موضوع: عدم رکنیت رمی جمار و شرایط رمی
بحث در رمی جمرات است و اصل وجوب رمی را ثابت کردیم و گفتیم که اگر کسانی شب سوم هم در منی بیتوته می کنند باید صبح آن جمار ثلاثه را رمی کنند. همچنین گفتیم که رمی جمرات از ارکان نیست و با ترک آن، حج باطل نمی شود.
با این حال یک روایت وجود دارد که می گوید حج با ترک رمی جمرات باطل می شود:
مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ يَزِيدَ عَنْ يَحْيَى بْنِ الْمُبَارَكِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَبَلَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ مَنْ تَرَكَ رَمْيَ الْجِمَارِ مُتَعَمِّداً لَمْ تَحِلَّ لَهُ النِّسَاءُ وَ عَلَيْهِ الْحَجُّ مِنْ قَابِلٍ[1]
یعنی کسی که عمدا رمی جمرات را ترک کنم زن بر او حلال نمی شود (یعنی حتی اگر طواف نساء را به جا آورده باشد و زن بر او حلال شده باشد، دوباره بر او حرام می شود.) سال بعد هم باید حج دیگری به جا بیاورد که به این معنا است که حج او باطل بوده است.
در سند روایت فوق یحیی بن المبارک وجود دارد که مجهول الحال است و در رجال بجز او فرد دیگری به این نام نیست. (هرچند عبد الله بن جبلة فردی شریف و ثقه بوده است.)
مضافا بر اینکه این روایت معرض عنهای اصحاب است و احدی به مفاد آن فتوا نداده است.
البته آیت الله خوئی در صدد تقویت سند برآمده می فرماید: فرد مزبور هرچند در رجال توثیق نشده است ولی در سند تفسیر علی بن ابراهیم قمی آمده است و ایشان معتقد است که تمام کسانی که در سند تفسیر مزبور هستند ثقه می باشند زیرا قمی در کتاب خود قول داده است که فقط از ثقات نقل می کند. آیت الله خوئی نظیر همین اعتقاد را در مورد اسناد کامل الزیارات تألیف ابن قولویه نیز داشته است هرچند ایشان بعدها از این اعتقاد در مورد اسناد کامل الزیارات برگشته است ولی نمی دانیم نظر اخیر ایشان در مورد اسناد تفسیر قمی چه بوده است.
البته آیت الله خوئی تصریح می کند که روایت مزبور نزد اصحاب مهجور است و باید از آن صرف نظر کرد. مخفی نماند که طبق مبنای ایشان، مهجور بودن و اعراض اصحاب موجب ضعف روایت نمی باشد ولی در این مورد خلاف آن عمل کرده است.
به هر حال قول مزبور برای ما ثابت نشده است.
علماء دو توجیه برای روایت فوق ذکر کرده اند،
توجیه اول: حمل بر استحباب یعنی خوب است که سال بعد حج را تکرار کند.
نقول: این استحباب از نظر ما مشکل است زیرا نباید مردم را به زحمت انداخت و سال بعد آنها را به انجام دوباره ی حج تشویق کرد.
همچنین عدم حلیت نساء و یا حرام شدن دوباره ی نساء از چیزهایی است که در احکام حج بی سابقه می باشد.
توجیه دوم: حمل بر کسی که منکر وجوب رمی جمار بوده و آن را کار لغوی می شمرده است. بنا بر این به سبب انکار، باید حج را دوباره به جا آورد.
واضح است که این حمل بر فرد بسیار نادر است مخصوصا که فرد اگر با انکار خود، مرتد شود این موجب بطلان حجی که در حال اسلام به جا آورده است نمی شود.

مسألة 2 - يجب في كل يوم رمي كل جمرة بسبع حصيات، ويعتبر فيها (حصیات) وفي الرمي ما يعتبر في رمي الحمرة العقبة على ما تقدم بلا افتراق.[2]
یعنی در هر دو روز یا سه روز باید هر یک از سه جمره را با هفت ریگ رمی کند. در این سنگریزه ها نیز شرایطی معتبر است مثلا باید از حرم باشد، بکر باشد، باید غصبی نباشد، باید سنگریزه بر آن صدق کند مثلا شن نباشد و یا خیلی بزرگ نباشد.
همچنین در خود رمی شرایطی وجود دارد مثلا سنگ باید به مرمی اصابت کند نه اینکه سنگ را بر روی سنگریزه های بگذارند.
این شرایط و سایر شرایط را در رمی جمره ی عقبه ذکر کرده ایم و هیچ فرقی بین شرایط حصی و شرایط رمی بین آنجا و اینجا نیست.
نکته ای ادبی: تعبیر به الجمرة العقبة صحیح نیست و باید به شکل مضاف و مضاف الیه (جمرة العَقَبة) تعبیر کرد زیرا العَقَبة اسم محل است و به معنای گردنه می باشد. بر خلاف الجمرة الاولی و الجمرة الوسطی که از باب موصوف و صفت است. البته اگر به جای العَقَبة به العُقبَة تعبیر می کردند موصوف و صفت می شد.

اقوال علماء: ظاهر این است که این مسأله اجمالی می باشد.
علامه در منتهی می فرماید: و یجب ان یرمی کل جمرة بسبع حصیات کمُلا (یعنی حتی یک عدد هم از آن کم نشود و هفت تا کامل باشد) فلا یجوز الاخلال بحصات منها ذهب الیه علمائنا و به قال الشافعی و اصحاب الرأی (حنفی ها که به اجتهاد و آراء خود عمل می کردند) و هو احدی الروایتین عن احمد و فی الاخری یجوز ان ینقص حصاة او حصاتین (در روایت دیگری از احمد حنبل هست که اگر یکی دو تا سنگریزه کمتر باشد اشکالی پیش نمی آید.).[3]

---