< فهرست دروس

درس خارج فقه استاد مقتدایی

91/07/01

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: كتاب الديات (حکم ورم خصیتان با جنایت(

مسأله3: «في أدرة الخصيتين وهي انتفاخهما أربع مائة دينار، فان فحج فلم يقدر على مشي ينفعه ففيه ثمانمائة دينار أربعة أخماس دية النفس.»[1]

در لغت؛ «أدره» اینگونه آمده است «هی الانتفاخ والفحج بفتح الفاء فالحاء المهملة فالجیم»

و در اصطلاح دو معنا مطرح شده است:

1- «ما اذا تباعدت رجلاه اعقابا» پاشنه پاها «مع تقارب صدور قدمیه».

2- «او تباعد فخذاه عن اواسط قدمیه» بیشتر علما معنای دوم را پذیرفته‌

بحث در دیه دو خصیه است و گفتیم اگر با جنایت در یک مرحله قطع شود هر دو دیه کامل دارد و اگر در دو مرحله قطع شود در دیه هر یک از آنها اختلاف بود و اقوی این بود که در یسری دو ثلث و در یمنی یک ثلث دیه کامله ثابت است در این مسأله امام این بحث را عنوان می‌

فرع اول: اگر ورم در هر دو بود 400 دینار دیه ثابت است یعنی دو خمس دیه و اگر یکی بود 200 دینار دیه اوست.

فرع دوم: ممکن است که در اثر ورم راه رفتن یا ممکن نباشد یا زحمت باشد یعنی زانوها از هم دور می‌شود در اینصورت دیه‌اش 800 دینار است یعنی چهار پنجم دیه کامل است اگر از جنس دیگر (شتر و غیره) باشد چهار پنجم دیه کامله است.

دلیل مسأله:

در هر دو فرع - یعنی انتفاخ یا فحج - روایتی است در کتاب ظریف[2] از أميرالمؤمنين(ع) نقل شده است «قال:»

1- «فان أصيب رجل فأدرّ خصيتاه كلتاهما فديته أربعمائة دينار،» امیرالمؤمنین فرمود اگر بر اثر جنایت بر کسی خصیه‌

2- «فان فحج فلم يستطع المشئ إلا مشيا لا ينفعه فديته أربعة أخماس دية النفس ثمانمائة دينار،» اگر از حال اُدره بیشتر است و ورم به طوری زیاد شد بگونه‌

روایت مستندش کتاب ظریف است و گفتیم که بعضی طرق آن صحیح است پس مستند مورد اعتماد است.

بعضی از فقهاء هم مخالف بودند که کتاب ظریف را حجت نمی‌[3] در اینجا می‌«الظاهر فیه ضعف الا انه ینجبر بالشهرة» با اینکه روایت را نسبت به ضعف می‌

السابع عشر: الفرج:

هفدهمین عضو از اعضاء بدن که اگر بر اثر جنایت از بین برود دیه مقدر شرعی دارد فرج است.

نکته: تعبیر امام تبعا للروایة است که در روایت تعبیر به «فرج» شده است و بعدا می‌«الشفرة اللحم المحیط بالفرج احاطه الشفتین بالفم فیهما الدیة کاملة»

همانگونه که دهان انسان یک مدخل دارد که غذا از آن طریق بلعیده می‌

مسأله1: «فی شفری المرئة ای اللحم المحیط بالفرج احاطة الشفتین بالفم دیتها کاملة وفی احداهما نصف الدیة سواء كانت كبيرة أو صغيرة: ثيبا أو بكرا، مختونة أو غيرها، قرناء أو رتقاء أو سليمة، مفضاة أو غيرها.»[4]

دلیل مسأله:

1- روایت عام صادق است که قبلا خواندیم که امام می‌[5] این روایت به صورت ضابطه بیان کرد و شفرتین یکی از مصادیق قاعده است.

2- روایت خاص: صحیحه عبدالرحمن بن سیابة «عن ابی عبدالله(ع) قال ان فی کتاب علی(ع) لو ان رجلا قطع فرج امرأته لاغرمته لها دیتها»[6]

از امام علی(ع) نقل می‌

3- بیان یک روایت معارض: خبر ابی بصیر[7] «عن ابی جعفر(ع) قضی امیرالمومنین(ع) فی رجل قطع فرج امرأته قال اذن اغرمه لها نصف الدیة» ابوبصیر می‌(ع) در مورد مردی که فرج زنش را قطع کرده بود قضاوت کرد که نصف دیه زن را بپردازد.

تحلیل و توجیه روایت معارض:

روایت ابوبصیر خلاف روایت ابن سیابة است ولی بالاتفاق علما می‌

نکته: در دیه قطع فرج فرقی بین صغیره و کبیره و صیبه و باکره و رتقاء و فتقاء و قرناء و غیره نیست زیرا این اقسام امور داخله است و شفرتین مربوط به امور خارج فرج است و دلیل عدم فرق هم اطلاق روایت است که «فی رجل قطع فرج امرئته قطع فرج» مطلق هر فرجی را شامل است.

مسأله2: «لو شلتا بالجناية فالظاهر ثلثا ديتها، ولو قطع ما بهما الشلل ففيه الثلث‌»[8]

فرع اول: اگر ضربه زده است که شفرتین شلل و خشک شد و حرکتی ندارد. در این صورت طبق قاعده کلی در شلل هر عضوی دو ثلث دیه همان عضو ثابت است.

فرع دوم: اگر بعد از شلل قطع شده است اینجا دیه‌

دلیل این دو فرع روایت است.

وصلی الله علی سیدنا محمد وآله الطاهرین


[3] شرایع الاسلام، محقق حلی، ج4، ص1037، استقلال طهران. «وفي الخصيتين الدية. وفي كل واحدة نصف الدية. وفي رواية: في اليسرى ثلثا الدية، لأن منها الولد، والرواية حسنة، لكن تتضمن عدولا عن عموم الروايات المشهورة. وفي أدرة الخصيتين أربعمائة دينار، فإن فحج فلم يقدر على المشي فثمان مئة دينار، ومستنده كتاب ظريف غير أن الشهرة تؤيده. السادس عشر: الشفران....».
[6] وسائل الشیعة، حرعاملی، ج29، ص340، کتاب الدیات، ابواب دیات الاعضا، باب36، ح1، آل البیت..گفتنی است راوی روایت عبدالرحمن بن سیابه است. عبدالرحمن بن سیابة الکوفی با نام‌عبدالرحمن بن سیابة، عبدالرحمن بن سیابة بیاع السابریاز اصحاب امام صادق علیه السلام است و حدود 90 روایت نقل کرده است. ایشان یک داستانی با امام صادق علیه السلام دارد که به طور مستقل می‌

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo