بحث اخلاقی:

رسول خدا (ص) در روایتی می فرماید: ليأتينّ‌ علي‌ النّاس‌ زمان‌ لا يبالى المرء بما أخذ المال أمن حلال أم من حرام.[1]

یعنی روزگاری بر مردم می آید که افراد، در تحصیل اموال دنبال حلال و حرام نیستند؛ هر مسیری که مال به دست بیاورند را دنبال می کنند و جاذبه ی اموال از جاذبه ی حکم خدا برای آنها بیشتر است.

این بحث مطرح است که چرا چنین زمانی می آید و آیا ما در این زمان زندگی می کنیم یا نه و پیامد این زمان چه خواهد بود.

علت اینکه چنین زمانی می آید این است که مبادی دین و اعتقاد به معاد ضعیف می شود و دادگاه عدل الهی از نظرها پنهان یا کمرنگ می شود و مردم تعبیراتی مانند ﴿وَ إِنْ كانَ مِثْقالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ أَتَيْنا بِها﴾[2] کمرنگ می شود و در مقابل هواهای نفسانی پررنگ می گردد.

باید توجه داشت که اشخاص در این مورد مختلف هستند، بعضی با صراحت به دنبال حرام می روند و دزدی می کنند. بعضی آن را توجیه می کنند مثلا افراد، گاه حقوق نجومی می گیرند و توجیه می کنند که مسئولین و رؤسای آن اداره آن را تصویب کرده اند و چون مصوب بوده اشکالی ندارد! گاه این گونه است که آن را به نام جریمه ی تأخیر وام می گیرند. در برخی از اخبار دیده ایم گاه بیشترین درآمد بانک ها از همین جریمه های تأخیر است. این ها همه اموال خلاف شرع است و یک ربای آشکار می باشد.

گناه کسانی که توجیه می کنند سنگین تر است از کسانی که توجیه نمی کنند. زیرا این عده هم گناه می کنند و هم ریا می کنند.

وقتی این زمان فرا رسد، دعاها نیز مستجاب نمی شود و آثار شوم دیگری نیز مانند قساوت قلب و گناهان دیگر ایجاد می شود.

نکته ی دیگر این است که این ایام، ایام درختکاری است. این کار از نظر اسلام بسیار مهم است ﴿أَمَّنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ‌ وَ أَنْزَلَ‌ لَكُمْ‌ مِنَ‌ السَّماءِ ماءً فَأَنْبَتْنا بِهِ حَدائِقَ ذاتَ بَهْجَةٍ ما كانَ لَكُمْ أَنْ تُنْبِتُوا شَجَرَها أَ إِلهٌ مَعَ اللَّهِ بَلْ هُمْ قَوْمٌ يَعْدِلُون‌﴾[3]

خداوند در این آیه بر بندگان منت می گذارد و ابتدا آسمان و زمین را مطرح می کند و بعد فرو فرستادن آب و همچنین باغ هایی که موجب سرور می شود.

همچنین از رسول خدا (ص) روایت است که می فرماید: إن قامت الساعة وفي يد أحدكم فسيلة، فإن استطاع أن لا يقوم حتى يغرسها فليغرسها.[4]

اگر روز قیامت نزدیک باشد و در دست یکی از شما نهالی باشد اگر بتواند آن را بکارد، بکارد.

در روایت دیگر آمده است: ما من مسلم يزرع زرعا أو يغرس غرسا فيأكل منه طير أو إنسان أو بهيمة أو سبع أو دابة، إلا كان له به صدقة. [5]

اکسیژن هوای دور زمین محدود است و درخت گازکربنیک را گرفته تبدیل به اکسیژن می کند و اگر درختان نبودند، چیزی برای تنفس باقی نمی ماند.

موضوع: تقسیم دکان ها

امام قدس سره در مسأله ی نهم به سراغ تقسیم دکان ها رفته می فرماید:

مسألة 9 - لو كانت بينهم دكاكين (بین شرکاء دکان هایی به شراکت وجود داشته باشد) متعددة متجاورة (هم کنار هم در یک بازار است) أو منفصلة (بعضی در این بازار و بعضی در بازارهای دیگر است) فإن أمكن قسمة كل منهما بانفراده (هر کدام از دکان ها را بتوان دانه دانه تقسیم کرد مثلا بین دکان دیوار کشید. این کار همان تقسیم افراز است) وطلبها بعض الشركاء وطلب بعضهم قسمة تعديل (یعنی هر دکان را تقسیم نکنند و دست به دکان ها نزنید) لكي تتعين حصة كل منهم في دكان تام او ازید (تا حصّه ها داخل مغازه ی های تام رود نه مغازه های نصف شده) يقدم ما طلبه الأول (تقسیم افراز مقدم می باشد) ويجبر عليها الآخر (و سایر شرکاء را مجبور به قبول آن می کنند. زیرا هر مغازه را جداگانه تقسیم کردن اقرب به عدالت است.) إلا إذا انحصرت القسمة الخالية عن الضرر بالنحوي الثاني (مگر اینکه تقسیم دکان ها موجب ضرر باشد و دکان ها را خراب کند.) فيجبر الأول. [6]

اقوال علماء:

اکثر علماء صورت اول را پذیرفته اند و اقلیت قول دوم را. قول سومی هم این است و آن اینکه اگر دکان ها کنار هم هستند قول اول و الا قول دوم را می پذیریم.

صاحب مفتاح الکرامه که شرح قواعد علامه است ابتدا کلام علامه را نقل می کند که می فرماید: و لا تقسم الدکاکین المتجاورة بعضها فی بعض قسمة اجبار (مغازه هایی که متجاور هستند را نباید دانه دانه به صورت قسمت اجبار تقسیم کرد بلکه باید به صورت تعدیلی باشد.) بعد صاحب مفتاح الکرامة در توضیح آن می گوید: کما فی المبسوط و الشرایع و التحریر و الدروس و المفاتیح و خالف فی الارشاد و المجمع فاختار الاجبار (متجاور هم باشند آنها را تقسیم می کنیم) و فرق بعضهم بین الدکاکین مجتمعة و متفرقة فجوز قسمة المجتمعة دون الاخری.[7]