موضوع: كتاب الديات (دیه رکب)

ارش البکارة:

در حالات مختلف افضاء گفتیم شش صورت متصور است و حکم هر شش صورت نیز بیان شد در نهایت در قسم پنجم و ششم که افضاء شونده باکره و مکرهه یا غیر مکرهه است این پرسش مطرح شد که در اکراه (قسم ششم) آیا مفضی علاوه بر دیه افضاء و دادن مهرالمثل ارش البکارة هم باید بدهد یا خیر؟ گفتیم در مسأله 2 قول است؛

قول اول: لزوم پرداخت ارش البکارة: (قول مشهور)

نحوه تعیین ارش البکارة به این صورت است که فرض می‌

مرحوم محقق در شرایع[1] فرمود «الاشبه وجوبه» مرحوم شیخ[2] در مبسوط فرمود «انه مذهبنا» که ظهور در اجماع دارد. مرحوم شهید در مسالک[3] می‌«الاقوی وجوب الجمع للمکرهه بین الارش والمهر لأن الارش عوض جزء الفائت»

اقوی این است که در افضاء بکر مکرهه جمع بین ارش البکارة و دیه افضاء واجب است چون ارش عوض جزء فائت از بکر است و افضاء جنایتی است که دیه مستقل دارد.

دلیل قول اول:

1- تعدد سبب: می‌و در این جا دو سبب وجود دارد؛

الف: وطی سبب استقرار مهر است که اگر از قبل مشخص شود مهر المسمی دارد و الا مهرالمثل ثابت است.

ب: جنایتی واقع شده است و بکارت زائل شد که سبب استقرار ارش البکارة است. چنانچه مرحوم صاحب جواهر[4] نیز می‌

قول دوم: عدم وجوب ارش: خود صاحب جواهر قول دوم یعنی عدم وجوب ارش را اختیار می‌

دلیل قول دوم: مرحوم صاحب جواهر سه دلیل برای قول دوم ذکر می‌

دلیل اول قول دوم: وقتی می‌

دلیل دوم قول دوم: تمسک به اصل: اگر شک بکنیم که آیا علاوه بر مهرالمثل ارش البکارة هم باید بدهد اصل عدم وجوب است.

دلیل سوم قول دوم: تمسک به روایت: عبدالله بن سنان[5] «قال: قلت لأبي عبدالله(ع) جعلت فداك ما على رجل وثب على امرأة فحلق رأسها؟ قال: يضرب ضربا وجيعا ويحبس في سجن المسلمين حتى يستبرأ شعرها، فان نبت اخذ منه مهر نسائها، وإن لم ينبت اخذ منه الدية كاملة، قلت: فكيف صار مهر نسائها إن نبت شعرها؟ فقال: يا ابن سنان إن شعر المرأة وعذرتها شريكان في الجمال، فإذا ذهب بأحدهما وجب لها المهر كملا.»

ملاحظه می‌«إن شعر المرئة وعذرتها شریکان فی الجمال فإذا ذهب بأحدهما وجب لها المهر» موی زن و بکارتش در زیبایی زن شریک هستند هر دو باعث زیبائی هستند هر کدام که از بین برود مهر کامل دارد. پس روایت می‌

مناقشه در ادله قول دوم:

مناقشه در دلیل اول قول دوم: ممکن است بگوئید در خود مهرالمثل قیمت بکارت لحاظ شده است اما می‌

مناقشه در دلیل دوم قول دوم: تمسک به اصل: می‌

مناقشه در دلیل سوم قول دوم: می‌«شعر المرئة وعذرتها شریکان فی الجمال» می‌

بنابراین قول اول که علاوه بر مهرالمثل باید ارش البکارة بدهد اقوی می شود.

مرحوم امام نیز ابتدا می‌

اقول: به نظر می‌

ارش البکارة در باکره راضی به زنا:

و اگر خود باکره راضی و مطاوع بود (صورت پنجم) مهر ندارد چون زانیه است اما آیا ارش البکارة دارد یا خیر؟

مرحوم صاحب جواهر می‌

مناقشه در کلام محقق: خود صاحب جواهر بر محقق اشکال می‌«فیه نظر» زیرا رضایت به جنایت، موجب برطرف شدن دیه نمی‌

بیان یک نمونه در اجراء حکم: در دستگاه قضا که بودیم این بحث پیش آمده بود که علاوه بر مهر، ارش البکارة هم باید بدهد یا خیر؟ در هیئت عمومی دیوان بحث شد و با بعضی از آقایان مراجع هم مشورت کردیم بالاخره نظر امام این شد که علاوه بر دیه و مهر ارش البکارة هم باید بدهد.

توجیه کلام محقق:

اما عبارت محقق که می‌

محل پرداخت مهر المثل و ارش البکارة:

امام خمینی(ره) فرع دیگری فرمود «المهر والارش علی القول به فی ماله وکذا الدیة»[6] شبهه‌

دلیل مسأله: در مورد دیه قبلا گفتیم که اگر قتل عمد باشد بعهده خود قاتل است شبه عمد هم باشد بعهده خودش و اگر خطای محض باشد بعهده عاقله لاشبهة که در عمد و شبه عمد از جیب خود مفضی است. اکنون باید ببینیم این دخول موجب افضاء، جزء عمد است یا شبه عمد یا خطای محض است. برای فردا ان شاء الله.

وصلی الله علی سیدنا محمد وآله الطاهرین