< فهرست دروس

درس خارج فقه آیت الله مکارم

کتاب الحج

93/11/14

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: حرمت جماع و فروعات آن قبل از طواف نساء
بحث در مسائل هشتم از مسائل مربوط به اعمال مکه است که بعد از اعمال منی انجام می شود.
امام قدس سره در این مسأله می فرماید:
مسألة 8 - (فرع اول:) طواف النساء وركعتاه واجبان، (فرع دوم:) وليسا ركنا، فلو تركهما عمدا لم يبطل الحج به وإن لا تحل له النساء، (بهتر بود عبارت چنین بود: و ان کان لا تحل له النساء ) (فرع سوم:) بل الأحوط عدم حل العقد والخطبة والشهادة على العقد له. [1]
به فرع سوم رسیده ایم و آن اینکه امام قدس سره می فرماید: احتیاط این است که قبل از اینکه فرد، طواف نساء را انجام دهد فروعی را که مربوط به نساء است را ترک کند یعنی نه تنها جماع را باید ترک کند بلکه باید اموری دیگری که از شاخ و برگ های ارتباط با زنان است نیز ترک شود.
بعضی می گویند که آنچه باید ترک شود فقط جماع است ولی بعضی می گویند که همه چیز را باید ترک کرد.
برای شرح این مسأله می گوییم که در مورد نساء، ده چیز بعد از احرام حرام می شود که عبارت است از:
1.جماع
2.تقبیل
3.لمس با شهوت (ولی بدون شهوت اشکال ندارد مانند اینکه دست همسرش را بگیرد تا او بتواند سوار ماشین و یا مرکب شود.)
4.نظر با شهوت
5.استمناء (حتی از طریق ملاعبه از روی لباس)
6.عقد برای خود خواندن اعم از موقت و یا دائم
7.خواندن عقد برای دیگری.
8.حضور در مجلس عقد به عنوان شاهد
9.شهادت بر دیگری دهد حتی اگر نکاح قبل از احرام واقع شود. یعنی قبل از احرام شاهد برای نکاح بود و بعد از احرام می گویند که برای آن نکاح قبلی که حضور داشتی شهادت بده، این شهادت نیز حرام می باشد.
10. خِطبه (خواستگاری کردن)
حال باید دید بعد از طواف زیارت هر ده تا همچنان حرام است یا فقط جماع است که به حرمت باقی می ماند و ما بقی حلال می شود و یا اینکه باید قائل به تفصیل شد.

اقوال علماء: علماء غالبا به سراغ این مسأله نرفته اند.
صاحب جواهر در جایی دیگر (در بحث مواطن تحلل) این مسأله را متذکر شده است و می فرماید: وفي القواعد وشرحها للإصبهاني وإنما يحرم بتركه الوطئ وما في حكمه من التقبيل والنظر واللمس بشهوة دون العقد، وإن كان حرم بالاحرام، لاطلاق الأخبار والفتاوى باحلاله بما قبله من كل ما أحرم منه إلا النساء، والمفهوم منه (مفهوم از حرمت نساء) الاستمتاع بهن لا العقد عليهن، (زیرا عقد استمتاع محسوب نمی شود.) وفيه نظر أو منع، (این تفصیل صحیح نیست و همه ی ده چیز حرام می باشد.) ولعله لذا قطع الشهيد بحرمته (حرمت عقد) أيضا للأصل، بل في كشف اللثام احتماله قويا أيضا، والله العالم.[2]
البته مخفی نماند که مجامعت هرچند حرام است ولی فرزندی که حاصل آن است حرام زاده نیست زیرا عقد ازدواج با احرام حرام نمی شود بلکه فقط تمتع از زوجه حرام می شود مانند مواقعت در ایام عادت ماهانه.

دلالت اصل: اگر در شبهات حکمیه قائل به استصحاب باشیم، اصل حرمت است تا زمانی که طواف نساء انجام شود.

دلالت روایات: بعضی به صحیحه ی حلبی تمسک کرده اند:
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَلِيٍ‌ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ نَسِيَ أَنْ يَزُورَ الْبَيْتَ حَتَّى أَصْبَحَ قَالَ لَا بَأْسَ أَنَا رُبَّمَا أَخَّرْتُهُ (گاه زیارت بیت را به تأخیر می اندازم) حَتَّى تَذْهَبَ أَيَّامُ التَّشْرِيقِ (تا روز سیزدهم بگذرد) وَ لَكِنْ لَا تَقْرَبِ النِّسَاءَ وَ الطِّيبَ.[3]
شاید ظاهر این روایت دلیل بر این باشد که فقط مواقعه حرام است نه چیز دیگر زیرا خداوند در قرآن می فرماید: ﴿وَ لا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّى يَطْهُرْن‌[4] مراد از این آیه فقط مواقعه است و نه سایر استمتاعات بنا بر این حدیث فوق هم همین را می گوید.

هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا بَأْسَ إِنْ أَخَّرْتَ زِيَارَةَ الْبَيْتِ إِلَى أَنْ تَذْهَبَ أَيَّامُ التَّشْرِيقِ إِلَّا أَنَّكَ لَا تَقْرَبُ النِّسَاءَ وَ لَا الطِّيبَ[5]
نقول: ظاهر این است که لَا تَقْرَبُ همه ی استمتاعات را شامل می شود و حتی آیه ی قرآن نیز ظهور در همه نوع از استمتاعات دارد و ما از دلیل خارج متوجه شده ایم که در حالت عادت ماهانه فقط جماع است که حرام می باشد و سایر استمتاعات جایز می باشد. لَا تَقْرَبُ یعنی نزدیک نشو و این همه نوع استمتاعات را شامل می شود.

عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فِي حَدِيثٍ قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ قَبَّلَ امْرَأَتَهُ وَ قَدْ طَافَ طَوَافَ النِّسَاءِ وَ لَمْ تَطُفْ هِيَ (زوجه طواف نساء به جا نیاورده بوده) قَالَ عَلَيْهِ دَمٌ يُهَرِيقُهُ مِنْ عِنْدِهِ[6]
این روایت صحیحه است.
با اینکه مرد طواف نساء را انجام داده است ولی چون زن آن را به جا نیاورده است باید مرد گوسفندی بدهد و این به سبب آن است که تقبیل بر زن او حرام بوده و مرد او را اکراه یا الزام بر تقبیل کرده است و بنا بر این کفاره ی او بر ذمه ی مرد افتاده است.
بنا بر این از این مشخص می شود که استمتاعات غیر جماع نیز قبل از طواف نساء حرام می باشد.

عَلِيِّ بْنِ السِّنْدِيِّ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِيزٍ عَنْ زُرَارَةَ فِي حَدِيثٍ أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ رَجُلٍ قَبَّلَ امْرَأَتَهُ وَ قَدْ طَافَ طَوَافَ النِّسَاءِ وَ لَمْ تَطُفْ هِيَ قَالَ عَلَيْهِ دَمٌ يُهَرِيقُهُ مِنْ عِنْدِهِ[7]
با این حال صاحب جواهر متذکر این روایات شده و می فرماید: ولم يحضرني أحد عمل به على جهة الوجوب.[8]
یعنی ندیده ام احدی به این دو روایت فتوا دهد. بنا بر این این دو روایت معرض عنهای اصحاب است و یا اینکه باید حمل بر استحباب شود.

با این حال وقتی گفته می شود که نساء حرام است یا حلال، یعنی جماع و شاخ و برگ آن همه حلال یا حرام است. بنا بر این فهم عرف در اطلاقات در این مقام این است که قائل به تفکیک و تفصیل نیستند.




BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo