موضوع بحث : نکاتی در مفهوم شرط

 

 ادامه نکته ششم

 فرمايش محقق نائيني ره

 محقق نائيني ره مي فرمايد اگر گفتيم مفهوم موجبه كليه، سالبه جزئيه است نه سالبه كليه، از طريق عدم قول به فصل مطلب( سالبه كليه ) را اثبات مي كنيم.

 نتیجه آنکه ایشان می فرماید ما سالبه كليه را از طريق انحلال يا عدم قول به فصل ثابت مي كنيم.

 بعد می فرماید حال ببینیم آيا متنجس نيز در مفهوم داخل مي شود؟ چون بحث مهمی مطرح است که آیا آب قلیل به ملاقات با متنجسات نیز نجس می شود یا خیر؟

 می فرماید برای پاسخ به این سؤال سراغ دلیل می رویم دلیل می گوید: اذا بلغ الماء قدر كرّ لا ينجسه شيئ، مراد از شيئ ما یترقب منه ان یُنجّس است یعنی چيزي است كه مي تواند آن را نجس كند كه يا خود نجاسات است و يا متنجّسات البته بنابر قول به سرايت. و لذا متنجسات هم وارد بحث است هم در منطوق و هم در مفهوم.

 اشكال

 استاد ره اشکال می کند به اینکه از طریق عدم قول به فصل نمي توان اثبات كرد كه متنجس داخل در مفهوم است گرچه داخل منطوق می باشد.

 نکته هفتم

 مراد از مفهوم اين است كه دلالت لفظي بر انتفاء سنخ حكم نزد انتفاء شرط باشد مثل اينكه شارع بگويد: اذا زالت الشمس وجب الصلاة و الطهور كه مفهوم آن اين است كه اذا لم يزل الشمس لم يجب الصلاة و الطهور بايّ موجبٍ و سببٍ در اينجا در مفهوم سنخ حكم برداشته مي شود.

 بنابر اين در مواردي كه حكم به جهت انتفاء موضوع يا شرايط منتفي مي شود در مفهوم شرط داخل نيست و در موضوع داخل است مثلاً در موارد اقارير و موقوفات اگر موضوع يا قيد آن نبود حكم برداشته مي شود و لکن اين انتفاء‌ عقلي است و به جهت مفهوم نيست.

 آنچه گفته شد به لحاظ مقام ثبوت بود و اما مقام اثبات سیأتی