موضوع:کتاب النکاح/ شرائط الرّضاع / الشّرط الخامس

بحث در شرط پنجم از شرائط رضاع در مورد كمّيّت رضاع بود و گفتيم كه در پنج مقام بحث مى كنيم به مقام دوّم رسيديم و بيان شد، كسانى كه كمّيّت را لازم نمى دانند، دلائلشان آيات و روايات بود.

جواب: در مقابل آن روايات، رواياتى داريم كه اكثر و اشهر است و مسمّاى رضاع را كافى نمى دانند، كه دو طائفه هستند:

طائفه اولى: رواياتى كه به دلالت مطابقى نفى مسمّى مى كند. و چون اين روايات متضافرند، از سند آنها بحث نمى كنيم:

* ... عن على بن رئاب، عن ابى عبداللّه(ع) قال: قلت: ما يحرم من الرضاع؟ قال: ما انبت اللحم و شدّ العظم، قلت: فيحرّم عشر رضعات؟ قال: لا لأنّه لا تنبت اللحم و لا تشدّ العظم عشر رضعات.[1]

* ... عن موسى بن بكر، عن ابى الحسن(ع) قال: قلت له: إنّ بعضاً من مواليك تزوّج الى قوم فزعم النساء، أنّ بينهما رضاعاً قال: امّا الرضعة و الرضعتان و الثلاث فليس بشىء الاّ ان يكون ظئراً (دايه) مستأجرة مقيمة عليه (كار رضاع را ادامه دهد).[2]

اين حديث نفى مسمّى كرده; ولى كمّيّت را بيان نمى كند، پس مقصود ما كه نفى مسمّى است، حاصل مى شود.

* ... عن صباح بن سيّابة، عن ابى عبداللّه(ع) قال: لا بأس بالرضعة و الرّضعتين و الثلاث (يعنى سبب حرمت نمى شوند).[3]

روايات ديگرى هم به دلالت مطابقى، نفى مسمّى مى كنند.[4]

طايفه دوّم: رواياتى كه به دلالت التزامى نفى مسمّى مى كند. دلالت مطابقى آنها بيان لزوم كمّيّت است كه به دلالت التزامى نفى مسمّى مى كند، رواياتِ اين طايفه سه گروه هستند:

گروه اوّل: اعتبار اثر در نشر حرمت (انبات لحم و شدّ عظم).

گروه دوّم: اعتبار عدد در نشر حرمت (پانزده مرتبه يا ده مرتبه).

گروه سوّم: اعتبار زمان در نشر حرمت (حدّاقل 24 ساعت).

مجموع اين دو طائفه به صورت متواتر (كالمتواتر) نفى مسمّى مى كنند، حال در معارضه اين روايات با روايات قبلى، شكّى نيست كه اين روايات مقدّم است چون:

اوّلاً: اين روايات با رواياتى كه از نظر تعداد بيشتر است، تعارض دارد،

ثانياً: مطابق با فتواى بعضى از عامّه، (مالكوابوحنيفه) است ،

ثالثاً:معرض عنهاى اصحاب است.

اضف الى ذلك: از آيه ﴿امّهاتكم اللاّتى ارضعنكم﴾، اجمالاً استفاده كمّيّت مى شود، چون «امّ رضاعى» به مجرّد يك رضعه حاصل نمى شود، پس قرآن هم با دو طايفه روايت، موافق است.

نتيجه: بايد كمّيّتى را قبول كنيم، اجمالاً.

مقام سوّم: بررسى كمّيّت هاى سه گانه (اثر، عدد، زمان)

اثر:

در كمّيّت هاى سه گانه ابتداءً سراغ اثر مى رويم، يعنى اگر شدّ عظم و انبات لحم نباشد، نشر حرمت نمى شود.

ادلّه:

اجماع:

عدّه زيادى از اصحاب نقل اجماع كرده اند (نقل اجماع متواتر).

روايات:

بيش از ده حديث در مورد اثر داريم.

* ... عن عبداللّه بن سنان قال: سمعت اباعبداللّه(ع) يقول: لايحرم من الرضاع الاّ ما انبت اللّحم و شدّ العظم.[5]

* ... عن محمّد بن مسلم، عن ابى جعفر(ع) و ابى عبداللّه(ع) قال: اذا رضع الغلام من نساء شتّى و كان ذلك عدّة (يعنى عدد حاصل شود منتهى عدد بيان نشده است) أو نبت لحمه و دمه عليه (به جاى عظم، دم دارد) حرم عليه بناتهنّ كلّهنّ (به سبب شيرى كه خورده است).[6]

* ... قال: ما انبت اللحم و شدّ العظم...[7]

* ... عن مسعدة بن زياد العبدى، عن ابى عبداللّه(ع) قال: لايحرم من الرضاع الاّ ما شدّ العظم و انبت اللحم...[8]

احاديث ديگرى در باب 2 و 4 بر «اثر» دلالت دارد.