابوبصیر است.
دو روایت در مورد دسته اول خواندیم.
دسته دوم: روایاتی که خبر میدهد که در آینده قیامهایی اتفاق خواهد افتاد و از علائم ظهور است و مورد تأیید هم هست.
برای نمونه؛1. «ابابصیر عن ابی جعفر وَ لَيْسَ فِي الرَّايَاتِ رَايَةٌ أَهْدَى مِنْ رَايَةِ الْيَمَانِيِّ هِيَ رَايَةُ هُدًى لِأَنَّهُ يَدْعُو إِلَى صَاحِبِكُمْ فَإِذَا خَرَجَ الْيَمَانِيُّ حَرَّمَ بَيْعَ السِّلَاحِ عَلَى النَّاسِ وَ كُلِّ مُسْلِمٍ وَ إِذَا خَرَجَ الْيَمَانِيُّ فَانْهَضْ إِلَيْهِ فَإِنَّ رَايَتَهُ رَايَةُ هُدًى وَ لَا يَحِلُّ لِمُسْلِمٍ أَنْ يَلْتَوِيَ عَلَيْهِ[9] فَمَنْ فَعَلَ ذَلِكَ فَهُوَ مِنْ أَهْلِ النَّارِ لِأَنَّهُ يَدْعُو ﴿إِلَى الْحَقِّ وَ إِلى طَرِيقٍ مُسْتَقِيمٍ﴾[10] »[11]
ابابصیر از امام باقر(ع) نقل میکند که در پرچمهایی که برافراشته میشود در آینده هیچ پرچمی هدایتگرتر از پرچم یمانی نیست و پرچم هدایت است زیرا دعوت به امام زمان(عج) میکند که مردم تحت پرچم امام زمان(عج) جمع شوند وقتی یمانی ظاهر شد بیع سلاح بر هر مسلمانی حرام است و هرکس اسلحه دارد باید نگه دارد و در این هنگام برو به او ملحق شو و او را حمایت کن و هیچ مسلمانی برایش جایز نیست که به او پشت کند و اگر کسی چنین کند از اهل جهنم است زیرا او دعوت به حق و طریق مستقیم مینماید.
پس این پرچم قبل از قیام امام زمان(عج) است و تأیید شده و امر به متابعت از او شده لذا معارض با روایت قبلی ابی بصیر خواهد بود.
ملاحظه میفرمایید خبری است که امام از آینده میدهند که هنوز واقع نشده است. حالا کسانی که بنام یمانی خروج میکنند؛ شیطنت است و یک ادعای کذبی است و دلائلی بر رد او هست. برای نمونه مصاحبهای آقای حسینی قزوینی در شبکه ولایت کرده بود در رد یمانی که در یمن علم شده و معلوم هم نیست چه کسی است و کجاست و نسبش به چه کسی میرسد و متأسفانه یک عده به او گرویدند حتی در قم و در شب عاشورا حدود 80 نفر را دستگیر کردند آقای حسینی قزوینی با کتابهای خودش مثلا در کتابی گفته من پسر امام زمان(ع) هستم و در جای دیگر گفته نسب من به نسب فلان کس میرسد و تناقض در حرفهایش وجود دارد او را محکوم نموده است. به هر حال اگر یک یمانی با آن شرایطی که گفته شد قیام کرد و پرچمی برافراشت این رایت، رایت هدی است البته باید اثبات شود که خودش است و اگر یمانی شناسایی و اثبات شد واجب است متابعت از او و مخالفت با او هم حرام است.
نتیجه: نمونه داریم که خبر میدهد رایتی قبل از قیام امام زمان(عج) به وجود میآید که این رایت برافراشته میشود و حق است. پس آن کلیت که میگفت هر رایتی قبل از قیام امام زمان برافراشته شود باطل است؛ صحیح نیست و کلیت آن از بین میرود.
2. مرحوم مجلسی در بحار آورده است «عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الْأَوَّلِ(ع) قَالَ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ قُمَ يَدْعُو النَّاسَ إِلَى الْحَقِّ يَجْتَمِعُ مَعَهُ قَوْمٌ كَزُبَرِ الْحَدِيدِ لَا تُزِلُّهُمُ الرِّيَاحُ الْعَوَاصِفُ وَ لَا يَمَلُّونَ مِنَ الْحَرَبِ وَ لَا يَجْبُنُونَ وَ عَلَى اللَّهِ يَتَوَكَّلُونَ ﴿وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ﴾[12] »[13]
شخصی از اهل قم قیام میکند و مردم را دعوت به حق میکند و گروهی به او ملحق میشوند که مانند قطعههای آهن محکم و استوار هستند و بادهای طوفانی آنان را نمیلرزاند و از جنگ خسته نمیشوند و نمیترسند و توکل به خداوند میکنند.
در قرآن هم زبر[14] داریم وقتی ذی القرنین به یاجوج و ماجوج رسید قرآن میفرماید ﴿قالُوا يا ذَا الْقَرْنَيْنِ إِنَّ يَأْجُوجَ وَ مَأْجُوجَ مُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ فَهَلْ نَجْعَلُ لَكَ خَرْجاً عَلى أَنْ تَجْعَلَ بَيْنَنا وَ بَيْنَهُمْ سَدًّا﴾[15] .
به ذی القرنین گفتند هزینه را ما میدهیم و کمک میکنیم شما با قدرتی که دارید یک سد و دیوار و قدرتی بین ما قرار بده که اینها ما را اذیت نکنند ذی القرنین جواب داد ﴿ما مَكَّنِّي فيهِ رَبِّي خَيْرٌ﴾[16] با امکانات و قدرتی که خدا به من داده نیاز به اینکه شما خرج بدهید نیست خودم دارم ﴿فَأَعينُوني بِقُوَّةٍ أَجْعَلْ بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَهُمْ رَدْماً ءَاتُونىِ زُبَرَ الحَدِيدِ﴾[17] شما نیروی انسانی بدهید یک مانع بزرگ بین شما درست میکنم شما قطعههای آهن بیاورید تا ما اینها را وصل کنیم و دیوار آهنی درست کنیم.
امام(ع) میفرماید شخصی از اهل قم قیام میکند و طرفداران او این صفات را دارند و دعوت او حق است زیرا دعوت به یک حکومت اسلامی و عادله و مسیر امام زمان(عج) میکند. در زمان جنگ تحمیلی گاهی که ما از جبهه سرکشی میکردیم میدیدیم صف میکشیدند که به خط دشمن بزنند و هیچ هراسی در دل نداشتند.
ملاحظه میفرمایید بر اساس پیش بینی روایت در عصر غیبت یک قیامی قبل از قیام امام زمان(عج) محقق میشود که مورد تأیید است.
خدا رحمت کند مرحوم آیة الله آقای خادمی را که میفرمود کاری که امام خمینی انجام میدهد همان کاری است که امام زمان(عج) انجام میدهد و امام خمینی همان مسیر امام زمان(عج) را میرود.
به هر حال میگوییم ممکن است این قیام امام خمینی منطبق بر این روایت باشد و اگر منطبق شد بر حق است.
قرائت چند روایت در مورد قم:مرحوم مجلسی چند روایت راجع به اهل قم در بحار آورده است گرچه مربوط به بحث ما نیست ولی برای چشم روشنی ساکنین قم میخوانیم.
1. «عَنْ عَفَّانَ الْبَصْرِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِاللَّهِ(ع) قَالَ: قَالَ لِي أَ تَدْرِي لِمَ سُمِّيَ قُمَّ قُلْتُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ أَنْتَ أَعْلَمُ قَالَ إِنَّمَا سُمِّيَ قُمَّ لِأَنَّ أَهْلَهُ يَجْتَمِعُونَ مَعَ قَائِمِ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ يَقُومُونَ مَعَهُ وَ يَسْتَقِيمُونَ عَلَيْهِ وَ يَنْصُرُونَهُ.»[18]
عفان بصری نقل میکند که امام صادق(ع) به من فرمود: میدانی چرا قم را قم میگویند؟ گفت خیر شما بهتر میدانید. امام(ع) فرمود چون اهل این شهر (قم) جمع میشوند با قائم آل رسول(عج) و قیام میکنند و افرادی که در کنار امام زمان(عج) هستند از اهل قم هستند به این جهت شهر قم را قم میگویند.
2. «عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى بَيَّاعِ السَّابِرِيِّ قَالَ: كُنْتُ يَوْماً عِنْدَ أَبِي الْحَسَنِ(ع) فَجَرَى ذِكْرُ قُمَّ وَ أَهْلِهِ وَ مَيْلِهِمْ إِلَى الْمَهْدِيِّ(ع) فَتَرَحَّمَ عَلَيْهِمْ وَ قَالَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ ثُمَّ قَالَ إِنَّ لِلْجَنَّةِ ثَمَانِيَةَ أَبْوَابٍ وَ وَاحِدٌ مِنْهَا لِأَهْلِ قُمَّ وَ هُمْ خِيَارُ شِيعَتِنَا مِنْ بَيْنِ سَائِرِ الْبِلَادِ خَمَّرَ اللَّهُ تَعَالَى وَلَايَتَنَا فِي طِينَتِهِمْ.»[19]
صفوان بن یحیی بیاع سابری گفت نزد امام رضا(ع) نشسته بودیم که ذکر قم و اهل قم به میان آمد و اینکه در روایت داریم که آنها گرایش به امام زمان(عج) دارند امام رحمت برایشان فرستاد و فرمود خدا از آنها راضی باشد. سپس فرمود: بهشت هشت درب دارد و یکی از دربهای بهشت مخصوص اهل قم است و آنان برگزیده شیعیان ما در بقیه بلاد هستند و خداوند ولایت ما را در طینتشان خمیر کرده است.
3. «وَ رُوِيَ مَرْفُوعاً إِلَى مُحَمَّدِ بْنِ يَعْقُوبَ الْكُلَيْنِيِّ بِإِسْنَادِهِ إِلَى عَلِيِّ بْنِ مُوسَى الرِّضَا(ع) قَالَ: إِذَا عَمَّتِ الْبُلْدَانَ الْفِتَنُ فَعَلَيْكُمْ بِقُمَّ وَ حَوَالَيْهَا وَ نَوَاحِيهَا فَإِنَّ الْبَلَاءَ مَرْفُوعٌ عَنْهَا.»[20]
از حضرت امام رضا(ع) نقل شد که فرمود: اگر فتنهها سرازیر شهرهایتان شد به قم و حوالی آن بروید زیرا بلا از قم برداشته شده است.
نتیجه: دو اشکال به صحیحه کردیم؛
اشکال اول: روایت ابوبصیر معارض با صحیحه عیص بن قاسم است.
اشکال دوم: روایات زیادی داریم که افرادی قیام میکنند و مورد تأیید هستند و قیامشان حق است لذا معارض با این روایت میشود پس این روایت تخصیص میخورد. اشکال سومی هم هست که برای بعد انشاءاله.
وصلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین.