موضوع:کتاب النکاح / ادامه مسئله 16 /

شباهت زوجه متعه و أمه:

مى دانيم زوجه متعه، شبيه امه در عقد دائم است. روايت مى فرمود در حال حيات عدّه اينها شبيه هم است حال وقتى در حال حيات مثل هم هستند در ممات هم مثل هم هستند (يتساويان ميتا كما يتساويان حياً فى العدّة).

روايتى كه اينها را مساوى قرار مى داد مى فرمود:

و عدّة المطلّقة ثلاثة أشهر و الأمة المطلّقة عليها نصف ما على الحرة و كذلك المتعة عليها مثل ما على الأمة.[1]

ظاهر تعبير «كذلك» مسئله حال حيات است، حال كه در حال حيات مساوى است در ممات هم مساوى است.

جواب از دليل: صاحب جواهر مى فرمايد اين يك قياس ظنّى است چون روايت عموميّت ندارد كه همه چيز آنها شبيه هم است و روايت فقط حال حيات را مى گويد، علاوه بر اين قياس ظنّى از مذهب ما نيست، پس دليل دوّم هم قابل قبول نيست.

سلّمنا; روايت حال حيات و ممات هر دو را مى گويد (امه و زوجه متعه در همه چيز مثل هم هستند) در اين صورت روايت عام است، از سوى ديگر عمومات قول اوّل (آيه از نظر زوجه دائمه و موقّت) عام بود و روايت از جهت عدّه حيات و ممات عام است، و نسبت بين اين دو عام عموم من وجه است كه ماده اجتماع آن عدّه متعه در حال فوت شوهر است. در عام و خاص من وجه مرجّحات اعمال نشده و معمولا تساقط مى شود و به اصول رجوع مى كنيم. اگر ما قرآن را مقدّم ندانيم بايد سراغ اصل برويم، به اين بيان كه اگر كسى استصحاب را در شبهات موضوعيّه جارى بداند اين جا بعد از شصت و پنج روز استصحاب مى كند تا چهار ماه و ده روز و اگر كسى استصحاب را در شبهه موضوعيّه جارى نداند، جاى اصالة الاحتياط است و نمى توان به اصالة الاباحة تمسّك كرد كه نتيجه احتياط قول مشهور است.

بنابراين تا اين جا ما قول مشهور را قبول كرديم و قول دوّم را هم كنار گذاشتيم، البتّه يك روايت[2] هم داريم كه قائل ندارد و مى گويد چهل و پنج روز عدّه نگه دارد. اين حديث معرض عنها است و آن را كنار مى گذاريم، بعضى حمل كرده و گفته اند كه راوى حال حيات و ممات را اشتباه كرده است يعنى مى خواسته عدّه حيات را بگويد ولى اشتباهاً عدّه ممات را گفته است.

زن باردار است

اتّفاق نظر بر ابعد الأجلين است.

دليل: روايات

شش حديث كه در باب 31 از ابواب عدد آمده است و همه تعبير به زوجه دارد و زوجه مطلق است و متعه و غير متعه را شامل مى شود و حكم به ابعد الاجلين مى كند.