موضوع:کتاب النکاح/ القول فى الرّضاع /

همان گونه كه گفته شد براى حرمت در نكاح شش سبب بيان شده كه دوّمين آن «رضاع» است، رضاع امروزه نيز از جهاتى محلّ ابتلاء است.

ابتدا سراغ اصل مسأله رفتيم و بيان كرديم كه حرمت رضاع به سه دليلِ قطعى ثابت مى شود:

1- اجماع بل الضرورة من الدين.

2- آيه 23 سوره نساء.

3- الروايات المتواترة (عامّه و خاصّه).

الف: روايات عامّه:

روايات عامّه به سه تعبير وارد شده است:

1- يحرم من الرضاع ما يحرم من النسب.

2- يحرم من الرضاع ما يحرم من القرابة.

3- الرضاع لحمة كلحمة النسب.

«لُحْمَة» از ماده لحم است و معانى متعدّدى دارد كه يكى از معانى آن «پود» است.

تعبير اوّل در روايات زياد و متواتر است، تعبير دوم هم در چند روايت وجود دارد; ولى تعبير سوم را در كتب روائى پيدا نكرده ايم; ولى مرحوم نراقى در مستند به عنوان روايتى معتبر از پيامبر نقل كرده و مى فرمايد:

ورد فى السّنة المقبولة عنه(ص) انّه قال: الرضاع لحمة كلحمة النسب.[1]

صاحب وسايل[2] از هفت نفر تعبير اوّل را نقل مى كند: بريد بن معاويه، ابى الصباح الكنانى، داود بن سرحان، عبيد بن زراره، عبداللّه بن سنان، حلبى، عثمان بن عيسى، كه بعضى از آنها از حضرت رسول(ص)، بعضى از امام صادق(ع) و بعضى از ابى الحسن (كه احتمالاً موسى بن جعفر(ع) است) نقل شده است، و تعبير دوم نيز در دو حديث آمده است:

* ... عن عبداللّه بن سنان، عن ابى عبداللّه(ع) قال: سمعته يقول: يحرم من الرضاع، مايحرم من القرابة.[3]

* ... عن عبداللّه بن سنان، عن ابى عبداللّه(ع) قال: يحرم من الرضاع ما يحرم من القرابة.[4]

اين دو حديث احتمالاً يك حديث باشد كه روات مختلف آن را از عبداللّه بن سنان نقل كرده اند.

مرحوم حاجى نورى در ج 14 مستدرك رواياتى از پيامبر اكرم(ص) آورده كه مشتمل بر تعبير اوّل است:

* دعائم الاسلام: روينا عن جعفر بن محمّد، عن ابيه، عن آبائه: انّ رسول اللّه(ص)، قال: يحرم من الرضاع ما يحرم من النسب.[5]

حديثى هم از عوالى اللآلى نقل مى كند كه از سعيد بن مسيّب است و عامّه هم كراراً به عبارات مختلف اين حديث را نقل مى كنند:

* عوالى اللآلى: روى سعيد بن المسيّب، عن على بن ابى طالب(ع)، قال: قلت: يا رسول اللّه، هل لك فى بنت عمك حمزة، فانّها اجمل فتاة فى قريش؟ فقال(ص): اما عملت انّ حمزة اخى من الرضاعة؟ و أنّ اللّه تعالى حرّم من الرضاعة ما حرّم من النسب.[6]

در كتب عامّه هم روايات عديده اى نقل شده كه چند روايت آن از عايشه است. روايات عايشه داستان مفصّلى دارد، اجمال داستان اين است كه مردى اجنبى وارد خانه يكى از همسران پيامبر شد، عايشه به پيامبر خبر داد و پيامبر فرمود: اين دو خواهر و برادر رضاعى هستند، و در ذيل حديث آمده است:

قال(ص) انّ الرضاعة تحرم ما تحرم الولادة.[7]

روايتى هم از طريق ابن عباس است كه در خدمت پيامبر بود و به پيامبر پيشنهاد ازدواج با دختر حمزه را داد، در ذيل روايت آمده است كه پيامبر(ص) فرمود: انّها لاتحلّ لى انّها ابنة اخى من الرضاعة و ان اللّه حرّم من الرّضاعة ما حرّم من النّسب.[8] اين روايت در سنن بيهقى است و در صحيح بخارى و مسلم هم نقل شده است.

پس اين روايت، يك روايت متواتر است كه به انحاء گوناگون نقل شده است.

ب: روايات خاصّه:

روايات زيادى كه خصوصيّات را بيان مى كنند و در موارد خاص وارد شده اند:

نتيجه:

از اين عبارتى كه از پيامبر(ص) و ائمّه هدى(ع) نقل شده مى خواهيم يك قاعده كلّى استخراج كنيم كه مخصوص باب رضاع است و آن قاعده «يحرم من الرضاع مايحرم من النسب» است.