درس خارج فقه استاد موسوی جزایری

موضوع: گم شدن هدی/ذبح در منا/واجبات وقوف در منا/وقوف در منا/اعمال حج تمتع/کتاب الحج؛

مسألة 390: لو اشترى هدياً فضلّ اشترى مكانه هدياً آخر، فان وجد الأول قبل ذبح الثاني ذبح الأول، وهو بالخيار في الثاني إن شاء ذبحه وإن شاء لم يذبحه وهو كسائر أمواله، والأحوط الأولى ذبحه أيضاً، وإن وجده بعد ذبحه الثاني ذبح الأول أيضاً على الأحوط.[1]

فرض مسئله این است که حاجی پس از گم کردن گوسفند هدی، گوسفند دیگری خریده باشد.

این‌ها فرضیاتی هستند که وجود خارجی‌شان بسیار بعید است. این مسئله طولانی است و به لحاظ صرف فرض بودن فروعش، آن را کنار می گذاریم.

مسألة 391: لو وجد أحد هدياً ضالّاً عرّفه إلى اليوم الثاني عشر، فان لم يوجد صاحبه ذبحه في عصر اليوم الثاني عشر عن صاحبه.[2]

اگر گوسفندی که برای ذبح خریده شده گم شد و دیگری آن را پیدا کرد و متوجه شد که گوسفند برای قربانی‌ست؛ از روز عید تا دوازدهم باید دو کار را انجام دهد؛ اول؛ صبر و عدم عجله و تعریف؛ یعنی تا روز دوازدهم که انتهای وقت ذبح است اعلان کند و بگوید که گوسفندی پیدا کرده‌ام. دوم؛ بعد از تعریف اگر مالک گوسفند پیدا نشد، حیوان را از طرف او، ذبح کند. لذا باید ذبح را تا عصر روز دوازدهم تاخیر انداخت. همچنین باید هدی را در منا ذبح کند؛ ولی اضحیه را هرجایی می‌توان ذبح کرد.

إذا وجد الرجل هديا ضالا فليعرّفه يوم النحر والثاني والثالث ، ثم ليذبحها عن صاحبها عشية الثالث.[3]

روایت دیگری به این مضمون از منصور بن حازم وجود دارد. وبإسناده عن سعد بن عبدالله ، عن أبي جعفر - يعني أحمد ابن محمد بن عيسى - عن الحسين بن سعيد ويعقوب بن يزيد ، عن محمد ابن أبي عمير ، عن حفص بن البختري ، عن منصور بن حازم ، عن أبي عبدالله عليه‌السلام في رجل يضل هديه فيجده رجل آخر فينحره ، فقال : إن كان نحره بمنى فقد أجزأ عن صاحبه الذي ضل عنه ، وإن كان نحره في غير منى لم يجزء عن صاحبه.[4]

در صحیحه محمد بن مسلم چنین آمده بود، "إذا وجد الرجل هديا ضالا فليعرّفه يوم النحر والثاني والثالث ، ثم ليذبحها عن صاحبها عشية الثالث".