درس خارج فقه آیتالله مکارم
80/01/29
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع:کتاب النکاح / مسئله 2 / النسب الشرعى و غيرالشرعى
بحث در احكام ولد حرام بود و امور پنجگانه اى بيان شد
الامر السادس: نكاح فرزندان آدم
آيا حرمت نكاح اخوه مع اخوات از زمان حضرت آدم بوده يا در عصر اوّل مباح بوده است؟
صاحب وسايل در مسئله محرّمات نسبيّه عنوانى دارد و مى فرمايد تحريم اخت هميشه بوده است، حال اگر قائل به تحريم نكاح اخوة و اخوات از روز اوّل شويم، مسئله تكاثر و توليد مثل فرزندان آدم يك معمّا مى شود، چون در آن زمان غير از اخوه و اخوات كسى نبود پس فرزندان طبقه بعدى از چه متولّد شدند؟
در اينجا مفسرين، علماء كلام و محدّثين بحث مفصّلى دارند و عمدتاً سه نظر بيان شده است:
نظريّه اوّل: در عصر اوّل به خاطر ضرورت ها نكاح اخوه و اخوات حلال بوده و بعداً بلافاصله ممنوع شد (بعضى از معاصرين به اين نظر تمايل دارند).
نظريّه دوم: به طور قطع ممنوع بوده است، به دليل روايات متعدّدى كه در اين زمينه است و افزايش نسل از طريق حوريان بهشتى يا جنّيان كه با فرزندان آدم ازدواج كردند حاصل شد.
نظريّه سوم: آدم، اوّلين انسان روى زمين نبود و همانگونه كه كتب تاريخى و آثار يافت شده نشان مى دهد، قبل از او انسانهاى ديگرى هم بودند و در موقع خلقت آدم، تمام نسل انسانهاى پيشين منقرض نشده بودند، و بقاياى نسلهاى پيشين با فرزندان آدم ازدواج كردند و ازدواج از اينجا سر گرفت.
بررسى نظريّات:
طرفداران نظريّه اوّل براى اثبات نظريّه خود به آيات قرآن و روايات استدلال مى كنند:
آيات:
آيه اوّل: ﴿يا ايّها النّاس انّا خلقناكم من ذكر و انثى و جعلناكم شعوباً و قبائلً لتعارفوا﴾[1] منظور از ﴿ذكر و انثى﴾ در آيه با توجه به قرائن، آدم و حوّا است و «شعوب» و قبائل ديگر از اين آدم و حوّا بوده است و ظاهر آيه نشان مى دهد كه پاى نسلهاى ديگر يا حوريّه و جن در كار نيست. زيرا خلاف ظاهر آيه است.
آيه دوم: ﴿يا ايّها النّاس اتقوا ربّكم الّذى خلقكم من نفس واحدة(آدم) و خلق منها زوجها (منها حال آيا از دنده آدم يا از باقيمانده گِل آدم) و بثَّ منهما رجالاً كثيراً و نساءً﴾.[2]
«بث» به معنى منتشر ساخت، پس نسلها در طبقات مختلف از آدم و حوا بوجود آمده است يعنى تمام فرزندان آدم از يك پدر و مادر بوده اند و اگر پاى ثالثى در كار بود، قرآن آن را مى فرمود، پس ظهور بدوى اين است كه نكاحى بين فرزندان آدم انجام شده است.
ان قلت: شايد منظور آيه فرزندان خود آدم است (فرزندان بلافصل آدم) چون در روايتى داريم كه حضرت آدم(ع) بيست پسر و بيست دختر داشته است.
قلنا: اوّلاً اينكه فرزندان آدم زياد بوده ثابت نيست و حتّى از برخى روايات استفاده مى شود كه فرزندان آدم، چهار يا هشت تا بوده است، و ثانياً با هدف آيه سازگار نيست چون هدف اين آيه همان هدف آيه سوره حجرات است كه مى گفت همه شما از نفس واحدى هستيد و فضيلت شما به تقوى است، اگر اين دو آيه را شبيه هم بدانيم و هردو يك هدف داشته باشند روشن مى شود كه رجال و نساء اشاره به فرزندان بلافصل و مع الفصل حضرت آدم است.