< فهرست دروس

درس شرح توحید صدوق - استاد حشمت پور

91/08/25

بسم الله الرحمن الرحیم

 وعن التقرير الثاني : بحث دراين داشتيم كه آيا درصدور يك فعل احيتاج به وجوب سابق داريم يا نداريم، آيا علت وقت كه به معلول وجود مي دهد قبل از آن به او وجوب مي دهد يا همان زمان كه وجود مي دهد وجوب هم مي دهد؟ فلاسفه بيان نمود كه وجوب سابق داريم، دلايل را آورد كه از آنها تعبير به شبه نموديم، شبه سوم از ابن سينا درشفا نقل شد به اين صورت كه معلول قبل از وجودش دوطرف دارد هم وجودش ممكن است وهم عدمش، اگر علت به آن وجوب بدهد تا از حالت امكان خارج شود مدعاي ما ثابت مي شود واگر درحال امكان باشد تخلف معلول از علت لازم مي آيد، براي اينكه تخلف از معلول از علت لازم نيايد بايد امر سوم بيايد معلول را به يكي از طرفين تخصيص بدهد حال اگر اين امر سوم تخصيص به وجوب بدهد تخلف معلول از علت لازم نمي آييد ولي اگرتخصيص به وجوب ندهد تخلف لازم مي آيد وبراي آنكه تخلف لازم نيايد بايد امر چهارم باشد وهكذا فيتسلسل وبراي اينكه تسلسل لازم نيايد بايد بگوييم علت وجوب يا تخصيص به وجوب مي دهد.
 جواب بعض افاضل : ابن سينا گفت اگر علت نتوانست معلول را به يك طرف وجود وعدم تخصص دهد تا معلول از حالت امكان خارج شود تخلف معلول از علت لازم مي آيد وبراي اينكه تخلف معلول از علت لازم نبايد بايد امر سوم باشد تا تخصص دهد، از ايشان مي پرسيم چه جور تخصصي تخصص وجوبي ويا تخصص رجحاني، اگر تخصص وجوبي باشد اين همان مدعاي شما است اين دليل با مدعاي شما فرق ندارد درظهور وخفا، تخصص وجوبي همان وجوب سابق نيست ولي درظهور وخفا يكسان است، درحاليكه بايد ظ دليل روشن از مدعا باشد پس دردليل شما تسلسل لازم مي آيد، امّا اگر تخصص رجحاني را اراده نماييد اين تخصص براي هردوطرف است ، چون فرض شما همين بود چرا كه علت هنوز نتوانسته معلول را واجب كند، شما گفتيد علت متخصص به احدالامرين نيست، بايد امر سوم بيا يد كه تخصص به يك طرف بدهد، ما مي گوييم تخصص رجحاني براي هردوطرف است هم براي طرف وجود هم براي طرف عدم. پس هردوتخصص رجحاني دارد و معارض اند . بنابراين اينكه شما مي گوييد تخصص رجحاني براي يك طرف است يا براي هنچ گدام تخصص نيست، ما مي گوييم تخصص براي هردو است چون براي هردوطرف داعي است؛ چرا كه علت اراده دارد. خلاصه اگر تخصص وجوبي را مي گوييد دليل شما خفا دارد، ممكن است تخصص لازم باشد يانه نباشد مثل خود وجوب سابق. واگر تخصص رجحاني مراد تان است براي هردوطرف وجود دارد، درهرصورت دليل شما باطل است.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo