< فهرست دروس

درس خارج فقه آیت‌الله مکارم

80/11/02

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع:کتاب النکاح/ ادامه مسئله 12 /

بحث در فرع اوّل از مسئله دوازده از مسائل رضاع در اين بود كه بچّه صاحب لبن خواهر رضاعى فرزند ابوالمرتضع شده است; آيا خواهر بچه انسان حرام است؟

گاهى ممكن است خواهر بچّه انسان، بچه انسان باشد و ممكن است كه خواهر مادرى باشد و بچّه او نباشد در صورت اوّل حرام است ولى در احتمال دوّم (ربيبه) حرمت ربيبه فرع دخول به مادر است، در حالى كه ابوالمرتضع به مادر آن دختر دخولى نكرده است چون مادرِ دختر، زوجه صاحب لبن است، نه زن ابوالمرتضع، پس:

اوّلاً: مدخوله ابوالمرتضع نيست. حال كه خواهر نسبى پسر انسان قد يكون حراماً قد لايكون حراماً ديگر نمى توان گفت «يحرم من الرضاع، ما يحرم من النسب» پس نمى توانيم بگوئيم اين دختر بر ابوالمرتضع حرام است، زيرا دخول كه نبود ربيبه هم نيست بر فرض كه ربيبه هم باشد از ناحيه نسب نيست، بلكه از ناحيه مصاهره است.

ثانياً: سلّمنا كه خواهر فرزند انسان، بچّه انسان باشد آنچه مطابق مذهب مشهور حرام است، عناوين سبعه نسبيه است نه لوازم عقلى آن، و اين دختر «بنت» نيست بلكه خواهرِ پسر است كه به دلالت التزامى به عنوان بنت است، در حالى كه در مسئله چهار تنبيهات گفته مى شود كه عناوين هفت گانه بايد ثابت شود نه لوازم عقلى آن، پس به حسب قواعد وجهى براى حرمت نيست.

ان قلت: درباره «لا ينكح ابوالمرتضع فى اولاد صاحب اللبن» گفته ايد كه خواهر پسر انسان بر او حرام نمى شود مگر به عنوان ربيبه، ولى اين در صورتى است كه اين خواهر با اين پسر ارتباطشان فقط از ناحيه مادر و مادر مدخول بها باشد و لكن مرتضع با اين دختر از يك پدر و مادر هم شير هستند و داخل در خواهر و برادر ابوينى است و ربيبه نبوده بلكه بچّه انسان و حرام است.

قلنا: اين در صورتى است كه بخواهيم مرتضع را با صاحب اللبن بسنجيم كه در مقايسه با او اين مرتضع پسر اوست و بچّه ابوينى است درست مثل دخترش منتهى از ناحيه رضاع. ولى ما در مقام مقايسه با ابوالمرتضع مى سنجيم و نسبت به او ابوينى نيست. پس اگر بخواهيم راهى پيدا كنيم از راه ربيبه است كه آنهم شرائطى دارد.

روايات خاصّه:

حال كه قواعد دلالت بر حرمت ندارد بايد نصوص محكمى پيدا كنيم كه بتواند اين مسئله خلاف قاعده را ثابت كند، سه روايت داريم.

* ... عن على بن مهزيار (رجال سند خوب است و سند آن صحيحه است) قال سأل عيسى بن جعفر بن عيسى اباجعفر الثانى («عيسى بن جعفر» مجهول الحال و همين يك روايت را در كتب روائى دارد. آيا او در مجلس حاضر بوده يا مكاتبه است؟ على بن مهزيار در اهواز و امام جواد(ع) در بغداد بودند، و با آن محدوديّت ها بعيد است كه ايشان در حضور امام بوده و چنين سؤالى مطرح شده و جواب را با گوش خودش شنيده باشد، پس به احتمال قوى سؤال بالكتابة بوده است، و على بن مهزيار يا به عيسى اعتماد كرده و يا خط امام را مى شناخته است، پس اگرچه على بن مهزيار ثقه است ولى لااقل احتمال مكاتبه وجود دارد) إنّ امرأة ارضعت لى صبيّاً فهل يحلّ لى ان أتزوّج ابنة زوجها (دختر صاحب لبن)؟ فقال لى: ما اجود ما سألت من ههنا يعطى أن يقول الناس حرمت عليه امرأته من قبل لبن الفحل، (اين تعبير معنايش اين است كه اين مسئله مشهور بوده است و حال آنكه چيزى كه مشهور است بايد چند حديث داشته باشد; ولى در اين زمينه همين يك روايت موجود است) هذا هو لبن الفحل لاغيره فقلت له: الجارية ليست ابنة المرأة التى ارضعت لى هى ابنة غيرها (دخترِ زن دوّمِ صاحب لبن است) فقال: لو كنّ عشراً متفرقات ما حل لك شىء منهنّ و كنّ فى موضع بناتك.[1]

.

 


BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo