< فهرست دروس

درس خارج اصول استاد سیدمحمدرضا حسینی آملی

96/07/16

بسم الله الرحمن الرحیم

 

 

موضوع: تنبیه اول /برائت /اصول عملیه

خلاصه مباحث گذشته:

تنبیبه اول از تنبیهات برائت می فرمایند جریان اصل برائت مشروط است که اصل موضوعی در مقام نباشد زیرا با وجود اصل موضوعی نوبت به جریان اصل برائت که اصل حکمی است، نمی رسد

1تقدم اصل عدم تذکیه بر برائت

اصل در ناحیه موضوع وقتی جاری می شود منشاء شک در حکم برداشته می شود، اصل سببی بالاتفاق بر اصل مسببی مقدم است البته در وجه تقدم اختلاف است برخی می گویند بالورود است و یا اینکه موضوع با عنایت شارع موضوع برداشته می شود که حکومت است .

فرمایش صاحب کفایه ناظر به فرمایش مرحوم شیخ انصاری ره است که ایشان می فرمایند جریان برائت مشروط است به اینکه اصل موضوعی حاکم بر برائت نباشد و متفرع بر این بحث که در اول تنبیهات شبهه موضوعیه تحریمیه و عبارت ایشان

(ان محل الکلام فی الشبهة الموضعیة المحکومة بالاباحة بحث می کنند برائت جاری می شود یا خیر می فرمایند ما اذا لم یکن اصل موضوعی یقضی بالحرمة .. و من قبیل ما لا یجری فیه البرائة فی لحم المردد بین المذکی و المیتة) که البته بحث فقهی است اما در مورد شک و یا در حیوانی که نمی دانیم مذکی است یا خیر؟

در بحث استصحاب کلی هم که در فرمایش فاضل تونی است که استصحاب عدم تذکیه در جلدی که در بیابان است که مشهور استصحاب عدم تذکیه می کنیم و نجس است و ایشان می فرماید عدم مذبوحیه لازم اعم موجب نجاست است چون ممکن است موجب نجاست موجود نباشد پس نمی توان بطور کلی حکم به نجاست کرد در این مورد جناب شیخ انصاری ره می فرماید( اقول و لقد اجاد فی ما افاد من عدم جواز استصحاب فی المثال مذکور و غیره ) می فرماید حرف ایشان صحیحی است و اگر بخواهید استصحاب کنید، اصل مثبت می شود بعد می فرماید شیخ در ادامه می فرماید اگر شک در شیئ شود که قابل طهارت است یا خیر یا شک در شرطیت شی در مدخلیت طهارت دارد ( فاصلة عدم تحقق سبب شرعی حاکم علی اصالة الحل و الطهارة ) شرط جریان اصالت الحل و طهارت باید اصل موضوعی نباشد و این دو عبارت از شیخ که دو عبارت تعبیر شبب و تعبیر موضوع آورده اند.

فرمایش مرحوم نائینی در صفحه 380 در فوائد الاصول مرحوم کاظمینی که می فرمایند منظور شیخ اینکه هر جا ما اصل حاکمی داشته باشیم اصل حکمی جاری نمی شود و لو اصل حاکم اصل حکمی باشد پس جریان اصل برائت مشروط به عدم اصل حاکم است مثال می زنند به استصحاب که مثبت تکلیف باشد جلوی اصل برائت می گیرد و بعد می فرماید مراد شیخ ره عدم اصل موضوعی حاکم باشد همین کلام ماست نه اصل خصوص ال موضوعی باشد بلکه اگر اصل حاکم ولو حکمی باشد پس میزان حاکم بودن است نه موضوع بوده اند که تعبیر به سبب هم کرده اند و بعد نتیجه می گیرند و که ما شک در حلیت و طهارت حیوانی داشته باشیم و منشائ این باشد که آیا تذکیه شده مثل غنم و بقر یا نه شک در اصل قبول تذکیه که آیا لحم ارنب و خنزیر و.. نباشد اگر شک کردیم حکم به حرمت می کنیم چون اصل سببی حاکم که اصل عدم تذکیه داریم و دیگر اصالة الحلیه و اصالة الطهارة جاری نمی شود.

فرع: شک در حلیت به جهت شک در تذکیه باشد

و منشاء این باشد که تذکیه شده یا خیر؟ اگر جاری باشد نوبت به اصل برائت نمی رسد، یا اینکه جاری نباشد که بزرگان به تبع مرحوم شیخ این بحث را آورده اند که عبارتشان گذشت که مثال می زنند به حیوانی که شک در تذکیه او شده است به لحاظ اینکه این حیوان قابلیت تذکیه را دارد و یا ندارد است که ثمره روشن می شود که اگر جاری باشداصالة عدم تذکیه لحم و جلد او نجس است و اگر جاری نباشد لحم او حلال و جلد او پاک است.

1.1تعارض اصالة عدم تذکیه با قاعده موت حتف انفه و جواب آن

و این شک صور متعدد به لحاظ شک در موضوع و حکم و در خود تذکیه باید معنا شود و بحث مفصلی است که بزرگان وارد شده اند که عرض می شود و اما اینجا اشکالی شیخ می فرمایند بعد از بیان ثمرات می فرمایند تمام این بحثها در جاییی است که امکان اصالةتذکیه و عدم تذکیه باشد، اما اگر جریانش امکان نداشته باشد بحث هم فائده ندارد و اشکال ایشان این است که اصالة عدم تذکیه معارض است با "اصالة عدم الموت حتف الانف" که ایشان تذکیه را امر وجودی می دانند، موت حتف انفه درمقابل تذکیه است که حیوان تارة روح او بواسطه تذکیه خارج شده و تارة بوسیله حتف انفه خارج شده و بدون تذکیه و چون معارض هستند هر دو ساقط می شوند طبق قاعده و اصالة الحل و الطهاره میدان دارد می شوند و مانعیت اصل عدم تذکیه برداشته می شود.

اما جواب می دهند مرحوم شیخ با اینکه این قاعده عدم حتف انفه عبارت اخرای همان اصالة عدم تذکیه است و شما نباید درمقابل اصالة تذکیه قرار دهید و می توانید بگویید یکی از مصادیق عدم تذکیه موت حتف الانف است، پس بنابراین یک طرف تذکیه و یا عدم آن را اصل داشتیم طرف دیگر جاری نیست و بالعکس تحقیق فردا.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo