موضوع:کتاب النکاح / ادامه مسئله 17 /

عفيفه:

شرط عفيفه هم در كلمات علما مطرح شده و ارسلوه ارسال المسلّمات و روايتى هم داريم كه به آن استدلال كرده اند كه روايت ضعيفى است.

*... عن أبى سارة (مجهول الحال) قال سألت أبا عبدالله(عليه السلام)عنها يعنى المتعة فقال لى: حلال فلا تزوّج الاّ عفيفة إنّ الله عزوجلّ يقول: والذين هم لفروجهم حافظون (حافظ عن غير عفائف) فلا تضع فرجك حيث لا تأمن على درهمك.[1]

سند روايت مشكل دارد ولى دلالت روايت خوب است و ظاهر نهى تحريم است، مخصوصاً استدلال به آيه قرآن شده كه ظاهر آيه هم همين است. پس روايت اگر سند داشت ظهور در حرمت غير عفيفه داشت.

اللهم الاّ أن يقال، ما قائلى به حرمت نداريم يعنى حرمت غير عفائف دليل ندارد لذا حمل بر كراهت شده است (انتخاب عفيفه مستحبّ است).

و امّا ذيل روايت كه مى فرمود: «لا تضع فرجك حيث لا تأمن على درهمك» به چه معناست؟ مرحوم صاحب حدائق[2] در مورد اين جمله سه احتمال بيان فرموده است:

1- شما وقتى كه بخواهى درهم به كسى بسپارى شخص آلوده را انتخاب نمى كنى حال امانت ناموسى را چگونه به شخص غير عفيف و بى بند و بار مى سپارى.

2- جايى نرو كه ممكن است دراهم تو را بگيرد و فرار كند و وفاى به عقد نكند. اين تفسير خيلى بعيد به نظر مى رسد.

3- ممكن است از اين زن فرزندى براى تو بوجود بيايد، پس نطفه خودت را در جايى قرار نده كه در مورد درهم خود به او اطمينان نمى كنى. اين تفسير در واقع مكمّل تفسير اوّل است و مراد هم همين است كه در مسائل ناموسى و همسرى كه ممكن است ولد هم بدنيا بيايد، سراغ اين افراد نرو چرا كه ممكن است خيانت كند.

فقها تنها به اين روايت استدلال كرده اند در حالى كه در باب هشت از ابواب متعه روايات متعدّدى داريم كه از نكاح زن فاجره نهى مى كند، چرا به اين روايات استدلال نكرده اند؟

تصوّر ما اين است كه بين غير عفيفه و فاجره فرق گذاشته اند به اين بيان كه عفّت دو معنا دارد:

عفّت در مقابل آلودگى به زنا و فجور.

عفّت به معناى حجاب و پرهيز از نامحرم.

حال بگوييم در اين مسئله عفيفه در مقابل زنان بى بند و بار است ولو فاجره هم نباشند و در مسئله هيجدهم در مورد فاجره است، پس آن همه رواياتى كه به روشنى دلالت بر نهى از ازدواج با فاجره و زانيه مى كند و به آن استدلال نكرده اند به جهت فرق گذاشتن بين عفّت و لاعفّت و فجور و لا فجور است.

استحباب سؤال از حال زن:

مستحب است قبل از خواندن عقد از زن در مورد ذات بعل بودن و در عدّه بودن سؤال كند. اين استحباب قبل از عقد است نه بعد از عقد. اين استحباب هم در كلمات علما از قبيل ارسال مسلّمات است و به روايتى تمسك شده است كه از نظر سند و دلالت خوب است:

* محمّد بن يعقوب، عن محمّد بن يحيى، عن أحمد بن محمّد (ممكن است احمد بن محمد بن عيسى باشد و يا احمد بن محمد بن خالد باشد كه على كل حال ثقه است) عن إبن محبوب، عن أبان (هر دو از اصحاب اجماع هستند) عن أبى مريم (ثقه) عن أبى جعفر(عليه السلام) أنّه سئل عن المتعة فقال: إنّ المتعة اليوم ليست كما كانت قبل اليوم إنّهنّ كان يومئذ يومنّ (دو احتمال دارد كه سابقاً بيان شد) و اليوم لا يؤمنّ فاسألوا عنهنّ.[3]

از آنها سؤال كنيد به چه معناست؟ آيا از خود آنها سؤال كنيد يا درباره آنها سؤال و تحقيق كنيد، كدام مراد است؟

براى روشن شدن جواب بايد كلمه «سأل» را در لغت بررسى كنيم. «سأل» در لغت دو معنا دارد:

تقاضا كردن

سؤال كردن

اگر به معناى تقاضا و طلب باشد دو مفعول مى گيرد بدون حرف جر مثلا «سألت الله تعالى شفاءك» و در صورتى كه به معناى سؤال باشد يك مفعول بى واسطه و مفعول ديگر را با حرف جرّ «عن» مى گيرد مثلا «سألت أبا عبدالله(عليه السلام) عن المتعة» دو مفعول دارد كه يكى به واسطه حرف جر است. مفعول اوّل كسى است كه مورد سؤال واقع مى شود و مفعول دوّم چيزى است كه در مورد آن سؤال مى شود، بنابراين روايت كه مى فرمايد «و السؤال عن حالها» معنايش سؤال از خود زن نيست بلكه تحقيق در مورد زن است.

صاحب مسالك مى فرمايد: بعضى گفته اند كه از خود آنها سؤال كنيد در حالى كه روايت چنين چيزى ندارد. در اين جا حق با صاحب مسالك است چون روايت چنين چيزى نداشت، ولى روايت عام است و مى گويد درباره آنها سؤال كنيد كه گاهى از خود آنها سؤال مى كنيم و گاهى درباره آنها از مردم سؤال مى كنيم. بعضى گفته اند كه از غير خودشان سؤال كنيد، چون سؤال از خود آنها لغوست.

ولكن الانصاف، گاهى سؤال كردن از خود شخص مسائل را واضح مى كند مانند باز جويى هايى كه انجام مى شود.

در مقابل اين روايات رواياتى داريم كه نهى از سؤال مى كند و غالباً در مورد بعد از ازدواج است، يعنى مى فرمايد حال كه ازدواج كرديد ديگر سؤال نكن.

آيا روايتى داريم كه بگويد قبل از ازدواج سؤال نكن تا با اين روايت تعارض كند يا چنين روايتى نداريم؟