< فهرست دروس

درس خارج فقه استاد موسوی جزایری

94/01/22

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع : بانکداری اسلامی / عقود بانکی / اجاره / شروط متعاقدین/ بررسی شرطیت بلوغ متعاقدین
مطلب در حقیقت بلوغ بود. خلاصه کلام صاحب جواهر که دیروز قرائت کردیم این شد که بلوغ فی حد نفسه امری تکوینی است و معنایی تکوینی دارد ظاهرا این عبارت تنها نظر ایشان نبوده و مختار قوم است، شارع نیز برای موارد شک امارات وعلائمی تعبدی را بر آن واقع وضع نموده. بنابراین اگر نشانه های تکوینی رویت شدند، نیازی به امارات تعبدی نخواهد بود. اما اگر شک عارض شد یا امارات تکوینی ظاهر نشدند، واجب خواهد شد که به امارات تعبدی عمل شود.
تعابیر قرآن کریم از بلوغ
در قرآن کریم به امر تکوینی بلوغ اشاره شده و آمده «وَ إِذَا بَلَغَ الْأَطْفَالُ مِنْكُمُ الْحُلُمَ»[1] مراد از حلم دیدن رویا در خواب است و در اینجا اصطلاح به صورت کنایی و به معنای خروج منی در خواب آمده. گاهی نیز از آن تعبیر به بلوغ نکاح شده «وَ ابْتَلُوا الْيَتَامَى حَتَّى إِذَا بَلَغُوا النِّكَاحَ »[2] که به معنای مرحله ای است که در آن نیاز به ازدواج احساس می شود. در جای دیگر نیز تعبیر«حَتَّى يَبْلُغَ أَشُدَّهُ »[3] آمده، مراد از این تعبیر نیز استحکام قوا و رشد بدن و بلند شدن قامت است. مراد از همه این موارد یک چیز یعنی تغییر تکوینی جسم که خروج از حد صباوت و داخل شدن به مردانگی است، می باشد؛ از لوازم آن نیز تکون منی در باطن مردان و حیض در زنان و تحریک شهوت می باشد.
علائم بلوغ
سن: یکی از علامت بلوغ، سن است که از آن تعبیر به بلوغ شرعی و تعبدی می شود و در صورت عدم بروز علائم فوق، نشانه بلوغ خواهد بود. این علامت در مردان اتمام پانزده سال و داخل شدن در سال شانزدهم عمر و در زنان اتمام نه سالگی است. اما مطلب در علامیت سن بسیار است؛ چرا که روایات مختلفی در مورد آن وارد شده که باید بین آنها جمع نمود.
خروج منی:گفتیم در قرآن کریم از خروج منی که نشانه بلوغ است به صورت کنایه و لفظ حُلُم آمده این تعبیر به لحاظ ادب قرآنی است همانطور که از وطی تعبیر به جماع شده که به معنای اجتماع است و همچنین غائط که به معنی مکان پست است. خروج منی در بیداری که بدون استمنای حرام نادر است از باب غلبه به خروج منی در خواب ملحق شده. مراد خروج منی، خروج بالفعل است و نه استعداد خروج منی.
خروج منی با علائم آن در زن امری نادر و غیر معهود است و ظاهر عبارت کثیری از فقها عدم علامیت آن است، بعضی نیز قائل به ثبوت آن و بعضی دیگر بر ثبوت آن مُصِر شده اند. اما اقوی در نظرما همان نظر اول است که استصحاب عدم بلوغ نیز آن را تایید می کند. روایاتی که خروج منی را علامت شمرده اند نیز در مورد رجالند و ارتباطی به زنان ندارند. همچنین مقتضای تنویع علامات خروج حیض در زنان در مقابل خروج منی در مردان است.
انبات موی خشن بر عانه:از دیگر علائم بلوغ انبات موی خشن بر عانه است. این علامت در روایاتی که صاحب وسائل در ابواب مقدمه عبادات در جلد اول و قبل از مباحث طهارات آورده و به تبع این روایات در فتوای فقها آمده است.
خروج حیض:از دیگر علائم خروج خون حیض در زنان است و دلیل آن نصوص و عدم اختلاف فقها در آن است. بعضی فرموده اند: حیض علامت حدوث بلوغ نیست بلکه این علامت کاشف آن است که زن پیش از حیض بالغ شده.
اشکال و جواب در علامیت حیض
جناب سیدنا الاستاد مناقشه ای علمی در علامیت حیض نموده اند. در تعریف حیض گفته شده که خونی است که بعد از نه سالگی از باطن زن خارج می شود. این در حالی است که خود نه سالگی علامتی مستقل بر بلوغ زن است. در این صورت علامیت حیض برای بلوغ لغو خواهد بود؛ چرا که به مجرد اکمال نه سالگی، حکم به بلوغ زن می شود در این صورت مجالی برای علامیت حیض که مشروط به اکمال نه سالگی است باقی نخواهد ماند.
لکن جواب این اشکال این است که گذاشتن بنا بر حیضیت خون متوقف بر اکمال نه سالگی نمی باشد، و به مجرد وجود علائم حیض مثل غلیظ و تیره بودن خون و خروج با گرما و شدت و دیگر اوصاف خاص که فقها ذکر نموده اند، حکم به حیضیت خون می شود. اما در صورت توقف بر گذشت نه سال از عمر زن مجالی برای علامیت حیض باقی نخواهد ماند.
حمل:علامت دیگر بلوغ، حامله شدن زن است.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo