موضوع بحث : مقدمات بحث اجتماع امر و نهی

اجتماع امر و نهی در همه اقسام واجب و حرام

 بحث اجتماع امر ونهي دردو قسم حرام تخييري وحرام كفايي مورد بحث واقع مي شود زيرا در مباحث گذشته درعلم اصول بحث نشده است.

فرق هاي واجب تخييري وحرام تخييري

1. درواجب تخييري وجوب به عنوان «أحدهما»تعلق مي گيرد زيرا جامع حقيقي بين افراد تخيير نيست آن چنان كه اين جامع بين افراد صلاة وجود داردولذا امر به جامع طبيعت تعلق مي گيرد وتخيير عقلي است.ولي در واجب تخييري اين گونه نيست.

 اگربگوئيم در حرام تخييري نيزأحدهما مورد نهي است قطعاً باطل است زيرا در اين صورت شخص هيچ يك ازاطراف را نمي تواند بياورد.ولذا بايد معناي حرام تخييري حرمت جمع بين افراد باشد.

2. سنخ واجب تخييري حكم تخييري است وسنخ حرام تخييري،حكم تعييني است يعني حرمت جمع كه به صورت تعيين است.

 3.در واجب تخييري در مقام امتثال،تخيير،تخيير شرعي است ولي درحرام تخييري،تخيير،تخييرعقلي است.

فرمايش آيت الله خوئي ره

 گاه گفته می شود كه بين واجب تخييري وحرام تخييري تضادي نيست واز اجتماع امرونهي خارج است.

بيان مطلب: در مقام ثبوت اشكالي ندارد كه جامع بين دو شيئ داراي مصلحت باشد ولي جمع بين آن دو داراي مفسده باشد مثل نمك وشكر كه يكي از آن دو كه جامع بين آن دو است مصلحت دارد ولي جمع آن دو مفسده دارد.

 حال اگر در اين مثال نمك را استفاده كردم جامع امتثال شده ونهي از جمع هم امتثال شده است چون فقط يكي را اتيان كردم وديگري را ترك كردم.

 پس بين واجب تخييري«نمك ياشكر»وحرام تخييري «جمع بين نمك وشكر»تضادّي نيست.

مثال شرعي

 واجب تخيري صلاة جمعه يا صلاة ظهر است وبر فرض دليل خاص جمع بين آن دو از باب ورود حرام تخييري وبدعت است.

 حال اگركسي صلاة جمعه را بخواند واجب تخييري را اتيان كرده است وحرام تخييري را نيز امتثال كرده است.چون يكي را آورده پس واجب تخييري را امتثال كرده و چون جمع بين هردو را نكرده حرام تخييري را امتثال كرده است.

اشكال

 فرض شما خروج از محل بحث است زيرا بحث دراجتماع واجب وحرام است وطبق فرض شما حرام تخييري اتفاق نيفتاده است.

 لذا بايد فرض كنيم كه شخص هردو طرف ودو عدل حرام تخييري را اتيان كرده است ونماز هم خوانده است در اينجا واجب تخييري وحرام تخييري اجتماع كرده اند.