موضوع: مراد از جمره

بحث در مسأله ی جمرات است و به این مسأله رسیده ایم که مراد از جمرات چیست؟ آیا مراد از آن زمین است یا مراد ستون می باشد. از کلامی که از صاحب جواهر نقل کردیم مشخص شد که سه قول در این مورد وجود دارد. عده ای ستون را جمره می دانستند و عده از زمین و محلی که سنگریزه ها در آن جمع می شود و عده ای هر دو را. بعد صاحب جواهر قول سوم را انتخاب کرده است.

ما این مسأله را در هفت محور ادامه می دهیم:

محور اول: الجمرة فی السابق و الحال

محور دوم: طرح السوال حول المراد من الجمرات و ثمرة ذلک

محور سوم: الجمرة فی اللغة

محور چهارم: الجمرات فی کلمات الفقهاء من الفریقین

محور پنجم: الجمرات فی الروایات و الاحادیث

محور ششم: جواب بعض الاسئلة

محور هفتم: نتیجة البحث

اما محور اول: الجمرة فی السابق و الحال

مراد از سابق زمانی حدود نیم قرن قبل می باشد. در آن زمان که ما به مکه مشرف می شدیم و جمرات را می دیدیم، جمرات متشکل از سه حوضچه بود که ارتفاع آنها حدود دو متر از زمین بود و داخل آن خالی بود. قطر این حوضچه ها به چندین متر بالغ می شد و در وسط آن ستونی بود که سه چهار متر ارتفاع داشت. مردم نیز سنگ ها را به ستون می زدند و سپس این سنگ ها داخل حوضچه ها می ریخت و وقتی پر می شد از طرف حکومت، عده ای می آمدند و آنها را خالی و به خارج منی می بردند.

بعد به سبب ازدحام جمعیت جمرات را دو طبقه کردند. حوضچه ها به همان قوت بود ولی ستون ها را بلندتر و به حدود نه متر رساندند. جمره ی عقبه را از یک طرف رمی می کردند و این به سبب آن بود که قبلا یک طرف جمرات کوه بود و این همان کوهی بود که در روایات بود که از بالای آن، جمرات را رمی نکنید بلکه از پائین جمرات رمی کنید. ظاهرا فقهای اهل سنت نیز شبهه می کردند که جمرات از آن بالا رمی شود از این رو وقتی کوه را برداشتند، دیواری در آن طرف کشیدند که کسی از آن طرف جمرات را رمی کند. با این حال، جمره ی اولی و وسطی را می شد از هر طرف رمی کرد و چون از هر طرف رمی کردند گاه سنگ ها از طرف دیگر به این طرف می آمد و افراد را زخمی می کرد. گاه منجر به نابینایی می شد و افراد گاه زیر دست و پا می ماندند زیرا اصرار داشتند، سنگ به ستون بخورد و چون ریگ ها با هم قاطی می شد انسان مسیر سنگ خود را نمی دید و شک می کرد که آیا به ستون خورده است یا نه و در نتیجه سنگ های بیشتری را رمی کردند. این کار موجب شد که تغییری در جمرات ایجاد کنند به این گونه که طبقات را بیشتر کردند و به چهار، پنج طبقه رساندند و می گویند می خواهند آن را به دوازده طبقه برسانند. بعد حوضچه ای بیضی شکل برای جمرات درست کرده اند که طول آن چهل متر و عرض آن حدود بیست متر می باشد. وسط این حوضچه دیواری به طول بیست و شش متر ساخته اند و حجاج همان دیوار را رمی می کنند. زیر این دیوار در حوضچه، به شکل قیفی است که در آن سوراخی است که سنگ را به زیر هدایت می کند. بعضی می گویند که بقایای ستون قبلی کمی زیر سوراخ قیف باقی است و ریگ ها ممکن است روی آن بیفتد.

بعضی تصور می کنند که ستون سابق وسط دیوار است و پوشیده است در نتیجه کسانی که مقید بودند که باید فقط ستون سابق رمی شود می گویند که باید وسط این دیوار را رمی کرد. این کار موجب می شود که حجاج وسط دیوار را تخمین بزنند و همچنان شک داشته باشند که آیا بدون متر کردن و اندازه گرفتن توانسته اند همان وسط را رمی کنند یا نه.

ظاهرا ستونی در وسط این دیوار نیست و اگر بقایای ستون باشد زیر همان ستون و داخل همان گودال می باشد.

در هر حال تمامی ریگ ها به محل سابق می ریزد بنا بر این اگر ما رمی مجتمع الحصی را کافی بدانیم این کار حاصل می شود زیرا سنگ ها در هر حال به آنجا اصابت می کند. حتی در طبقات بالا هم وقتی سنگ رمی می شود از درون همان مخروط قیفی شک به مجتمع الحصی که در سابق بود منتقل می شود.

حال اگر کسی قائل به رمی ستون باشد یا باید بگوید که در زیر مخروط، ستونی هست و سنگ به آن می خورد و یا اینکه باید از باب قاعده ی المیسور عمل کند و بگوید حال که نمی شود ستون را رمی کرد چاره ای نیست که محل آن را رمی نمود.

حسن وضعیت فعلی جمرات این است که آن را از دو طرف رمی می کنند و سنگ ها نیز از آن طرف به طرف دیگر منتقل نمی شود تا موجب مجروح شدن افراد شود.

در روایات است که اگر سنگی رمی شود و به جایی اصابت کند و بعد به داخل جمرات بیفتد کافی است از این رو هرچند ستون رمی می شود ولی چون به محل سابق که جمرات است می افتد باید کافی باشد.

اما اینکه وضعیت جمرات در هزار سال پیش و در عصر رسول خدا (ص) و ائمه چگونه بوده است، ما ان شاء الله قرائنی ارائه می کنیم مبنی بر اینکه در آن زمان ستونی در کار نبوده است و بعد به سبب اینکه محل جمرات گم نشود ستون هایی را تعبیه کرده اند. همچنین عکس ها و مدارکی است که می گوید که در بالای ستون ها چراغی بوده است که محل رمی را مشخص می کرده است. البته معلوم نیست که از چه زمانی ستون ها به عنوان محل رمی معروف شده است.

محور دوم: طرح السوال حول المراد من الجمرات و ثمرة ذلک

حال باید دید که مراد از جمره چیست آیا مراد ستون است یا محل اجتماع سنگریزه و یا هر دو.

ثمره ی بحث این است که اگر ما ثابت کنیم که مجتمع الحصی را جمره می نامند کار در سابق بسیار آسان می شد زیرا به راحتی می توانستند سنگ را داخل حوضچه بیندازند بر خلاف اینکه قائل شویم که ستون همان جمره است که این کار موجب ازدحام، ردیابی نکردن محل اصابت رمی و در نتیجه لزوم رمی بیشتر و بالا پرت کردن سنگ تا به ستون اصابت کند و که در نتیجه گاه موجب انتقال سنگ به طرف مقابل و مجروح کردن افراد می شد ولی اگر قرار بود سنگ ها را داخل حوضچه بیندازند بسیاری از گرفتاری ها کم می شد و افراد زیر دست و پا از بین نمی رفتند و مجروح نمی شدند.

امروزه هم ثمره اش مشخص می شود و آن اینکه اگر ثابت شود افتادن سنگ به محل اجتماع سنگریزه ها کافی است دیگر لازم نیست وسط دیوار را رمی کنند.

همچنین وقتی می گویند که می خواهند دوازده طبقه برای جمرات بسازند مرادشان دو شش طبقه است نه دوازده طبقه روی هم و الا این طبقات مانند کوهی می شود که انسان از بالای آن می خواهد جمرات را رمی کند که رفتن به بالای آن کار بسیار سختی است. هر چند شش طبقه هم اگر باشد رفتن به بالای آن مشکل است زیرا تصمیم دارند که شیبی از فاصله ی دور برای آن درست کنند که حجاج از آن مسیر به طبقات فوقانی دست یابند.

ان شاء الله در جلسه ی بعد به سراغ جمرات در لغت می رویم.