موضوع: کتاب الدیات (دیه ولد الزنا:)

 تذکر اخلاقی: پیام‌های عاشورا؛

 ایام عزا و مصیبت دهه عاشورا و بعد از دهه عاشورا ایام اسارت اهلبیت همگی ایام حزن اهلبیت است و این مصیبتهای جانکاه و دلسوز را به شما عزیزان تسلیت عرض می کنم. امیدواریم زحمات و عزاداری‌های شما مورد قبول حضرت صاحب الامر قرار گرفته باشد و انشاء الله مأجور باشید و اسم همگان در دفتر عزاداران حضرت اباعبدالله و برگزار کنندگان عزاداری برای آن حضرت ثبت و ضبط شود.

 به همین مناسبت قبل از شروع درس چند جمله‌ای به عرض می رسد.

 شما عزیزان که برای تبلیغ رفته بودید و خدمات فراوانی داشتید توجه داشته باشید ما از قیام اباعبدالله و پاداشی که خداوند به آن حضرت داده دو پیام می گیریم.

 پیام اول: اهمیت دین؛ برای ما روشن می شود، دین بقدری اهمیت دارد که سزاوار است مثل امام حسین(ع) در راه دین فدا بشود.

 مروان در مدینه سر راه به امام حسین رسید و گفت من به شما نصیحت می کنم از من بشنو و به آن عمل کن صلاح دین و دنیای شماست. امام فرمود نصیحت تو چیست؟ گفت با یزید بیعت کن و در خانه‌ات بنشین شخصیت والای اسلام و مورد احترام هستید و خیلی هم با دوستی و محبت و ارادت مطرح کرد و علی القاعده آنهایی که دنیایی فکر کنند واقعا ممکن است بگویند پیشنهاد خوبی است. اما امام برای دین احساس خطر می کند و نگران اسلام است و لذا در جواب مروان فرمودند «وعلی الاسلام السلام اذ قد بلیت الامة براع مثل یزید» [1] اگر مثل یزید خلیفه مسلمین بشود فاتحه اسلام را باید خواند و نیز در خطبه‌ای فرمود سزاوارترین فرد برای فدا شدن در راه دین من هستم. بدیهی است؛ پدرش امام علی(ع) اینهمه زحمت کشید جدش پیامبر(ص) اینهمه زحمت کشید اکنون احساس خطر کرد و گفت من آماده‌ام برای فدا شدن؛ «ترکت الخلق طرا فی هواک» این حرکت امام حسین(ع) برای ما پیامی بر اهمیت دین است که اگر ما صدمه‌ای یا توهینی در راه دین بشنویم باید تحمل شود و مخصوصا روحانیت؛ در این زمان که دشمنان در مقام این هستند که روحانیت را کنار بزنند و با خیال راحت القاء شبهه در دین بکنند؛ اینجا باید ایستادگی کرد.

 پیام دوم: پاداش امام حسین(ع) در مقابل فداکاری انجام شده؛ این که در مقابل این فداکاری خداوند چه معامله با امام حسین(ع) کرده است به نوعی تشویق روحانیت در این عصر است.

 حداقل پاداش دنیایی امام حسین(ع) با آن وضعی که برای نهضت خونینش پیش آمد این بود که به مرور قدرت بنی امیه سقوط کرد و دین باقی ماند و منتشر شد و نیز «عُوِّضَ بالشهادة ان ائمة المعصومین من ذریته» امام حسن هم برادر امام است هم پسر امام است و هم خودش امام است اما یک ویژگی دیگر را ندارد که اب الائمة نیست امام حسین(ع) اب الائمة شد «وعوض بالشهادة بأن اجابة الدعاء تحت قبته والشفاء فی تربته» [2] امام صادق(ع) بیمار شد به کسی پول داد و فرمود برو کربلا زیارت کن و برای من تربت بیاور. این از مختصات امام حسین(ع) است.

 یک معنایی مرحوم آیت الله فاضل کردند و در برداشتی فرمودند اینکه می فرمایند «تحت قبته» اختصاص به حرم ایشان ندارد بلکه هر جایی که پرچمی برای امام حسین زده شود و محفلی برای امام حسین برگزار گردد اینگونه است که دعای در زیر آن پرچم مستجاب است.

 در روایتی ابن قولویه از محمد بن مسلم در کامل الزیارات [3] نقل می کند که گفت من حرکت کردم از کوفه به مدینه قبل از مدینه مریض شدم رفقا رفتند مدینه خدمت امام و عرض کردند محمد بن مسلم در فلان منزل مریض شد و ماند «فارسل إلیَّ ابوجعفر شرابا مع غلام مقطی بمندیل» غلامی از طرف امام باقر(ع) با ظرفی از آب که با دستمالی پوشیده شده بود نزد من آمد «فناولیه الغلام» ظرف را به من داد و گفت امام فرمود این شربت را بخور و بلند شو و امام فرمود من بر نگردم تا تو بخوری اما من در وضعی بودم که قدرت ایستادن نداشتم و از زندگی مأیوس شدم «فلما شربته قال لی الغلام یقول لک مولاک اذا شربته فتعال» مولایت فرمود وقتی شربت را خوردی بلند شو بیا نزد ما «تفکرت فیما حالنی» به فکر فرو رفتم «وما اقدر علی النعوظ قبل ذلک علی رجلی فلما استقرت الشراب فی جوفی فکانما نشتت من عقاری فاتیت» وقتی آن آب را نوشیدم از جای برخواستم به طرف مدینه حرکت کردم «فاستأذنت فسوط بی» اجازه ورود گرفتم. هنوز وارد نشده بودم با صدای بلند امام فرمود «صح الجسم» فرمود خوب شدی «دخلت علیه سلمت علیه وقبلت یده ورأسه» من وارد شدم و سلام کردم و دست امام را بوسیدم و گریه میکردم امام فرمود چرا گریه می کنی عرض کردم من در وضعی بودم که از زندگی مأیوس بودم این چه شربتی بود که چنین تأثیری داشت؟ - تا رسید به اینجا که- حضرت فرمود «کیف وجدت الشراب» امام پرسید آن شربت چگونه بود «فقلت اشهد انکم اهل بیت الرحمة» گفتم شهادت می دهم که اهل بیت رحمت و مهربانی هستید و من بسیار تمجید کردم «فاقبلت علیک فکانی نشتت من عقالی».

 در پایان روایت دارد «فقال یا محمد ان شراب الذی شربته فیه من طین قبر الحسین» این آشامیدنی را که نوشیدی از خاک قبر حسین در آن بود «وهو افضل ما استشفی به فلا نعدل به فانا نسقیه صبیاننا ونسائنا فنری فیه من کل خیر» امام فرمود آن آب مخلوطی از تربت قبر امام حسین(ع) بود و آن بهترین چیزی است که ما برای شفای بچه‌ها و زنانمان از آن استفاده می کنیم و همه خیرات را در آن یافتیم.

 در آن ایامی که امام(ره) در نجف تبعید بود یک وقت مرحوم آیت الله اراکی عازم کربلا بودند رفتم منزل ایشان برای خداحافظی والتماس دعا و این روایت را به مناسبت برایشان نقل کردم. و در برگشتن از کربلا که به زیارت ایشان رفتم و آنجا نیز تنها و دو نفری نشستیم ایشان با توجه به حافظه عجیبی که داشتد (گاهی روی أو یا و یا لَـ و غیره دقت داشتند) فرمودند که رفتیم نجف ملاقات امام و این روایتی که گفته بودید را از قول شما برای امام نقل کردم. بعد از اینکه ایشان اینگونه فرمودند من حساس شدم که نکند من در نقل روایت دقیق نبوده باشم لذا مجدد به کامل الزیارات مراجعه کردم دیدم همین است.

 و نیز در فضیلت زیارت امام حسین(ع) در روایتی دارد عن زید الشحام [4] قال قلت لابی عبدالله «ما لمن زار قبر الحسین قال کمن زار الله فی عرشه» از امام پرسیدند پاداش زیارت قبر امام حسین(ع) چیست؟ امام فرمود مثل زیارت خداست اما در زیارت دیگر امامان داریم مثل کسی است که پیامبر را زیارت کند یعنی زیارت امام حسین(ع) زیارت خدا شد کربلایش عرش خدا شد.

 در روایت دیگر به زراره فرمود «من زاره والله عارفا بحقه غفر الله ذنوبه ما تقدم وما تأخر ویقال له استأنف العمل» [5] به زائر گفته میشود تمام گناهانت پاک شد و زندگی بدون گناه را از نو شروع کن.

 این همان پیام دوم قیام امام حسین(ع) است که اگر کسی در راه خدا قدم بردارد - همینطور که به امام حسین چنین پاداشی داده است - ما هم باید در این راه تحمل هر نوع مشقتی را داشته باشیم و هر کس به مقدار تلاش و رنج و زحمتی که تحمل کرده است هم در دنیا و هم در آخرت پاداش خواهد داشت ان شاء الله این دو پیام را مد نظر داشته باشید.

 بحث فقهی: دیه ولد الزنا؛

 مسأله29: «دیة ولد الزنا اذا اظهر الاسلام بعد بلوغه بل بعد بلوغه حد التمیز دیة سائر المسلمین» [6]

 کسی که از زنا متولد شد [7] و بعد از بلوغ و یا رسید به تمییز اظهار اسلام کرد اگر بعد از اظهار اسلام به دست کسی کشته شود دیه او چقدر است؟

 در مسأله دو قول است:

 قول اول: همانندی با دیه مسلمان؛

 امام(ره) فرمود اگر به بلوغ رسید و اظهار اسلام کرد دیه اش دیه سایر مسلمین است حتی اگر بالغ نیست اما به حد تمیز رسید به گونه‌ای که اسلام و کفر را تشخیص می دهد و خودش را مسلمان می‌داند به این اظهارش ترتیب اثر داده می شود. یعنی دیه‌اش به اندازه دیه سایر مسلمین است.

 مرحوم محقق [8] در شرایع می فرماید «دیة ولد الزنا اذا اظهر الاسلام دیة المسلم» از عبارت محقق بر می آید که اگر اظهار اسلام نکند دیه ندارد زیرا وقتی اظهار اسلام نکرد مسلمان نیست از طرفی کافر هم نیست چون اظهار کفر نکرده است پس نه احکام کافر بر او بار است نه دیه مسلمان چون «لایکون محکوما بالاسلام ولا بالکفر» و وجه آن هم این است که بچه ای که از زنا به دنیا می آید منقطع از ابوین است تابع پدر و مادر نیست یعنی اسلام تبعی شامل او نیست. اگر اظهار اسلام نکرد پس دیه اش مورد شک است و اصل عدم وجوب دیه است.

 دلیل مسأله

 اطلاقات ادله: اگر کسی اظهار اسلام کرد اطلاقات ادله نشان می دهد بالضروره از او قبول می شود و تمام احکام اسلام بر او بار است از جمله دیه.

 حکم زنا زاده مقتول قبل از اظهار اسلام بحث بعدی ان شاء الله.

 وصلی الله علی سیدنا محمد وآله الطاهرین