درس خارج فقه استاد سیداحمد مددی

موضوع: تنبیه پنجم / معاطات / بیع

دوم: ما لا یصح انشائه بالفعل شرعا و منها مورد الخلاف که محل اختلاف بود. آن وقت دیروز مورد اول و دوم را که نکاح بود، در بحث نکاح را دیروز توضیح دادیم و عرض شد که باید این کلمات مرحوم نائینی در بحث نکاح با آن توضیحی که من عرض کردم روشن شد و آن معلوم شد که نکاح عقدی است که یعنی یک حالتی است که شارع حکم به تحققش می کند، این نیست که در اختیار فرد باشد و اگر غیر از این راه بود این حالت زنا دارد. در خود آیه مبارکه دارد إلا علی ازواجهم او ما ملکت ایمانهم، بعد می فرماید فإنه غیر، و من ابتغی وراء ذلک فاولئک هم العادون، فمن ابتغی وراء ذلک یعنی به غیر از زوجیت و به غیر ملک یمین اگر راه دیگری را خواست انجام بدهد این ها زنا و سفاح حساب می شود، از نکاح خارج است.

پرسش: منفرد است

پاسخ: عمار ساباطی در نماز در مقبره منفرد نیست، در قبور منفرد است، ایشان تعبیر مقبره نکرده، ایشان تعبیر قبول کرده و لذا در مثل عروة حتی در مثل شرح لمعه دو تا عنوان است، یکیش صلوة در مقبره را مکروه دانستند یکیش صلوة در قبور یعنی مرادشان این است که جایی که قبر باشد اما مقبره نباشد، حالا مثلا یک قسمت صحرا ده نفر را دفن نکردند، مقبره هم نیست، مسافر بودند فوت کردند.

پرسش: مبهم 9:50

پاسخ: آن روایت را هم دارد، آن صلوة در قبور، در خود عروة اگر دقت بکنید ایشان سه تا عنوان آورده، مقبره را هم آورده، قبور را هم آورده، در روایت عمار قبور آمده مقبره نیامده اما به هر حال در روایت اهل سنت و روایت دیگه ما مقبره هم آمده، آن روایت عمار احتیاج به یک شرحی دارد.

یکی از حضار: با این تعبیر نیست

پاسخ: مرهون حتی ، عن الرجل یخرج بعد العمرة من مکة، قال لا هو مرهون بعمرته حتی یحج، همچین تعبیری دارد، تعبیر مرهون دارد

یکی از حضار: تمتع است؟

پاسخ: بله در حج تمتع چون عمره تمتع را در آن روایت دارد که جبرئیل به من می گوید دخل فی العمرة فی الحج إلی یوم القیامة، این دخل فی العمرة فی الحج به این معناست یعنی این دو تا با همدیگه مرتبطند، شما عمره انجام دادی نمی توانی دیگه از مکه بیرون بیایی تا حج، حتی یحج

پرسش: صغروی است یا کبروی است؟

پاسخ: اصلا روشن نیست، نه صغری دارد و نه کبری، هیچ کدام

پرسش: تلقی یعنی چی؟

پاسخ: یعنی از امام گرفته باشد، تبنی یعنی اجتهاد خودش

یکی از حضار: شنیده باشد؟

پاسخ: بله به یک نحوی آن روایت به ما نرسیده. تلقی به قبول نه، این تلقی، تلقی از معصوم است، اخذ از معصوم است، تلقی به قبول نه

پرسش: با کدام قرینه می فهمیم؟

پاسخ: تلقی به قبول مثلا روایت هست قبول کرده یا نکرده، آن تلقی قبول ارزش ندارد چون کار فقهی است دیگه، این فقیه این روایت را قبول کرده یک فقیه دیگه قبول نکرده، این خیلی ارزش علمی ندارد اما این را از امام گرفتند چون این را بدانید ما الان روایات زیادی داریم که حتی به ما نرسیده الان هم موجود نیست اما این ها موجود بوده، عرض کردیم فتوای اصحاب این است که در باب لواط، قتل است مطلقا چه محصن باشد چه نباشد، مطلقا قتل است، خب آقای خوئی اشکال می کنند چون آقای خوئی می فرمایند روایت بعضی هاش دارد که اللائط یُقتَل، بعضی هاش دارد که المحصن یقتل، آن وقت روایتی که بگوید اگر محصن نباشد هم یُقتل نداریم، یک اطلاق داریم اللائط یُقتل، یکی هم تقیید داریم، خب حمل مطلق بر مقید است، مرحوم آقای خوئی خلافا للمشهور در آن عمل قبیح قائلند که اگر محصن نبود و ازدواج نکرده بود، به هر حال ایشان می گوید حکمش قتل نیست، حالا مشهور این را می گویند که حکمش قتل است. اما در روایت نداریم و لذا هم ایشان چون به روایت نگاه کرده.

پرسش: تلقی را به معنای اخذ بگیریم

پاسخ: تلقی به معنای اخذ اجتهاد است یعنی فرض کنید در یک مقام دو تا روایت داریم یک فقیه به یکیش عمل کرده و یکی به دیگری، این اخذ به معنای اجتهاد است، عبارت اصول متلقاة هم که مرحوم بروجردی می فرمودند آن باز یک معنای دیگری است، اصول یعنی فتاوائی که این ها متن روایتند، مراد آقای بروجردی نه اصول در مقابل مصنفات، اصول مصنف، ایشان حرفش این است که تا یک مدتی در تاریخ تشیع فتاوا عین نصوص بوده، سعی نکردند خارج بشوند، اصول متلقاة یعنی اصولی بوده که عینا روایت بوده. این را اصطلاحا مرحوم آقای بروجردی، این را هم عرض کردیم آقای بروجردی از مقدمه کتاب مبسوط شیخ گرفتند، شیخ در کتاب مبسوط این بحث را در مقدمه دارد که اصحاب ما مقید بودند فتاوایشان عین روایات باشد حتی تغییر لفظ نمی دادند، این را شیخ دارد. مرحوم آقای بروجردی مطلب ایشان از این مقدمه کتاب مبسوط هم هست، یک ریشه اش در این جاست، یک ریشه اش هم را عرض کردم نمی دانم حالا ایشان نگاه کرده، من به ایشان نسبت نمی دهم، این که مبسوط را می دانم ایشان نگاه کرده، یک ریشه اش هم در کتاب فوائد المدنیة ملا محمد امین استرآبادی است، عرض کردم مرحوم ملامحمد امین که اولین موسس و پایه گذار تفکر اخباری مخصوصا تند هست چند تا مسئله اساسی است که ایشان بهش خیلی حمله کرده که یکی اجماع است، اصلا ایشان یکی از، نه تا یازده تا مسئله است که ایشان حمله کرده که یکیش اجماع است، به اجماع به شدت حمله می کند که اصولی ها اجماع را قبول کردند ایشان هم می گوید اجماع حجت نیست، به شدت حمله می کند، خود ایشان می گوید دو مورد از اجماع استثنا می شود، یکیش جایی است که یک فتوا بین قدما مشهور باشد، خود ایشان هم گیر کرده، خود ایشان که به شدت به اجماع حمله می کند این جا را استثنا می کند، آقای بروجردی هم مرادشان همین است. حالا آقای بروجردی کتاب ملا محمد امین را، شاید دیدند، حتما شاید دیده باشند فوائد مدنیه کتاب مهمی است. علی ای حال این مطلب، خوب دقت بکنید من می خواهم تاریخش را بگویم، این حدود قرن دهم، یازدهم این یواش یواش در بین علمای ما آمد، قبل از این بود، به چه عنوان بود؟ قبل از این به این عنوان بود که مثلا شیخ فتوائی داده در روایات نیست، این را ما قبول بکنیم که اسمش شد شهرت فتوائی، این از زمان علامه شروع شد. قبل از این بود که اگر روایت ضعیفی بود اصحاب عمل کردند، این بعد از علامه شروع شد، زمان شهید اول و شهید ثانی، این مطلب که اگر یک چیزی بود بین قدمای اصحاب، کلام علامه غیر از این است، بین قدمای اصحاب، مطلبش در کتبشان آمد این را ملا محمد امین استرآبادی بهش تنبه پیدا کرده، آقای بروجردی هم این را به عنوان اصول متلقاة مطرح کردند و عرض کردیم مطلب ایشان درست است، تا آن جایی که من در کلمات شاگرد های ایشان یا حالا در همان مقدمه ای که بر جامع الرواة نوشتند آقازاده ایشان نوشتند رحمة الله علیهما والدا و ولدا، ایشان نوشته که پدرم این ها را گفت من نوشتم، به خط ایشان است اما املا است، چیزی به این عنوانی که من عرض می کنم دیده نمی شود اما در مجموعه تقریراتی که شاگردان ایشان نوشتند.

پرسش: چون عقود شکلی هستند و این شکل متعارف و شناخته شده است و این فعل هم کثرت اتیان دارد می توانیم بگوییم که

پاسخ: آن کثرت اتیان باشد، چون خود ما هم عرض کردیم.