< فهرست دروس

درس خارج فقه آیت‌الله مکارم

83/02/21

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع:کتاب النکاح / مسئله مستحدثه (بارورى) /

مسئله مستحدثه: بارورى

از مسائل مستحدثه در زمان ما اين است كه عقيم ها را از طرق مختلف بارور مى كنند كه آيا اين عمل جايز است؟

صور مسئله :

مسئله پنج صورت دارد:

1- زوج اسپرم ندارد و از مرد بيگانه اى اسپرم مى گيرند و در رحم زن قرار مى دهند.

مرأة تخمك ندارد و اسپرم زوج را با تخمك زن ديگرى تركيب كرده و در رحم زوجه قرار مى دهند.

زوج و زوجه هر دو عقيم هستند و از مرد و زن بيگانه اى تخمك و اسپرم را مى گيرند و با هم تركيب كرده و در رحم زوجه قرار مى دهند. (مادر جانشين)

گاهى رحم توانايى نگهدارى جنين را ندارد در اين صورت اسپرم و تخمك زوج و زوجه را در خارج تركيب كرده و در رحم زن ديگرى (مادر جانشين) قرار مى دهند.

هر دو داراى نطفه اند و رحم زن هم قدرت دارد، ولى نطفه ضعيف است كه در خارج تركيب و تقويت مى كنند بعد به رحم زوجه منتقل مى كنند.

البتّه صور مسئله منحصر در اين پنج صورت نيست بلكه بيش از اين است ولى صور اصلى همين است كه حكم بقيّه نيز از اينها روشن مى شود.

براى روشن شدن حكم اين صور سه اصل بايد مدّنظر قرار گيرد:

اصل اوّل:

از مجموع آيات و روايات استفاده مى كنيم كه ولد حلال از دو راه بدست مى آيد:

1- نكاح،

2- ولد شبهه.

بنابراين اگر نطفه مردى را با زن بيگانه اى تركيب كنند و در رحمى بكارند اين تركيب از نكاح و يا شبهه نبوده بلكه حاصل از چيزى شبيه سفاح و زناست و نمى توانيم در منابع قرآن و حديثى ولدى پيدا كنيم كه از غير نكاح و وطى شبهه باشد (قسم سوّمى نداريم).

اضف الى ذلك، لازمه كلام كسى كه بگويد اين كار جايز است اين است كه مائين لرجلين فى آن واحد در يك رحم جمع شود، چون با اين عمل اجازه دخول نطفه مرد بيگانه داده شده و ماء بى نطفه زوج هم داخل است، پس اجتماع مائين در آن واحد در رحم واحد است و كسى نمى تواند با اين موافقت كند.

اضف الى ذلك، حرمت زنا فقط به خاطر دخول عضو در عضو نيست، بلكه به خاطر نزول ماءهم هست، درست است كه بدون نزول ماء هم حرام است ولى بدون شك يك غرض عمده مسئله، نزول ماء بوده است، پس نمى توانيم بگوييم كه ادلّه زنا اشاره به عضو فى العضو است. معناى اين قول اين است كه ما نمى توانيم سبب را اهميّت دهيم و مسبّب را فراموش كنيم و بگوييم تمام حرمت براى مقدّمه است و ذى المقدّمه اثرى ندارد.

اضف الى ذلك، بايد به اصالة الاحتياط رجوع كنيم، و در بعضى روايات داشتيم كه نكاح جاى احتياط است چرا كه ولد از نكاح است و جاى احتياط.

جمع بندى: اين اصل از نظر ما مسلّم است و هم ظواهر آيات و روايات و هم اشكال اجتماع مائين در آن واحد در رحم واحد و اين كه حرمت زنا تنها جنبه مقدمه ندارد و ذى المقدّمه هم اساس است و همچنين احتياط در فروج، اقتضا مى كند كه ما اجازه ندهيم، پس از اين صور پنج گانه و ديگر صور هر كدام بيگانه با بيگانه بود حرام است و اجازه نمى دهيم.

اصل دوّم:

هرگاه در اين صورت ها فرزندى متولّد شود به صاحب نطفه اصلى تعلّق دارد نه به مادر جانشين، خواه حلال زاده بدانيم كه در بعضى از صور است و خواه حرام زاده كه در بعضى از صور ديگر است، پس على كل حال انتساب چنين ولدى به صاحب نطفه است و فرزند حلال و حرام هر كدام داراى حكم خودش مى باشد.

اصل سوّم:

در مواردى كه مادر جانشين است، اين ولد ولو از نطفه ديگرى است، ولى نسبت به مادر جانشين و شوهر او محرم است، اگر چه فرزند آنها نيست و از آنها ارث نمى برد.

دليل محرميّت اين است كه وقتى در باب رضاع، بچّه بيست و چهار ساعت شير مى خورد محرم مى شود، در اين جا كه تمام پوست، گوشت و استخوانش از مادر جانشين است به طريق اولى محرم است. همچنين با شوهر هم محرم است چون ربيبه خواه نسبى يا رضاعى بر شوهر محرم است; علاوه بر اين هيچ فقيهى اجازه ازدواج اين فرزند را با مادر جانشين نمى دهد.

از اين پنج صورت سه صورت حرام است. صورت اوّل چون نطفه از مرد بيگانه است، صورت دوّم چون تخمك از بيگانه است، و صورت سوّم چون هر دو نطفه از بيگانه است. البتّه در اين جا راه هايى براى حلّيت وجود دارد كه در جلسه آينده به تفصيل آن را بحث خواهيم كرد.

صورت چهارم كه نطفه زوج و زوجه را با هم تركيب كرده و در رحم ديگرى قرار مى دهند كه مادر جانشين (رحم استيجارى وامّ مستاجره هم مى گويند) است و دليلى بر حرمت انتقال جنين نداريم. اگر زن شوهر داشته باشد اجازه شوهر را مى خواهد و اگر شوهر نداشته باشد بحثى نيست و فقط تنها اشكال آن اين است كه اين كار بدون نظر و لمس حرام ممكن نيست، پس اصل مسئله جايز است. البتّه اگر ضرورتى باشد اجازه نظر و لمس مى دهيم ولى در حالت عادى جايز نيست.

صورت پنجم كه نطفه از زوج و زوجه است و در بيرون تركيب شده و به رحم منتقل مى شود نيز جايز است و فقط نظر و لمس حرام دارد كه اگر ضرورت باشد اشكال ندارد و اگر ضرورتى نباشد اجازه نظر و لمس نمى دهيم.

 

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo